رشته مطالعات زنان ضرورت امروز است

مطالعات زنان مباحثی مانند نظریه‌های فمینیستی، نظریه فراهنجار، تاریخ جنبش زنان، ادبیات زنان، تاریخ اجتماعی، مسائل مربوط به بهداشت و سلامت زنان و توسعه را شامل می شود.
رشته مطالعات زنان در ایران، از خرداد 1391 با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی به نام «مطالعات خانواده و حقوق زن در اسلام» تغییر یافت.
در حال حاضر مطالعات زنان در دانشگاه علامه طباطبایی، الزهرا و تربیت مدرس تدریس می شود.
اهمیت و شاید در مواقعی كم توجهی به رشته مطالعات زنان باعث شد تا خبرنگار گروه دانشگاه ایرنا مصاحبه ای با دكتر «محمد تقی كرمی »، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی درباره این حوزه و جایگاه این رشته در كشور انجام دهد.

**ایرنا: در حال حاضر قرار است گرایش های جدیدی به رشته مطالعات زنان افزوده شود. دانشگاه علامه طباطبایی از این گرایشات استقبال می كند؟

**كرمی: درست است كه چند گرایش به این رشته اضافه شده و قرار است كه بازهم گرایشات جدیدی به این رشته افزوده شود اما استادان دانشگاه علامه طباطبایی از این تنوع گرایشات در رشته مطالعات زنان دفاع نمی كنند.

ما معتقدیم مطالعات زنان باید در حوزه علوم اجتماعی منحصر باشد. در دانشگاه علامه و همچنین و سایر دانشكده ها این رشته باید براساس رویه دانشگاه مادر تدریس شود.

در حال حاضر ایجاد گرایشات جدید در رشته مطالعات زنان در ایران نباید از بالا به پایین صورت گیرد، به طور مثال در یك جلسه آموزشی افرادی بدون تخصص در رشته نظر می دهند كه مناسب است رشته ای بنام زن و اقتصاد راه اندازی شود و سایرین نیز با این طرح موافقت می كنند و از شخص پیشنهاد دهنده می خواهند كه خود منابع درسی را برای گرایش مد نظر طراحی كند.

در نهایت شخص پیشنهاد دهنده منابعی را طراحی می كند كه باید در بدنه دانشگاه ساماندهی شود، منطق تنوع رشته ها به گونه ای است كه ایجاد گرایشات جدید در جامعه باید با نیازهای اجتماعی همزمان شود.

تنوع رشته ها در هر رشته ای باید براساس گفت و گوهای طولانی مدت استادان و تحقیقات مكرر انجام شود تا در نهایت بتوان به نتایج بدست آمده اعتماد كرد اما در غیر این صورت عملا به ناكارآمدی در رشته ها تبدیل می شود و در كل در دانشگاه علامه طباطبایی نگاه ها به این موضوعات مثبت نیست.


**ایرنا: آقای دكتر با توجه به اندك بودن منابع درسی برای آزمون كارشناسی ارشد، فكر نمی كنید این منابع برای جدی تر گرفته شدن رشته، به بازنگری نیاز دارد؟

**كرمی: مشكل اصلی در آزمون كارشناسی ارشد رشته مطالعات زنان این است كه عمدتا آزمون ها توسط افرادی طراحی می شود كه خود در این رشته تدریس نكرده اند، در واقع افرادی خارج از این حوزه آزمون را برگزار می كنند.

به طور معمول انتظار این است افرادی كه در این رشته قبول می شوند لیسانس علوم اجتماعی ، روان شناسی و سایر رشته های علوم انسانی را داشته باشد اما در كمال تعجب فارغ التحصیلان مامایی و سایر رشته های غیرمرتبط مانند رشته های فنی در كلاس های مطالعات زنان می نشینند.
آزمون ورودی مطالعات زنان در كشور اهمیت بسیاری دارد، چرا كه دانشجویان از طریق منابع آزمون و طراحان آزمون آنالیز می شوند، در این میان اگر سهم قابل توجهی به دروس علوم اجتماعی داده شود بی شك افرادی سازگارتر به رشته مطالعات زنان به دانشگاه وارد می شوند.
در حال حاضر مشكل آزمون، منابع و سهم دهی به دروس آزمون نیاز به اصلاحات دارد، بطور مثال هنوز نمی دانیم كه طراح سوالات رشته مطالعه زنان چه كسی است و براساس چه منابعی سوالات را طراحی می كند.

دقت در منابع آزمون كارشناسی ارشد بی شك سطح دوره مقطع تحصیلی را بالا می برد، اگر برای آزمون كارشناسی ارشد 3 كتاب نظریه جامعه شناسی در نظر گرفته شود، در كلاس های درس دیگر وقت بسیاری صرف تدریس بدیهیات رشته علوم اجتماعی نمی شود و همچنین برگزاری آزمونی پخته تر جذابیت رشته را برای داوطلبان نیز افزایش می دهد.

**ایرنا: دانشگاه علامه طباطبایی در حوزه پژوهش های رشته مطالعات زنان چه اقداماتی را انجام داده است؟

** كرمی: از سال 80 تاكنون در دانشگاه حدود 100 پایان نامه متنوع توسط به سرانجام رسیده كه از این میان به دو رویكرد فهم اجتماعی زنان و خانواده بیش از سایر موضوعات پرداخته شده است. اما پژوهش های رشته مطالعات زنان براساس سلیقه دانشجو و استاد شكل می گیرد و نكته قابل توجه این است كه سرریز مشكلات رشته، در پایان نامه ها نمایان می شود.
هنگامی كه دانشجو با مدرك كارشناسی غیر مرتبط به دانشكده وارد می شود و دانشجوهای فعال علوم اجتماعی به رشته های دیگر ورود می كنند، سطح پژوهش ها كاهش می یابد. از سوی دیگر پایان نامه های مطالعات زنان در حد مقطع كارشناسی ارشد است و نمی توان انتظار نتایج خاص از این پژوهش ها را داشت.

**ایرنا: مقطع دكتری در هر رشته ای اهمیت بسیاری دارد و سبب كاربردی شدن رشته ها می شود، از نظر شما رشته مطالعات زنان نیاز به مقطع دكتری هم دارد ؟

**كرمی: دوره دكتری سازگار با كارشناسی ارشد رشته مطالعات زنان طراحی شده است، در زمستان امسال برای پیشبرد این مسئله تلاش می شود و به امید خدا در كنكور سال 99 دانشجو دكتری این رشته را پذیرش می كنیم.

**ایرنا: رشته مطالعات زنان در حال حاضر بازار كار مناسبی ندارد، برای بهبود بازار كار این رشته چه راهكارهایی را مد نظر دارید؟
** كرمی: مطالعات زنان یك رنج عمومی و خاص دارد ، رنج عمومی این است كه در حال حاضر بسیاری از رشته ها بازار كارمناسبی ندارند اما رنج خاص به این موضوع برمی گردد كه آموزش مناسب می تواند برای رشته بازار كار مناسب را فراهم كند.

البته معتقد هستم كه مطالعات زنان بازار كار مناسبی دارد، به طور مثال در حال حاضر مركز امور زنان از فارغ التحصیلان سازگار با رشته خود به شدت حمایت می كند اما در برخی از موارد این موضوعات باید به شكل نهادی تعریف شود تا رشته مطالعات زنان در عرصه مشاوره خانواده و مراكز وكالت نیز وارد شود.

بهبود بازار كار یك رشته به انجام كارهای قانونی توسط یك ستاد در دولت نیاز دارد، دانشگاه نمی تواند به بهبود بازار كار این رشته كمك های چندانی كند اما برای نمونه مركز امور زنان می تواند تلاش در جهت افزایش اشتغال رشته مطالعات زنان را در دستور كار خود قرار دهد و باید با كانون وكلا ، سازمان های نظام مشاوره و قوه قضاییه در این خصوص گفت وگو كند تا راه اشتغال برای فارغ التحصیلان رشته باز شود.

**ایرنا: ضرورت و اهمیت رشته مطالعات زنان در جامعه امروز ایران را چگونه ارزیابی می كنید؟

**كرمی: ضرورت این رشته با توجه به یك چشم انداز نظری مشخص می شود، برخی معتقدند كه مطالعات زنان، میان رشته ای و چند رشته ای است اما به نظر من مطالعات زنان در حیطه مطالعات زمینه ای قرار می گیرد كه با توجه به مشكلات جامعه به توجهات خاص نیاز دارد كه این توجه خاص بخش عمده آن در قالب توجهات پژوهشی مطالعاتی است.

به طور مثال در دهه 70 جوانان معضل جمعیتی ایران بودند به همین دلیل شورای عالی جوانان و سازمان ملی جوانان تأسیس شد تا به سرریزشدن جمعیت جوانان رسیدگی كند اما امروزه باید در جامعه مشكلات افراد 30 تا 50 سال مورد توجه قرار گیرد. با توجه به مطالعات زمینه ای می توان گفت كه مطالعات زنان همیشه در كشور ما از كانون های بحران خیز است.

ضرورت تحصیل این رشته به مسائل و مشكلات زنان بستگی دارد، بطور مثال در كشورهای شبه جزیره اسكاندیناوی مطالعات زنان به دلیل نبود بی عدالتی جنسیتی به شدت افول كرده اما در آلمان با توجه به مشكلات پیش رو همچنان جان تازه می گیرد. همواره در مكان هایی كه شاخص برابری جنسیتی بالاست، انگیزه ای برای مطالعات زنان وجود ندارد.

**ایرنا: آیا با توجه تدریس این رشته در دانشگاه، دفاع از حقوق زنان باید به دانشگاه سپرده شود؟

**كرمی: دفاع از حقوق اقلیت ها همواره بیرون از دانشگاه ها تولید شده است اما اگر دانشگاه تنها می تواند در سطح میانی اجماع میان مردم ایجاد كند، یعنی دانشگاه نشان دهد كه خشونت علیه زنان وجود دارد و این باید این خشونت مورد توجه قرار گیرد. دانشگاه می تواند بحران ها را مطرح كند، به عبارت دیگر دانشگاه از امر آشنا، آشنایی زدایی می كند تا مسائل در اولویت قرار گیرند.

**9491**1601**