به گزارش ایرنا، متوسط تولید روزانه زباله به ازای هر شخص در جهان 300 گرم و در ایران 700 گرم است كه این امر به تولید روزانه 58 هزار تن زباله با نسبت 70 درصد تر و 30 درصد خشك منجر می شود.
طبق گزارش ها، 70 درصد زباله های جهان بازیافت می شود، این در حالی كه در ایران این مهم تنها در 20 درصد از زباله ها اتفاق می افتد.
در ایران تنها 10 درصد زباله ها در مبدا تفكیك می شود كه نماد سطح مشاركت پایین ایرانیان در تفكیك 20 میلیون تن زباله سالانه این كشور است، از این مقدار زباله تولیدی 80 درصد سهم ساكنان شهرها و 20 درصد باقیمانده آن تولید ساكنان روستاهای ایران است.
بنابر اعلام مركز آمار ایران، خانوار‌های شهری كشور در سال 1395 به‌طور متوسط در هر هفته 175 هزار و 548 تن پسماند تولید كردند، سرانه پسماند تولید شده توسط هر خانوار شهری 9.7 كیلوگرم در هفته بود كه بخش عمده ای از آن را پلاستیك ها و ظروف یكبار مصرف تشكیل دادند.
به گفته مسوولان در كل شهرها و روستاهای كشور روزانه حدود 58 هزار تن زباله با نسبت 70 درصد تر و 30 درصد خشك تولید می شود.
براساس آمار رسمی از سوی مدیران شهرداری تهران، سهم تفكیك زباله از مبدا در شهر تهران معادل پنج درصد است، اگر حتی بپذیریم كه آمار اعلام شده دقیق است اما حاكی از آن است كه مدیریت پسماند در پایتخت به سنتی ترین شكل ممكن انجام می شود، در حالی كه براساس طرح جامع مربوط به این حوزه بنا بود تا پایان سال 90 همه پسماندهای عادی به صورت تفكیك شده جمع آوری شوند.
هر فرد تهرانی به طور متوسط سالانه شش برابر وزن خود زباله تولید می‌كند، این اطلاعات نشان می دهد كه متوسط سرانه زباله تولید شده در تهران 320 كیلوگرم و ارزش روزانه زباله تولید شده در تهران هزار و 800 میلیون ریال است.
سرانه تولید روزانه زباله در جهان 250 تا 300 گرم است كه در ایران این عدد برابر با 600 گرم است، زباله تولید شده در شمال شهر تهران طبق مطالعات انجام شده حداقل دو برابر میانگین آن در سطح كشور و چهاربرابر استاندارد جهانی است.
تعداد دفعات جمع‌آوری زباله در تهران دو تا سه بار در روز است كه این مقدار در كشورهای جهان 2 تا سه بار در هفته است، ایرانی ها سالانه 20 میلیون تن زباله تولید می كنند كه 177 هزار تن آن را زباله های پلاستیكی تشكیل می‌دهد، زباله هایی كه سهم 15 درصدی از زباله های جهان دارند و توسط یك درصد از جمعیت دنیا یعنی ما ایرانیان تولید می شوند.
صاحبنظران مدیریت پسماند و دفن غیراصولی زباله را برای جلوگیری از تهدیدهای زیست محیطی ضروری می دانند و لازمه تحقق و اجرای تمام راهكارهای حل معضل پسماند، منوط به تفكیك زباله از مبداست.
به نظر می رسد، اختصاص سطل های زباله ویژه زباله های كاغذی، پلاستیك، شیشه، قوطی های فلزی، پس مانده مواد غذایی و مواد غیرقابل بازیافت برای واحدهای مسكونی، در ترغیب مردم به تفكیك زباله در مبدا موثر است.
زباله و مدیریت درست آن در تولید ارزش افزوده نقش بسیاری دارد، به حدی كه در شرایط حاضر، صنعت بازیافت 15 درصد تولید ناخالص داخلی برخی كشورها را تشكیل می دهد و فرصت شغلی بسیاری هم ایجاد می كند.
مدیران شهری می گویند تهرانی ها هر دقیقه 6 تن زباله تولید می كنند، بر این اساس به طور میانگین روزانه هفت تا 9 هزار تن پسماند در شهر تهران تولید می شود كه از این مقدار هفت هزار تن از پسماند روزانه تر و 2 هزار تن خشك است.
كارشناسان محیط زیست معتقدند تولید پسماند مردم پایتخت از میانگین جهانی بالاتر است و به رغم این حجم از زباله، تفكیك پسماند خشك از تر خیلی كم صورت می‌گیرد، بررسی ها حاكی از آن است به طور میانگین فقط سه درصد از زباله شهر تهران تفكیك می شود.
این در حالی است كه امروزه تفكیك پسماندهای خشك از تر به یكی از اولویت های جوامع توسعه یافته تبدیل شده است به طوری كه كارشناسان براین باورند چنانچه تفكیك زباله از مبدأ و بازگشت آن به چرخه مجدد تولید و انرژی به خوبی انجام شود علاوه بر حذف حجم قابل توجهی از زباله های تولیدی از چرخه طبیعت، این طلای كثیف، به یك ظرفیت اقتصادی تبدیل می شود.
در این میان اگرچه در چند سال اخیر برنامه ریزان مدیریت شهری و محیط زیست در صدد كنترل زباله تولیدی و اثرات آن بر محیط زیست بودند اما یكی از مشكلات این بخش كه كمتر به آن پرداخته شده مربوط به فرهنگ سازی در میان مردم برای اجرای فراگیر تفكیك زباله از مبدأ است، این مساله موجب شد روند چرخه تولید زباله در كشور تا امحاء و بازگرداندن آن به چرخه تولید، به صورت ناقص اجرا شود.
بنا به نظر كارشناسان امر، در زمان حاضر تفكیك زباله در كشورهای توسعه یافته به یك اقدام رایج از سوی شهروندان بدل شده و فرهنگ سازی صورت گرفته در این حوزه سبب می شود تا شهروندان به صورت اختیاری به این فرآیند اقدام كنند اما نبود تفكیك زباله، نبود كنترل در تولید زباله، محدود بودن قوانین و مقررات مشوق بازدارنده در زمینه مدیریت پسماند و اطلاع رسانی، آموزش و فرهنگ سازی ناكافی همچنان مهم ترین چالش های مدیریت پسماند در ایران است.
**تاثیر طبقات اجتماعی بر اجرای تفكیك زباله
پژوهش 'مطالعات باستان شناسی پسماند' در تهران نشان می دهد طبقات بالای اجتماعی نسبت به تفكیك زباله و بهداشت دفع پسماند بسیار بی تفاوت تر از مناطق فرودست اجتماعی هستند.
به گزارش ایرنا و به نقل از مركز مطالعات و برنامه ریزی شهرداری تهران، نتایج این پژوهش كه از اسفند ماه سال 96 تا تیرماه امسال به سفارش مركز مطالعات شهرداری در 2 منطقه (7 و 17) انجام شده بیش از 800 نمونه زباله احصا و بیش از 100 مصاحبه انجام شده كه براساس آن، الگوها و مدل هایی به مرحله طراحی رسیده كه می تواند مورد استفاده در برنامه ریزی حوزه پسماند قرار گیرد.
نتایج این پژوهش علمی در میان شهروندان تهرانی نشان می دهد كه طبقات بالای اجتماعی نسبت به تفكیك زباله و بهداشت دفع پسماند بی تفاوت تر از مناطق فرودست اجتماعی هستند و این تفاوت در حدی است كه مدیران شهری را بر آن داشته تا به فكر برنامه ریزی ویژه برای آموزش این قشر باشند.
علاوه بر این هرچه به سمت طبقات مرفه تر شهری می رویم مصرف شامل اشیایی می شود كه اولیه نیستند و لایه های دیگری از حوزه زیست را شامل می شوند؛ برای مثال كیسه حاوی شش عطر فرانسوی در خیابان میرداماد یا عروسك 250 هزار تومانی در خیابان خرمشهر، نشانه مصرفِ بی رویه اشیایی است كه لزوماً ارزش زیستی ندارند.
طبق این بررسی ها در منطقه 17 هرچه درآمد بیشتر می شود میزان پسماند شامل پسماند خشك و تر هم بیشتر می شود، خانواده های فقیرتر كمتر از یك كیلو و خانواده های متوسط تر بالای یك كیلو پسماند‌تر در روز تولید می كنند.
هرچه خانواده فقیرتر باشد تمایل بیشتری به فروش پسماند خشك دارد، از این رو در میان پسماند خانواده های فقیر زباله خشك شناسایی نشده است، آنها ترجیح می دهند این پسماند را به دوره گردهایی كه پلاستیك می خرند بفروشند، بنابراین حجم دورریز زباله تر و خشك بر اساس طبقات متفاوت است، در منطقه هفت هم هرچه درآمد بیشتر می شود، میزان پسماند هم به همان میزان بالا می رود.
مطابق نتایج این پژوهش، تفكیك زباله در میان خانواده های مرفه به طور تقریبی معنایی ندارد و تمامِ پسماند درهم و در یك كیسه بیرون گذاشته می شود، به نظر می‌رسد فروش زبالۀ خشك در منطقه هفت بی معناتر از منطقه 17 است و در عمل صورت نمی گیرد.
تفكیك زباله خشك و تر در مناطق ضعیف تر به صورت خودجوش صورت می گیرد، مقداری از این زباله تحویل دكه های بازیافت شهرداری می شود اما حجم بیشتری فروخته می شود، هر روز از حدود ساعت 10 گاریچی هایی در منطقه حضور دارند كه اقدام به خرید زباله های پلاستیكی و خشك می كنند.
از سوی دیگر افراد فرودست بیشتر به دلیل فقر و درآمد اندكی كه فروش زباله برایشان ایجاد می‌كند، اقدام به فروش زباله های خشك می كنند، این زباله های خشك در مناطق عبدل‌آباد دوباره به فروش می رسد و در عمل چرخۀ معیوبی را به وجود می آورد، با بالاتر بردن مبلغی كه در ازای هر كیلو از زبالۀ خشك ارائه می شود یا آموزش بیشتر شهروندان به فروش زباله به دكه های بازیافت می توان این چرخه را متوقف یا ضعیف كرد.
این بررسی ها همچنین نشان داده است كه هرچه طبقه اقتصادی ساكنان منطقه بالاتر می رود میزان بهم ریختگی ساعت بیرون گذاری زباله بیشتر است، همچنین تفكیك در طبقات بالاتر منطقه هفت هم كمتر رعایت می شود و كیسه ها شامل انبوهی از مواد آلی و غیرآلی، زباله های تر و خشك درهم است، بی توجهی به بهداشت سطل های مكانیزه و محل بیرون گذاری زباله هم در ساكنان با طبقه اقتصادی بالاتر بیشتر است.
مطابق نتایج این پژوهش، بالاتر رفتن طبقۀ اقتصادی رابطه مستقیم با بالا رفتن بی توجهی به تفكیك پسماند و سطل های مكانیزه دارد؛ بنابراین برخلاف پیش فرض در كوچه ها و محلاتی كه مردمِ فرادست‌تر زندگی می‌كنند، مشكل تفكیك نكردن جدی تر و بی توجهی به پاكیزگی مشهودتر است، با این حال به دلیل وضعیت اقتصادی نیروی خدمت رسان بیشتری در این محله ها كار می كنند.
** پیشینه فرهنگی مردم ایران در تفكیك زباله
نبود آموزش های لازم و فرهنگ سازی اصولی و هدفمند در حالی به خلاء بزرگ تفكیك زباله از مبدا تبدیل شده است.
به گزارش ایرنا و بنا بر اظهارات مدیركل دفتر آب و خاك سازمان حفاظت محیط زیست به تازگی 25 هزار تن زباله برای كارخانه های بازیافت از كشورهای عراق، افغانستان و كشورهای كوچك شمال ایران به كشور وارد شده است.
علی مریدی گفته است: جای تاسف دارد كه در كشور ما به جای اینكه پلاستیك كهنه و آشغال های خشك را از مردم خودمان بخریم و در بازیافت استفاده كنیم، اقدام به خرید و واردات پلاستیك كهنه از عراق می كنیم، دلیل این وضعیت آن است كه در ایران زباله های خشك از جمله پلاستیك ها به درستی به دست صنایع بازیافت داخل كشور نمی رسد و مجبور می شویم از كشور همسایه آشغال وارد كنیم.
مریدی با یادآوری نان خشكی ها و برگرداندن شیشه ها در دهه 60 اعتقاد دارد كه باید قانون 'گرویی' را دوباره در سبك زندگی مردم ایران زنده كرد.
وی اضافه كرد : در دهه 60 مردم خودشان را موظف می دانستند كه شیشه نوشابه ها را برگردانند. همین هم باعث می شد تا این زباله وارد چرخه محیط زیست نشود؛ این رفتار واكنش آن روز جامعه به تولیدات كم كارخانه های داخلی بود و نان خشكی هایی كه در كوچه زباله های بازیافت را جمع می كردند و در مقابل نمك می دادند یكی از كاركردهای مهم یعنی حفاظت محیط زیست را انجام می دادند.
**حل توامان مشكل اشتغال و محیط زیست كشور با تفكیك زباله
به گفته مدیركل دفتر آب و خاك سازمان حفاظت محیط زیست در ایران عمده تمركز مدیریت پسماند بر زباله سوزی‌ها و از تفكیك پسماند از مبدا غفلت شده است از این رو سازمان محیط زیست به عنوان ناظر پیگیر آن است كه زیرساخت قانونی لازم را برای جمع‌آوری پسماندهای خشك ایجاد شود.
مریدی معتقد است شهرداری ها هم باید از شركت های جمع‌آوری زباله حمایت كنند چون شهرداری ها همین كار را به شكل غیراصولی و غیربهداشتی و توسط كودكان كار انجام می دهند.
وی بیان كرد : تفكیك زباله از مبدا باعث كاهش هزینه 40 درصدی مدیریت پسماند می‌شود، افزون بر اینها، تفكیك پسماند از مبدا باعث می شود كه حجم مورد نیاز زباله سوزها در كشور حداقل تا 50 درصد كاهش یابد.
وی با بیان اینكه چنین طرح هایی بیش از اینكه به كمك مالی نیاز داشته باشد به حمایت های قانونی نیازمند است، اضافه كرد: برنامه سازمان حفاظت محیط زیست برای مدیریت پسماند، در اولویت قرار گرفتن تفكیك از مبدا و كاهش تولید زباله‌هاست و شهرداری ها باید از طرح های جمع‌آوری پسماندهای خشك از طریق استارت آپ‌ها حمایت كنند.
مریدی مدیریت صحیح پسماند و تفكیك از مبدا را در حل مشكل اشتغال و محیط زیست كشور موثر دانست و افزود: در تفكیك از مبدا، روش های مدرن مثل خدمات اینترنتی مدنظر است تا جمع‌آوری زباله های خشك كه ارزش اقتصادی بالایی هم دارند به شكل ساماندهی‌شده توسط برخی شركت های خصوصی و استارت آپ‌ها صورت گیرد.
وی خاطر نشان كرد: متاسفانه بودجه درخواستی سازمان حفاظت محیط زیست برای مدیریت پسماند از صندوق توسعه ملی در مجلس شورای اسلامی رای نیاورد و با مخالفت نمایندگان روبه‌روشد بنابراین امسال سعی داریم روی تفكیك از مبدا زباله ها، تمركز كنیم كه به حجم سرمایه‌گذاری ناچیزی نیاز دارد و به طور طبیعی ابعاد زباله سوزها كاهش می یابد بنابراین حجم بودجه درخواستی كمتر می شود.
به گفته وی این برنامه باید در قالب بودجه 98 در دولت تصویب شود كه 2 منبع تامین برای آن وجود دارد، یكی صندوق توسعه ملی است و دیگری محل دریافت عوارض از كالاهایی مثل محصولات پلاستیكی، یخچال و تلویزیون است كه پسماند ویژه تولید می كنند.
**نفع اقتصادی فرایند تفكیك زباله از مبدا
دبیر اتحادیه صنایع بازیافت درباره تفكیك از مبدا در گفت و گو با ایرنا در این خصوص، اظهارداشت: دلال های پسماند در دو سطح خرید می كنند، در سطح خرد كه از شهروندان می خرند و در سطح عمده كه وابسته به خرید صنایع است ولی ما معتقدیم اگر شهروندان وارد این چرخه خرید و فروش شوند هم تفكیك از مبدا صورت می گیرد و هم مبلغی را برای فروش پسماند دریافت می كند و این به نفع شهروندان خواهد بود.
سید امین صدرنژاد درباره ارزش اقتصادی بازیافت بیان كرد: اگر زباله ها به صورت تفكیك شده از خانه های مردم بیرون بیاید نه تنها 25 تا 30 درصد حجم زباله های ما كاهش می یابد، بازیافت پلاستیك، كاغذ، شیشه و فلزات ارزش اقتصادی خوبی از نظر ارزش افزوده و اشتغال برای ما خواهد داشت.
دبیر اتحادیه صنایع بازیافت ایران در باره خبر واردات زباله ادامه داد ریشه این ماجرا در قیمتی است كه دلال های پسماند بعد از عید با افزایش قیمت ارز، قیمت پسماندها و زباله ها را بالا بردند، پسماندی كه قیمت آن كیلویی بین 2هزار تا 3 هزار و پانصد تومان بود، به كیلویی هفت هزار و پانصد تا 9 هزار تومان رسیده است.
وی افزود: مواد خام كارخانه های بازیافت، پسماند است و كارخانه ها برای تهیه این مواد از روی استیصال به واردات روی آورده اند، از طرف دیگر دلال ها، پسماندها را با این قیمت بالا صادر می كنند، این روند افزایش قیمت غیر منطقی است چون هزینه جمع آوری پسماند برای دلال ها همچنان كیلویی 700 تومان است و ما به تفاوت قیمت را سود می برند، در حالی كه پسماند و زباله را با قیمت ناچیزی از مهاجران افغان، كودكان كار و كارگران می خرند.
دبیر اتحادیه صنایع بازیافت ایران درباره اقدامات كنترلی صادرات پسماند گفت: در راهكاری كوتاه مدت برای جلوگیری از صادرات پسماند و الزام فروش پسماند به كارخانه های دارای پروانه فعالیت، اتحادیه به همراه وزارت صنایع كدهای صادراتی پسماند را بسته است.
در راهكار بلند مدت نیز بعد از چهار سال پیگیری، سامانه جامع مبادله پسماند در مجلس مطرح شد تا مبادلات پسماند از حالت انحصاری بیرون آید و شفاف شود.
**ارزش افزوده بازیافت پسماند 10 میلیارد دلار است
صدرنژاد گفت: در سطح كلان تخمین زدیم كه ارزش افزوده بازیافت پسماند 10 میلیارد دلار است ولی ما تنها امكان بهره برداری از نیم میلیارد آن را داریم، همچنین ایران با وجود هفت همسایه این ظرفیت را دارد كه نقش منطقه ای در بازیافت پسماند داشته باشد و از این طرق اشتغال زایی صورت خواهد گرفت.
به گفته وی واردات زباله به ایران در صورتی رخ می دهد كه این مواد خام به دست كارخانه های بازیافت نمی رسد و حلقه های واسطه ای همچون دلال ها در اختلال این بازار طلای كثیف نقش دارند.
** تفكیك زباله از مبدا فقط هفت درصد!
سرپرست دفتر هماهنگی خدمات شهری سازمان شهرداری ها و دهیاری های وزارت كشور مهر امسال در نشست كمیته تخصصی پسماند كلانشهر های كشور در مشهد، با بیان اینكه اكنون تنها پنج درصد از حجم كل زباله ها در كشور به صورت بهداشتی دفن می شود، افزود: خسارت پسماندها از سه منظر تولید گازهای گلخانه ای، فرسایش و آلودگی خاك و هزینه كرد منابع مالی بر اساس آمار سال پایه مطالعاتی (1395) سالانه 45 میلیارد تومان برآورد شده است.
به گفته وی از مجموع پسماند جمع آوری شده در كشور 25 درصد بازیافت و 75 درصد دفن می شود، برای27 درصد آن جمع آوری مكانیزه و هفت درصد تفكیك زباله تر از خشك در مبداء انجام می شود.
حبیب راضی اضافه كرد: بر اساس برنامه ریزی، در افق پنج سال آینده باید در بازیافت زباله از 25 به 80 درصد، در بخش دفن از 75 درصد به 20 تا 30 درصد، جمع آوری مكانیزه از 27 به 60 درصد و تفكیك زباله از هفت به 30 درصد دست یافت.
به گفته وی بر پایه این چشم انداز در كشور 283 منطقه مدیریت پسماند شهری و روستایی با 123 پروژه پردازش و كمپوست، 264 محل دفن و 18 نیروگاه زباله سوز پیش بینی شده است .
**ایجاد حساسیت در مردم، گام نخست
شهردار تهران ماه دی امسال درنشست با اعضای كمیته اجتماعی مجمع نمایندگان استان تهران در مجلس شورای اسلامی در این خصوص گفت: سرمایه های اجتماعی یكی از راه حل های كاهش پسماند است و اگر بتوانیم از آن استفاده كنیم، می توانیم آن را به یك فرصت و ثروت تبدیل كنیم.
به گفته وی با ایجاد حساسیت در شهروندان و كمك سمن ها (سازمان های مردم نهاد) می توانیم این سرمایه اجتماعی را به دست آوریم.
پیروز حناچی با بیان اینكه در بسیاری از كشورها اگر زباله بخوبی تفكیك نشود شهروندان متحمل جریمه های سنگین می شوند، اظهارداشت: استفاده از سازمان های مردم نهاد، افزایش حساسیت شهروندان نسبت به كاهش پسماند و افزایش هزینه تولید زباله سه راهكاری هستند كه می توانیم برای كاهش تولید پسماند از آنها استفاده كنیم.
وی با اشاره به اینكه پسماندهای تهران معضلاتی مثل كودكان كار و آسیب های محیط زیستی را نیز به همراه دارد، گفت: دولت باید شهرداری ها را در انجام ماموریت های حاكمیتی مانند توسعه حمل و نقل عمومی، دفع پسماند، رفع آلودگی هوا و منابع پایدار حمایت كند كه البته شرایط شهرداری تهران در مقایسه با بسیاری از شهرهای دیگر بهتر است.
حناچی جانمایی مخازن زباله سر كوچه ها را در كاهش سهم شهروندان در تفكیك زباله از مبدا موثر دانست و افزود: باید در این شیوه جمع آوری تجدیدنظر كنیم.
وی با بیان اینكه دستگاه های حكومتی در این بخش خودشان را كنار كشیده اند، افزود: شهرداری ها در این موضوع كه با سلامت شهروندان در ارتباط است، تنها مانده اند.
حناچی معتقد است اگر در بودجه سال 1398 برای مشكل پسماند كلانشهرها بودجه ای در نظر گرفته شود كمك بزرگی به این بخش خواهد بود.
** فقط 12 درصد زباله های تولیدی اصفهان بازیافت می شود
دبیر علمی انجمن صنایع بازیافت فلز استان اصفهان در این خصوص به ایرنا گفت: با توجه به رشد جمعیت انسانی میزان تولید زباله هم افزایش یافته و سرانه تولید پسماند در كلانشهر اصفهان 570 گرم به ازای هر فرد برآورد شد كه نسبت به میانگین جهانی آن كمتر است.
مهشید گرجی با بیان اینكه روزانه یكهزار تن پسماند در كلانشهر اصفهان تولید می شود، ادامه داد: از این میزان 30 درصد آن قابلیت بازیافت دارد اما با توجه به ضعف در طرح تفكیك از مبدا پسماند، تنها 12 درصد آن بازیافت می شود.
وی خاطرنشان كرد: در زمان حال سرانه تولید پسماند در اصفهان از متوسط سرانه كشور650 گرم كمتر و 500 گرم به ازای هر فرد است كه با توجه به مهاجرت، توسعه شهرها و تغییر رفتار مصرفی، انواع پسماندها در شهر تولید می شود.
دبیر علمی انجمن صنایع بازیافت فلز استان اصفهان اظهارداشت: اگر سرانه پسماند در اصفهان مدیریت نشود با چالش هایی برای مدیریت شهر روبه رو خواهیم بود.
گرجی افزود: اگر بخواهیم روزانه یكهزار تن پسماند تولیدی اصفهان را دفن كنیم ، در شعاع 70 كیلومتری این شهر باید یكهزار متر مكعب زمین را از بین ببریم.
وی اضافه كرد: براساس شناخت منابع تولید كننده پسماند های شهری و تجزیه و تحلیل فیزیكی و شیمیایی آن در كلانشهر اصفهان مشخص شد كه بیشترین سهم تولید پسماند را اماكن مسكونی به خود اختصاص دادند.
گرجی بیان كرد: مدیریت پسماند جامد شهری با توجه به سطح فرهنگی و اقتصادی هر منطقه با منطقه ای دیگر متفاوت است و نیاز به راهبرد خاص خود دارد.
** اغلب خانواده ها زباله را تفكیك نمی كنند
دبیر علمی انجمن صنایع بازیافت فلز اصفهان ادامه داد: به علت نبود آموزش و فرهنگ سازی مناسب و كافی در ایران، اغلب خانواده ها زباله هایشان را تفكیك نمی كنند.
گرجی به راهكارها و سیاست های تشویقی برای مشاركت شهروندان در طرح تفكیك از مبدا اشاره و بیان كرد: به منظور درك بهتر از كمیت تولید پسماند در مناطق شهر اصفهان لازم است كه سرانه تولید آن برای هر نفر و سرانه تولید برای هر خانوار در یك روز محاسبه شود.
به گفته وی برای دفن یك تن پسماند به یك متر مربع فضای زمین نیاز داریم، به ازای یك تن پسماند 100 تا 130 لیتر شیرابه تولید می شود و یك لیتر شیرابه قادر به آلوده كردن یك هزار مترمكعب آب است.
وی مدیریت زباله های شهری را از دغدغه های اصلی دولت ها دانست و اظهارداشت: كاهش زباله در مبدا، تفكیك از مبدا، استفاده مجدد و بازیافت از جمله سیاست دولت ها برای كاهش زباله است.
وی ادامه داد:مدیریت صحیح و اصولی پسماندها براساس الگوی هرم پسماند و جلوگیری از تولید، كاهش دورریز و استفاده مجدد، براساس وظایف ذاتی و قانونی شهرداری ها، باید به نحوی جدی و موثر در دستور كار قرار بگیرد كه واقع بینانه راهكارهای مدیریتی عملی و طرح های اجرایی مناسبی انجام داد.
به گفته گرجی اصولی ترین اقدام در راستای مدیریت پسماند اجتناب از تولید و یا كاهش حجم پسماند به حداقل ممكن است ولی در این راستا نباید از استفاده مجدد و بازیافت پسماند تولیدی غافل شد.
**اصفهان؛ شهر بدون پسماند در افق 1400
مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری اصفهان در گفت و گو با ایرنا با بیان اینكه در اصفهان روزانه حدود یكهزار تا یكهزار و 200 تن پسماند تولید می شود، بیان كرد: حدود 6 تا هفت درصد پسماندها در مبدا و توسط شهروندان تفكیك می شود و حدود پنج تا 6 درصد توسط پیمانكاران جمع آوری، پردازش و بازیافت می شود كه البته چندان تحت كنترل و مدیریت نیست.
علی دهنوی افزود: در ایران هرچند به موضوع پسماند توجه شده اما بدلیل استفاده نكردن از فناوری روز، ناكافی بودن قوانین مرتبط و نبود سند راهبردی و نقشه راه موثر، در این صنعت توسعه ای نداشته ایم.
وی بازیافت پسماندهای مختلف شهری و صنعتی از جنبه های مختلف از جمله كاهش منابع محیط زیست، جلوگیری از آلودگی محیط زیست و درآمدزایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در كشورهای توسعه یافته جز جدانشدنی از مدیریت پسماند است.
دهنوی اظهارداشت : اكنون در تعدادی از كشورهای توسعه یافته و با بالاترین شاخص های كیفی زیست محیطی، بخش قابل توجهی از پسماند شهری بازیافت شده و به چرخه طبیعت و یا چرخه تولید صنعتی باز می گردد كه این موضوع در دستور كار سازمان مدیریت پسماند اصفهان قراردارد.
مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری اصفهان خاطرنشان كرد: مهم ترین راهبرد این سازمان، شهر بدون پسماند در افق سال 1400 است به همین منظور احداث كارخانه پیرولیز برای ریجكت در دستور كار است كه فراخوان آن به زودی در روزنامه های رسمی اعلام می شود.
به گفته وی از مهم ترین بخش هایی كه این سازمان آمادگی جذب سرمایه گذار را دارد، احداث كارخانه پیرولیز، پسماند سوز بیمارستانی و بازیافت پسماندهای ساختمانی است.
**جمع آوری روزانه 2 تن زباله خشك از طریق تفكیك از مبدا در غرب اصفهان
مدیر عامل شركت بازیافت و تفكیك زباله از مبداء غرب استان اصفهان در گفت و گو با ایرنا با بیان اینكه روزانه بیش از 2 تن زباله خشك در چهار شهرستان فریدن، فریدونشهر، چادگان و بوئین میاندشت جمع آوری می شود، افزود: این زباله ها شامل چوب و محصولات وابسته به آن، فلزات، انواع پلاستیك، شیشه، كاغذ و مقوا و نان خشك است.
بهمن جاوید به فعالیت دوره گردها و چند انبار خرید زباله خشك در شهرك قطب صنعتی فریدن اشاره كرد و گفت: چنانچه از فعالیت غیرقانونی دوره گردها و انبارداران جلوگیری شود، مقدار زباله های خشك جمع آوری شده به بیش از چهار تن خواهد رسید.
جاوید بیان كرد : فعالیت دوره گرد در شهرهایی كه در آن طرح مدیریت پسماند اجرا می شود ممنوع است؛ دوره گرد بخش مرغوب زباله خشك خانوارها را تنها در فصول گرم سال و روزهای آفتابی با قیمت ناچیز خریداری می كند اما شركت تفكیك زباله از مبداء موظف به خریداری كل زباله خشك تولیدی در تمام روزهای سال به ازای اعطای هدایایی از قبیل كیسه زباله، نمك و دستمال كاغذی است.
* دوره گردها، مهم ترین مانع تفكیك اصولی زباله از مبدا
مدیرعامل شركت بازیافت و تفكیك زباله از مبدا غرب استان اصفهان ادامه داد: دوره گردها زباله های خریداری شده از منازل را به خانه های خود می برند كه این كار موجب انتقال بیماری و میكروب به حیوانات خانگی و سپس به اعضای خانواده و همسایه ها می شود.
جاوید با بیان اینكه موافق حذف دوره گرد نیستیم، افزود:آنها باید در چارچوب قانون فعالیت كنند، پیشنهاد این است كه این افراد تحت نظر شركت بازیافت و تفكیك زباله از مبدا كار خود را ادامه دهند؛ در اینصورت علاوه بر ساماندهی و برخورداری از مزایای شركت، به طور ثابت و پایدار به كار گرفته خواهند شد.
وی افزود: با فعالیت دوره گردها تحت نظر شركت ، آنها از كد شناسایی و لوگوی مشخص برای برقراری امنیت در شهر برخوردار خواهند شد، رفت و آمد و هزینه های استهلاك وسیله نقلیه آنها كاهش خواهد یافت، همچنین به جای اینكه بار زباله و سود حاصل از آن را از منطقه خارج كنند و در مراكز استان ها مانند اصفهان و اراك به فروش برسانند برای شهروندان بومی مستقر در شركت ارزآوری می كنند.
جاوید اضافه كرد : با نصب دستگاه ردیاب بر روی ماشین آلات جمع آوری زباله و كنترل آن توسط دو نفر نیروی مستقر در دفتر مركزی، چنانچه ماشینی بلوك مشخص شده را پوشش ندهد و یا دچار خرابی شود رصد خواهد شد؛ این در حالی است كه دوره گرد در بسیاری از بلوك ها و كوچه ها تردد نمی كند و این امر موجب بی نظمی و پوششش ناقص جمع آوری زباله خانوارها خواهد شد.
مدیرعامل شركت بازیافت و تفكیك زباله از مبدا غرب استان اصفهان افزود: در زمان حاضر 30 نیروی آموزشی، 52 نیروی ثابت و بین 60 تا 80 نفر نیروی فصلی در این شركت مشغول فعالیت هستند.
به گزارش ایرنا؛ فعالیت شركت بازیافت و تفكیك زباله از مبدا غرب استان اصفهان از نیمه دوم سال 1396 در سطح هشت شهر داران ، دامنه، فریدونشهر، برف انبار، بویین میاندشت ، افوس، چادگان و رزوه و نیز تمام روستاهای شهرستان های فریدن، فریدونشهر، چادگان وبوئین میاندشت، آغاز شده است.
فریدن با بیش از 49 هزار نفر جمعیت، فریدونشهر با 35 هزار نفر جمعیت، چادگان با 32 هزار نفر و بوئین میاندشت با بیش از 24 هزار نفر به منطقه 'فریدن بزرگ ' مشهور هستند.
**نتایج ملموس تفكیك زباله نیازمند مشاركت گسترده مردمی
یك كارشناس و محقق آب و خاك به ایرنا گفت: مسئولان استانی باید ساماندهی پسماند شهری و روستایی را به عنوان یك راهبرد در قالب عزم ، اراده و یك برنامه ملی در رئوس برنامه های خود قرار دهند.
حمید غلامی افزود: بخش زیادی از این زباله ها، توسط بخش های خصوصی غیررسمی ، غیرمجاز و دوره گردهای زباله جمع كن از سطح شهر جمع آوری و در انبارها و گاراژهایی به ظاهر متروكه، ساماندهی و تفكیك می شوند.
وی ساماندهی بهینه این گونه فعالیت ها در سطح شهرها را خواستار شد تا شاهد موفقیت های چشمگیر مدیریت پسماند در مناطق شهری و روستایی باشیم.
غلامی اظهارداشت: زباله ها از دو بخش ضایعات خشك و زباله های تر تشكیل می شوند و هر كدام از آنها، بنحوی قابل استفاده هستند و زباله های خشك مثل شیشه، چوب، پلاستیك، لاستیك و بطری ها از این نوع هستند كه از طریق بازیافت دوباره به چرخه تولید بر می گردند و می توانند تامین كننده مواد اولیه برای تولید مجدد باشند.
این كارشناس افزود: زباله های تر كه همان ضایعات مواد خوراكی، غذایی و میوه و غیره است، براحتی در كارخانه های كمپوست طی عملیات فشرده شدن و هوادهی و تجزیه هوازی قابل تبدیل شدن به خاك سیاه و كود آلی برای استفاده در بخش كشاورزی و خوراك دام است.
غلامی ادامه داد : در بحث مدیریت زباله ها و پسماندها باید به موضوع های مهمی همچون تفكیك از مبدا و بازیافت آن توجه شود و این مهم، باید از مبدا تولید یعنی در منازل مسكونی شهری یا روستایی، بیمارستان ها و مراكز درمانی و یا حتی مراكز عمده فروشی بازارهای میوه و تره بار توسط خود مردم و با مشاركت آحاد جامعه بخوبی تفكیك و جداسازی شوند.
وی خاطرنشان كرد: باید مواد قابل بازیافت، برای انجام عملیات بازیافتی و استفاده مجدد به كارگاه های مجاز بازیافت جمع آوری و انتقال داده شده و مواد تر زباله ها برای كارخانجات كمپوست، برای تهیه كودهای آلی و ارگانیك مدیریت و برنامه ریزی شود.
غلامی اظهارداشت: این طلای دور ریز یا طلای كثیف، یكی از بهترین منابع تولید انرژی محسوب می شود و می تواند در تولید انرژی گرمایی، برق و گاز متان نقش داشته باشند و فناوری های آن در جهان موجود است.
**آموزش، زیربنای فرهنگ تفكیك زباله
یك كارشناس برنامه ریزی فرهنگی در گفت و گو با ایرنا، تشكیل تیم های مشاركتی در محله ها برای ایجاد و توسعه فرهنگ بازیافت ، برگزاری كارگاه های آموزشی تفكیك زباله از مبدأ، برپایی دوره های آموزشی گروهی و فردی خانم های خانه دار؛ برپایی نمایشگاه های ثابت و سیار عكس و محصولات تولید شده از بازیافت ، برگزاری نمایشگاه های آموزشی برای كودكان و استفاده از خلاقیت كودكان در گسترش فرهنگ بازیافت در خانواده ها؛ برگزاری همایش ها، طراحی و نصب سیلك و تراكت های تبلیغاتی در معابر عمومی را از جمله راه های گسترش فرهنگ مدیریت پسماند در بین مردم برشمرد.
به گفته وی آموزش چهره به چهره، آموزش از طریق رسانه های جمعی، تهیه و توزیع محصولات فرهنگی و آموزش از طریق فعالیت های نمادین در جهت آگاه سازی و فرهنگ سازی صحیح زیست محیطی زیربنای فراگیر شدن این فرهنگ است.
الهام نصرتی به نقش محوری رسانه ها در فرهنگ سازی تفكیك زباله از مبدا اشاره كرد و افزود: توزیع انواع بروشور و كیسه های زباله در رنگ های مختلف به صورت رایگان، پخش تیزرهای تبلیغاتی و انیمیشن های آموزشی بخصوص به صورت طنز در سیما؛ آموزش دانش آموزان به منظور آشنایی با مواد بازیافتی و توزیع جعبه های مخصوص كاغذ های باطله در مدارس؛ بازدید اقشار مردم به خصوص كشاورزان و باغداران و صاحبان غذاخوری ها از نحوه و هدف از تولید كمپوست و آموزش مردم جهت تبدیل زباله های تر خانگی به كمپوست از راهكارهای آسان و زودبازده در خصوص این مساله است.
كارشناسان اقتصادی، از زباله با عنوان طلای كثیف یاد می كنند. امروزه دفن زباله در حال تبدیل به یك روش منسوخ شده است و برخی از كشورها مانند سوئد و سوئیس مشكل پسماندهای خودشان را حل كرده و به طور تقریبی به مرحله بدون زباله رسیدند حتی كشورهایی مانند اتریش وارد كننده پسماند هستند.
صاحبنظران زیست محیطی معتقدند با اجرای دقیق و فراگیر طرح تفكیك زباله از مبدا علاوه بر حذف قابل توجهی از زباله در چرخه طبیعت زمینه بسیار گسترده ای برای بازدهی اقتصادی مهیا خواهد شد.
شهر اصفهان با وسعت 15 هزار و 263 كیلومترمربع و دارای 14 منطقه شهری است، سرانه تولید پسماند برای هر نفر در این شهر 650 گرم در روز برآورد شده و بنابر آمار معاونت سازمان خدمات شهری میزان پسماند ورودی به كارخانه كود آلی روزانه به طور میانگین 950 تن بوده است.از جمع آوری روزانه یكهزار تن پسماند در اصفهان حدود 600 تن به كمپوست تبدیل می شود، همچنین روزانه 400 تن ضایعات و مواد دورریز و پلاستیكی در اصفهان تولید و به طور نامناسب در دشت سجزی(شرق اصفهان) دفن می شود.
آمارها نشان می دهد، حدود 68 درصد از مجموع زباله های تولید شده در اصفهان به واحدهای تولید كود كمپوست ارسال می شود،هر اصفهانی در روز 480 گرم زباله تولید می كند، كارخانه های كمپوست در استان زباله های تولیدی 80 درصد جمعیت استان را بازیافت كرده و در نهایت به كود كمپوست تبدیل می كنند.
اكنون حاضر كارخانه های تولید كود كمپوست در شاهین شهر، خمینی شهر ، برخوار، فلاورجان، لنجان ، نجف آباد ، كاشان و آران و بیدگل، مستقر است و در آینده ای نزدیك فریدن به این شهرها می پیوندد.
كارخانه های كمپوست گلپایگان ، خوانسار، مباركه، دهاقان و شهرضا در دست احداث است، این به آن معناست كه رقابت بسیار سخت برای احداث این كارخانه در میان شهرهای استان وجود دارد.
بنا به نظر كارشناسان، با احتساب زباله های دفن شده و نیز زباله های غیر قابل بازیافت در واحدهای تولید كمپوست ، در مجموع 45 درصد از این مواد زاید بازیافت و بقیه از دسترس خارج می شود.
طبق برنامه پنج ساله شهر، اصفهان در سال 1400 شهری بدون دفن پسماند نامگذاری شده است بر این اساس شهرداری اصفهان سرمایه‌گذاری مناسبی برای سال 97 و 98 در نظر گرفته تا دفن پسماند به حداقل برسد.
در اصفهان 1400، با استفاده از صنایع تبدیلی راه اندازی شده، پسماندهای خشك یا غیرآلی به سوخت جامد یا مایع تبدیل می شود كه از آن در تولید انرژی های حرارتی و الكتریكی استفاده خواهد شد.
به گفته مسوولان در زمینه پسماندهای خشك با توجه به فرهنگ سازی و آموزش های صورت گرفته بین 8 تا 10 درصد تفكیك زباله های خشك و تَر صورت می گیرد كه با همكاری و مساعدت مردم می توان تا 20 درصد این میزان تفكیك را افزایش داد.
از یكهزار تن تولید زباله در شبانه روز در اصفهان، حدود 600 تن آن را پسماندهای آلی تشكیل می دهد كه پیش از این در یك چرخه سه الی چهار ماهه حدود 200 تُن كود آلی از آن تولید می شود.
پسماندها به پنج گروه اصلی شامل پسماندهای عادی، بیمارستانی (ویژه)، كشاورزی و صنعتی تقسیم می شوند و مسوولیت و هزینه مدیریت پسماند به عهده تولید كنندگان پسماند است.
6026/9861
اصفهان- ایرنا- تفكیك زباله از مبدا از جمله طرح هایی مهم با وجود اقدامات و فرهنگ سازی های لازم و داشتن صرف اقتصادی، متاسفانه هنوز در كشور محقق نشده است، مشاركت پایین مردم در همراهی این مهم به تاكید كارشناسان نیازمند بررسی علمی است.
