جمع‌سپاری؛ كنش اجتماعی، حركت فرهنگ‌ساز

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، جمع سپاری یا crowd funding، شیوه‌ای برای جلب همكاری مردمی است كه در آن صاحبان یك سازمان یا برنامه ریزان یك طرح عمومی از جامعه درخواست می كنند كه از آن ها حمایت كند. این حمایت شامل ایده پردازی و كمك فكری، استفاده از مهارت‌ها، اطلاع‌رسانی یا تبلیغ یك اثر یا محصول و از همه مهم‌تر یافتن سرمایه گذار یا تجمیع سرمایه‌های كوچك برای راه انداختن كاری یا ادامه دادن به آن، مهم ترین اهداف جمع سپاری است.
جمع سپاری نوعی مشاركت جمعی است كه با كمك كنش‌گران اجتماعی برای حمایت از كارهای مهم انجام می‌شود و نمونه‌های موفقی هم در ایران و جهان داشته است. این كار تنها مشاركت جمعی برای حل مشكل اجتماعی یا سازمانی نیست، مجموعه رفتارهایی را شامل می‌شود كه به هر گونه همكاری می‌انجامد و معمولا برای مشاركت كنندگان سودی در پی ندارد.
در جمع سپاری اطلاعات به روشنی در دسترس كنش‌گران است، وقتی كنش‌گری در جمع‌سپاری حضور داشته باشد، به سادگی به اطلاعات گردش مالی یا داده‌هایی كه میان افراد رد و بدل می‌شود دسترسی دارد، این گونه استفاده از خرد جمعی به یافتن راهی غیررسمی و غیرمتمركز كه همه انرژی پتانسیل اجتماعی را معطوف به یك نقطه نمی‌كند، منتهی خواهد شد كه مردم را به همكاری فرا می‌خواند.
اولین نمونه جمع‌سپاری را می‌توان تدوین لغتنامه اكسفورد در قرن نوزدهم دانست، مسئولان دانشگاه در این سال با درخواستی عمومی از داوطلبان خواستند تا هر كلمه انگلیسی را كه می‌دانند به همراه معنی و مثال برای موسسه جمع‌آوری و ارسال كنند، پس از این اعلان و طی 70 سال، بیش از 6 میلیون پاسخ برای موسسه لفت‌نامه ارسال شده كه نتیجه آن لغت‌نامه آكسفورد است.
از دیگر نمونه‌های موفق این كار نرم‌افزار Waze است كه داده‌های خود را از اطلاعات كاربران جمع‌آوری می‌كند و در این زمینه یكی از موفق‌ترین برنامه‌های ترافیكی در جهان شناخت شده است. كاربرها می‌توانند مواردی مثل راه‌بندان‌ها، تصادفات و سرعت عبور و مرور را گزارش و به صورت خودكار بهترین مسیر را برای رسیدن به مقصد معرفی كنند. تعداد كاربران Waze در برخی كشورها از جمله آمریكا به حدی شده كه نقشه كامل جزییات این كشورها با كمك كاربران به دست بیایبد، طبق گزارش‌ها این برنامه بیش از 50 میلیون كاربر دارد.
نمونه مهم دیگر سایت Zooniverse است كه بستری برای جمع‌سپاری در زمینه پژوهش است، پژوهشگرانی كه نیاز به همكاری‌های پژوهشی دارند، می‌توانند درخواست خود را ثبت و پاسخ‌های مردم را دریافت كنند، این سایت به طور ویژه در پر كردن فرم‌ها و پرسش‌‌نامه‌ها به كار می‌آید اما در آن دعوت به همكاری برای پروژه‌های پژوهشی نیز وجود دارد. Zooniverse بیش از یك میلیون كاربر دارد و پروژه‌های متعددی در زمینه‌هایی مثل نجوم، اكولوژی، زیست، علوم انسانی و اقلیم‌شناسی در آن انجام شده‌اند.
در ایران نیز نمونه‌های موفقی از جمع‌سپاری درسایت‌های ویژه این كار وجود دارد، برای مثال می‌توان ایده نذر كتاب كه جمعی از دانشجویان دانشكده علوم اجتماعی تهران برای جمع‌آوری كتاب و پول برای تهیه كتاب‌های خاص، به راه انداختند را می‌توان نمونه موفق این كار دانست.
از سوی دیگر نشر رود كه سال گذشته در نوسانات بازار مسكن با فروش واحد صنفی‌اش، موقعیت تجاری خود را از دست داد و اعلام كرد كه دیگر نمی‌تواند به كار خود ادامه بدهد. اما مردم با جمع‌سپاری مانع از تعطیلی رود شدند و با همكاری خود، این كتابفروشی را نجات دادند.
محمد زارع مدیر نشر رود در این باره در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: رود جدید راه‌اندازی مردم است، دیگر این حس را ندارم كه من كتاب‌فروشی راه انداختم، رود قبلی را من خودم به تنهایی از صفر راه انداخته بودم، رود این بار شركت سهامی مردم است چون از محل كتابفروشی تا همه جزییات را مردم راه انداخته‌اند.
در یك حركت نوآورانه چندی پیش حجت الاسلام محمدرضا زائری، صاحب‌امتیاز و مدیرمسئول انتشارات خیمه نیز در حركتی نوآورانه از مردم برای خرید كتاب‌های نشر خیمه درخواست همكاری كرده است، او با اعلام این كه به خاطر نداشتن حمایت دولتی شرایط سختی بر نشرش حاكم است و به جای جست‌وجو به دنبال حمایت‌كننده مالی، از مردم خواست با خرید كتاب‌های این نشر به ادامه حیات آن یاری برسانند.
این فایل كه در توییتر منتشر شد، بسیار مورد توجه قرار گرفت و واكنش‌های مختلفی را برانگیخت اما در نهایت بسیاری از مخاطبان صفحه توییتر این روحانی و علاقه‌مندان به كتاب، این درخواست را پذیرفتند تا جمع سپاری دیگری صورت بگیرد و امیداری به همكاری‌های جمعی در زمینه‌های فرهنگی بیشتر شود.
انتشارات تخصصی «خیمه» به‌عنوان یكی از منشورات «هیأت قرآنی احیاء» همزمان با انتشار ماهنامه «خیمه» آغاز به فعالیت كرده و سال‌هاست كه در عرصه تولید و انتشار كتاب در حوزه امام حسین (علیه‌السلام)، عاشورا، ادبیات، هنر و آئین‌های عاشورایی فعالیت می‌كند.
در بخش معرفی این نشر تخصصی آمده است: «هیأت قرآنی احیاء» به‌عنوان مجموعه‌ای فرهنگی و تبلیغی، رسالت خود را در این می‌داند كه به وسایل گوناگون در احیای این امر الهی بكوشد و بر مبنای فرمان امام هشتم (علیه‌السلام) به تبلیغ و معرفی محاسن مكتب اهل‌بیت بپردازد.
فراهنگ**9211** 9053