يكي از مناطق پرتردد هم از نظر حمل بار و هم جابه‌جايي مسافر منطقه شرق كشور بخاطر معدن سنگ آهن و كارخانه‌هاي متعدد منطقه شرق كشور و مسير تربت حيدريه به سنگان است. ظرفيت جاده اي همپاي رونق اقتصادي در اين منطقه توسعه نيافته و به همين دليل در جاده تربت حيدريه به سنگان زمان حمل و نقل طولاني و تردد كند شده است. توسعه 132 كيلومتر بزرگراه به مشاركت وزارت راه و شهرسازي، سازمان ايميدرو و بخش خصوصي تصميم جديدي است كه خيرالله خادمي مديرعامل شركت ساخت و توسعه زيربناهاي حمل و نقل در گفت‌و‌گو با «ايران» با تشريح جزئيات آن، اثر ساخت بزرگراه را بر سرعت گرفتن رشد و رونق اقتصادي منطقه داراي اهميت ارزيابي كرد:
** يكي از برنامه‌هاي دولت در منطقه شرق كشور گسترش شبكه ريلي و اتصال آن به كشورهاي همسايه است. در كنار اين برنامه آيا جاده‌سازي هم در دستور كار قرار دارد؟
يكي از مراكز مهم توزيع بار در شرق كشور منطقه سنگان است كه سرمايه‌گذاري‌هاي زيادي در بزرگترين معادن سنگ آهن كشور در اين منطقه انجام گرفته است. كارخانجات زيادي در اين منطقه مستقر شده‌اند و سنگ آهن خام يا فرآوري شده از اين منطقه به استان‌هاي ديگر و مراكز ذوب آهن مانند اصفهان و خوزستان منتقل مي‌شود.بخش بزرگي از اين بار يا محصولات فرآوري، از طريق مسير سنگان-خواف و از آنجا به تربت حيدريه-قائن و در نهايت به بندرعباس جابه‌جا مي‌شود. توليد معدن سنگان در حال حاضر 10 ميليون تن در سال است كه بر اساس برآورد ما تا چند سال آينده توليدات به 17 ميليون تن در سال مي‌رسد. اين ميزان توليد عدد بسيار بزرگي است كه ما بايد براي مسير جاده اي و ريلي نقل و انتقال بار فكر جديدي داشته باشيم تا صنايع حاضر در منطقه مشكلي براي جابه‌جايي توليد و بار نداشته باشند.فكر اصلي ما احداث ريل است. مسير ريلي ساخته شده و بخشي از بار از طريق ريل جابه‌جا مي‌شود ساخت جاده و توسعه ريل در اين منطقه از برنامه‌هاي مهم توسعه اي است كه در دستور كار برنامه ريزان قرار دارد. بخشي از توليدات و بارها در منطقه از طريق ريل جابه‌جا مي‌شود اما با توجه به حجم بار ريل ظرفيت جابه‌جايي آن را ندارد و مجبوريم بخشي از كار حمل و نقل را به جاده منتقل كنيم بنابراين لازم است وضعيت جاده‌هاي منطقه تغيير كند. با توجه به سرمايه گذاري‌هاي گسترده و وجود كارخانجات مختلف در اين منطقه رونق اقتصادي ايجاد شده و رونق موجب افزايش اشتغال شده است در نتيجه اين تحولات، تردد زيادي در جاده فعلي در منطقه تربت حيدريه-خواف-سنگان انجام مي‌گيرد علاوه بر حمل بار تردد مسافري هم بسيار زياد شده است و در آن منطقه جهش ترافيك داريم و جاده‌ها ظرفيت جابه‌جايي اين حجم بار و مسافر را ندارد و بيش از 50 درصد بار سنگ آهن از جاده حمل مي‌شود.
** ساخت اين آزاد راه با چه مشخصاتي و با مشاركت چه سرمايه گذاراني آغاز شده است؟
رونق اقتصادي و اشتغال، توليد بالا و ميزان بار تردد را بسيار زياد كرده است و باعث شده مسير فعلي تربت حيدريه تا سنگان را به صورت بزرگراه توسعه دهيم.مسير فعلي بزرگراه از تربت حيدريه تا سنگان 150 كيلومتر است. بعد از جلسات مختلف با مسئولان كارخانجات مستقر در آنجا و مديرعامل ايميدرو در توافقنامه‌اي كه امضا شد قرار بر اين است ساخت حدود 132 كيلومتر بزرگراه با مشاركت 50 درصدي وزارت راه و شهرسازي، 20 درصد ايميدرو و 30 درصد سرمايه‌گذاري كارخانجات و بهره برداران از معادن آغاز شود. از 150 كيلومتر بزرگراه در دست ساخت در حال حاضر 18 كيلومتر آن در حال استفاده است. حجم قرارداد 500 ميليارد تومان است و مدت زمان قرارداد براي ساخت آزادراه 3 سال تعيين شده است. اين مدت زمان تعيين شده با موافقت طرفين قابل تمديد خواهد بود. با ساخت 132 كيلومتر بزرگراه بين تربت حيدريه-خواف-سنگان ظرفيت براي جابه‌جايي مسافر و بار افزايش مي‌يابد و نقل و انتقال در اين منطقه به شبكه‌هاي سراسري اتصال پيدا مي‌كند.محور تربت حيدريه- خواف- سنگان يكي از مهمترين محورهاي مواصلاتي استان خراسان است. اين تفاهمنامه با توجه به وجود بزرگترين معدن سنگ‌‌آهن خاورميانه در سنگان و تردد بالا در اين محور و لزوم تكميل هرچه سريع‌تر آن به امضا رسيد. يكي از مهمترين چالش‌هاي موجود در بخش معدن و صنايع معدني، حمل و نقل مواد معدني است و برپايه سند چشم‌انداز 1404، حجم توليد مواد معدني بايد به سالانه 700 ميليون تن برسد، اما زير ساخت‌هاي حمل و نقل فعلي پاسخگوي نيازها نيست.
محور تربت حيدريه- خواف- سنگان در انتقال سنگ آهن معادن سنگان به مركز و بنادر جنوبي كشور نقش مهمي دارد و همچنين يكي از مهمترين محورهاي اتصال شمال شرق كشور به مرز افغانستان محسوب مي‌شود.
** ساخت بزرگراه چقدر هزينه‌هاي حمل و نقل را در اين منطقه كاهش مي‌دهد؟
به خاطر حجم بالاي تردد جاده‌اي و حمل بار و كم بودن ظرفيت جاده اي در اين منطقه تردد به كندي صورت مي‌گيرد و در نتيجه هزينه‌ها هم بسيار افزايش دارد با ساخت آزادراه و افزايش ظرفيت جاده اي قطعاً زمان حمل و جابه‌جايي كاهش مي‌يابد و هزينه‌ها هم به تبع آن كمتر مي‌شود.بنابراين با گسترش جاده در منطقه شرق رونق اقتصادي هم بيشتر و تردد روانتر خواهد شد و كاهش مصرف سوخت هم نتيجه آن خواهد بود. به ازاي هر تن - كيلومتر باري كه از حمل و نقل جاده‌اي به حمل و نقل ريلي منتقل شود، معادل ريالي 35 سي‌سي سوخت و به ازاي هر نفر- كيلومتر معادل ريالي 20 سي‌سي سوخت صرفه‌جويي مي‌شود و به سرمايه گذاران تعلق مي‌گيرد از طرف ديگر بخاطر تردد بالا و ظرفيت پايين تصادفات جاده اي زيادي در اين منطقه رخ مي‌داد كه با جاده‌سازي قطعاً كاهش تصادفات را خواهيم داشت كاهش تصافات هم سهم قابل توجهي در كاهش هزينه‌ها دارد.
** توسعه ريلي شرق تا افغانستان در چه مرحله اي قرار دارد؟
يكي از برنامه‌هاي ما براي اتصال به كشورهاي همسايه اتصال از طريق ريل است. اتصال ريلي ايران به افغانستان يكي ديگر از برنامه‌هاي توسعه اي شرق كشور است. در حال حاضر مسير ريلي تا خواف ساخته شده است و از خواف مسير طراحي شده تا مرز افغانستان و 65 كيلومتر از مسير ريلي هم وارد خاك افغانستان مي‌شود.
منبع: روزنامه ايران؛ 1397،11،08
گروه اطلاع رساني **1699**2002
تهران- ايرنا- توسعه محورهاي مهم جاده اي و ريلي به منظور افزايش ترانزيت در كشور بويژه در زمان تحريم اهميت زيادي در كسب درآمد و رشد اقتصادي دارد. متكي نبودن به بودجه دولت و جذب سرمايه داخلي و خارجي توسعه زيرساخت‌ها را سرعت مي‌بخشد از اين رو متوليان حوزه راه توجه ويژه اي به استفاده از منابع ديگر براي سرعت بخشيدن به ساخت و توسعه شبكه‌هاي حمل و نقل دارند.
