حاشیه‌نشینی و بافت‌های فرسوده به شدت در حال افزایش است

به گزارش روز چهارشنبه ایرنا از تارنمای اطلاع رسانی شركت بازآفرینی شهری ایران، محمد پژمان در نخستین نشست هم اندیشی با جامعه حرفه ای شهرسازان و معماران با اعلام اینكه حاشیه‌نشینی و بافت‌های فرسوده متوقف نشده است، تاكید كرد: باید رویكردهایی كه كرامت افراد را حفظ كند برای آن در پیش بگیریم؛ در واقع برای پیشگیری باید به رویكردهای جدید روی آورده و چاره ای برای مشكلات بیاندیشیم.
وی با انتقاد از اینكه در حوزه مدیریت شهری در دام واژه ها گرفتار شده ایم، گفت: مناطقی كه مردم در حاشیه شهر سكونت دارند را «بافت های حاشیه ای»، عرصه هایی كه افراد بدون اجازه مستقر شده اند را «سكونتگاه های غیررسمی» و نقاطی كه منازل فرسوده وجود دارد را «بافت فرسوده» نامگذاری كرده ایم و به این ترتیب هر روز یك كلمه جدید به كار می بریم و در انتها هم متوجه نمی شویك كه مولفه ها و مشخصه های این بافت ها چیست.
به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی، اكنون عرصه هایی از این جنس بیش از 140 هزار هكتارند كه برای این تنوع باید تعریف مشخص و دقیقی ارائه شود.
مدیرعامل شركت بازآفرینی شهری ایران، نخستین گام در این زمینه را «تعاریف روشن و بازنگری و اسم گذاری همه محدوده ها» دانست و گفت: در صورت تنوع گونه، باید مشخص شود هر محدوده ذیل كدام گونه قرار می گیرد.
پژمان ادامه داد: در زمینه اقدامات نیز انبوهی از عناوین مانند «احیا بافت، بهسازی، نوسازی، بازسازی، بازآفرینی، باززنده سازی، توانمندسازی و ... شكل گرفته اند.» در این بخش نیز باید مشخص شود كه به طور دقیق كدام اقدام مورد نظر ماست و چه فعالیتی را باید انجام شود.
وی با یادآوری اینكه اكنون محدوده هایی با مولفه های ریزدانگی، ناپایداری و نفوذناپذیری انتخاب و در كمیسیون ماده 5 شورا مصوب شده اند، گفت: بعد از این اقدام، فعالیت خاصی انجام نشده و اقدامات انجام شده بسیار محدود است.
این مقام مسئول تصریح كرد كه فرآیند طولانی كمیسیون ماده 5 باید تسهیل شود و به افراد فهیم و دلسوز كشور اعتماد كرد.

** توفیقی در احیای بافت های فرسوده كسب نكرده ایم
پژمان افزود: همه بخش ها از دولت، نهادهای عمومی و مجموعه حاكمیت گرفته تا مردم و جامعه حرفه ای باید در موضوع بافت های فرسوده به شكل حداكثری نقش داشته باشند در غیر این صورت توفیقی به دست نخواهد آمد.
«از زمانی كه بافت های فرسوده موضوعیت پیدا كرد، در برنامه های پنجساله توسعه كشور به آن توجه و در قوانین بودجه و قوانین خاص نیز به این موضوع ها پرداخته شد اما اكنون با ارزیابی عملكرد خود متوجه می شویم توفیق زیادی به دست نیاورده ایم.»
وی با تاكید بر اینكه باید علت توفیق نیافتن در دستیابی به اهداف برنامه های توسعه بررسی شود، گفت: قرار بود سالانه 10 درصد از بافت های فرسوده در طول اجرای برنامه های چهارم و پنجم احیا شود و در این بازه زمانی این برنامه پایان یابد اما اكنون كه برنامه ششم در حال اجراست، اقدامات متناسب با وضعیت كشور نبوده است.
این مقام مسئول، چالش نخست در این زمینه را در این دانست كه «موضوع را به درستی نشناخته و دقیق با آن برخورد نكرده ایم؛ همچنین از حضور جامعه حرفه ای مهندسان مشاور نیز به اندازه كافی بهره نبرده ایم.»
«چالش دیگر اینكه همه بخش های حاكمیت نسبت به موضوع بافت های فرسوده به یك میزان حساسیت پیدا نكرده اند؛ وفاق ملی یك ضرورت جدی است كه به احیای بافت های فرسوده و ناكارآمد كمك شایانی خواهد كرد؛ نكته دیگر اینكه برای احیای این بافت ها سازوكار درستی تدوین نشده و سازماندهی درخوری هم شكل نگرفته است.»

** مشكلات ناشی از قوانین متعدد برای بازسازی بافت های فرسوده
مدیرعامل شركت بازآفرینی شهری ایران ادامه داد: تحقق برنامه ملی بازآفرینی شهری مستلزم تهیه و تدوین سازوكار و سازماندهی مناسب است تا این موضوع بعنوان یك دغدغه ملی، ساماندهی شود.
پژمان به وجود قوانین متعدد برای احیا و بازسازی بافت های فرسوده اشاره كرد و گفت: دولت و مجلس آمادگی كامل دارند تا برای اجرای بهتر برنامه، الزام های قانونی لازم را مهیا كنند؛ باید از این فرصت به نحو احسن استفاده كرد زیرا آسیب ها در حال تشدید است.
معاون وزیر راه و شهرسازی بر توجه به ظرفیت های مردمی درخصوص برنامه بازآفرینی شهری تاكید كرد و گفت: تجربه نشان داده كه توجه به ظرفیت های مردم و نخبگان نتایج فراوانی در پی دارد اما متاسفانه از این ظرفیت های بزرگ غفلت می كنیم.
وی خاطرنشان ساخت: از امروز به دنبال حضور مهندسان مشاور در متن فعالیت ها هستیم و تصمیم داریم با حضور مستقیم آنها برنامه را پیش ببریم.

** مجازات و محرومیت از خدمات شهروندی برای سازندگان غیرمجاز
پژمان با بیان اینكه در دهه های اخیر در نظام برنامه ریزی شهری به این نتیجه رسیده ایم كه شهر ظرفیت محدودی دارد، گفت: بنابراین برای كسی كه با برنامه های ما مطابقت نداشته باشد جایگاهی قائل نیستیم؛ افرادی كه اقدام به ساخت بنای غیرمجاز می كنند مجازات و از خدمات زیرساختی و خدمات شهروندی محروم می شوند.
«برای كسی كه زمینی را تصرف كرده یا زمین را به شكل غیرقانونی خریده و مهمترین دارایی او مستند نیست و برای دریافت پایان كار، پروانه و سند مالك شناخته نمی شود و هیچ جا او را به رسمیت نمی شناسند، نقطه آغاز بی هویتی در اجتماع است.»
معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: ما در این مدت فكر نكردیم كه اگر بازدارندگی موثر نیست می توانیم جابجایی جمعیت را مدیریت كنیم و اجازه ندهیم این جابجایی ها خارج از برنامه ریزی اتفاق بیافتد.
وی با بیان اینكه در گذشته موفق نشده ایم با كمترین آسیب مدیریت كنیم، گفت: «ما به قدری آرمان خواه بودیم كه با نگاه های جزمی و آرمان خواهانه و تحكمی، كار را به جایی كه اكنون هستیم، رسانده ایم.»

** نوسازی ها باید به صورت یكجا و هم زمان باشد
وی گفت: اگر جامعه شهرسازان و معماران كشور با كمبود كار مواجه اند، می توانیم این نوید را به آنها بدهیم كه برنامه بزرگی در دستور كار است.
پژمان با تاكید بر اینكه برنامه باید متكی بر مطالعه و تهیه طرح باشد، گفت: ما دنبال نسخه واحد نیستیم؛ مشاوران باید در هر نقطه ای به اقتضا مسائل جمعیتی، اقلیمی، فرهنگی، اجتماعی و الزامات دیگر، طرح را تهیه كنند.
معاون وزیر راه و شهرسازی اضافه كرد: مشاوران باید محور برنامه های بازآفرینی باشند و با حضور در محدوده های هدف، دریافت نزدیك و عمیقی از احساس، شرایط، خصوصیات، توقعات و انتظارات و ظرفیت های مردم به دست آورند و براساس آن شرح خدمات مكفی را تهیه كنند.
وی تاكید كرد: محور برنامه ها مردم هستند و در جایی كه آنها برای تغییر سرنوشت خود و دگرگون كردن اوضاع و احوال نامطلوبشان نقش آفرینی نكنند و سهیم نباشند، ما نیز اقدامی انجام نمی دهیم.
مدیرعامل شركت بازآفرینی شهری ایران با یادآوری تاكید رییس جمهوری مبنی بر تسریع نوسازی بافت های فرسوده، گفت: این نوسازی باید به صورت یكجا و هم زمان انجام شود.
به گفته پژمان، مشاوران باید به اقتضا مكان بعنوان افراد متخصص، تدابیری را بیندیشند و به كار گیرند تا فعالیت ها سرعت گیرد؛ نباید هر فردی در هر زمانی به ضرورتی رسید و دلش خواست در نقطه ای اقدام كند.
وی ادامه داد: در حال حاضر مشوق های فراوان، تراكم رایگان، تخفیف پروانه و تسهیلات رایگان برای نوسازی ارائه می شود اما با این فعالیت ها به احتمال زیاد فقط مساله ناپایداری را حل می كنیم و مولفه های دیگر همچون كمبود سرانه های خدماتی، زیرساخت ها و رو بناها كه كیفیت زندگی را تعیین می كند، مغفول می ماند.
معاون وزیر راه و شهرسازی خاطرنشان ساخت: با این اقدامات فقط تراكم ساختمانی و به تبع آن تراكم جمعیتی اضافه می شود و شرایط نامطلوب زندگی تشدید خواهد شد.

** 125 هزار میلیارد تومان برای نوسازی در 5 سال كافی نیست
وی گفت: 125 هزار میلیارد تومان بودجه برای اجرای برنامه در طول 5 سال در نظرگرفته شد اما این برآورد پیش از تورم بود؛ با وضعیت كنونی، این عدد باید ضرب در دو یا سه شود.
مدیرعامل شركت بازآفرینی شهری، بخشی از مشكلاتی كنونی در كشور را ناشی از «انحصارات» دانست و افزود: اگر اراده كنیم و به نقاط مشترك برسیم مشكلات حل خواهد شد.

** 600 هزار تومان پروژه نیمه تمام در كشور
پژمان، بر لزوم كاهش هزینه های مردم نیز تاكید كرد و گفت: به گفته رییس كمیسیون عمران مجلس و اطلاعات رسمی، 600 هزار میلیارد تومان پروژه نیمه تمام در كشور وجود دارد اما با تعدیل قیمت ها، به نظر می رسد امروز نزدیك به «هزار هزار میلیارد تومان» پروژه نیمه تمام در كشور وجود داشته باشد كه به طور میانگین حدود 50 درصد پیشرفت داشته اند؛ با توجه به اینكه این میزان از سرمایه های مردم درگیر پروژه های نیمه تمام مانده و در تنگنا هستیم، نباید وارد پروژه هایی شویم كه با اولویت ها تطبیق ندارد.
مدیرعامل شركت بازآفرینی شهری اظهاركرد: حدود 4 هزار میلیارد تومان از بودجه یك میلیارد دلاری در اختیار شركت بازآفرینی شهری ایران قرار گرفته است كه از این میزان 2 هزار و 100 میلیارد تومان به صورت منابع بانكی و تسهیلات ارزان قیمت با سود 9 درصد برای ساخت و ساز به مردم ارائه می شود.
به گفته وی، همچنین مقرر شده یك هزار و 500 میلیارد تومان از بودجه به اجرای پروژه ها اختصاص یابد. این بودجه صرف حوزه های زیرساختی، روبنایی، تعریض و اصلاح شبكه می شود تا گشایشی در زندگی مردم ایجاد شود.
پژمان ادامه داد: 150 میلیارد تومان ودیعه مسكن نیز برای جابجایی موقت افرادی در نظر گرفته شده كه تصمیم به نوسازی منازل خود دارند.
وی خاطرنشان ساخت: در برنامه بازآفرینی شهری، اجرایی كردن پروژه ها را با توجه به جزئیات آنها ادامه می دهیم و قرار نیست مسئولیت ها و اختیارات كسی را محدود كنیم. همچنین بنای توقف كارها را نداریم؛ اگر برنامه ها به تجدیدنظر و اصلاح نیاز دارد، هنگام ادامه كار این اصلاحات اعمال می شود.
معاون وزیر راه وشهرسازی گفت: كل فرایند بازآفرینی باید رصد و با نظام های درستی با محوریت و حضور حداكثری بخش حرفه ای و خصوصی در چارچوب مناسبی پیگیری شود.
وی افزود: اگر مهندسان مشاور در شرح خدمات ایرادی وارد می كنند و شرح خدمات جدیدی از سوی مهندسان مشاور پیشنهاد داده می شود ما مدافع این پیشنهاد در سازمان برنامه و بودجه خواهیم بود.
به گفته پژمان، بخش زیادی از منابع طرح ها از منابع داخلی خود تامین می شود و به همین دلیل نگرانی ای در این زمینه وجود ندارد.
مدیرعامل شركت بازآفرینی شهری ایران اظهاركرد: باید هرچه سریعتر دستورالعمل آماده و اسناد با پشتوانه تهیه شود؛ ما نیز براساس فرایندها دستورالعمل را تهیه و بر این اساس كارگروه ها را تشكیل می دهیم؛ تلاش ما این است كه در 50 روز باقیمانده از سال، مقدمات اجرای برنامه را فراهم كنیم.
به گزارش ایرنا، در سال های گذشته تامین نشدن منابع مالی برای اختصاص یارانه سود تسهیلات نوسازی بافت‌های فرسوده و ساخت واحدهای مسكونی جدید در محدوده ها و محلات هدف نوسازی از مهمترین مشكلات اجرای طرح‌های مربوط به بازسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری بود.
بعد از گذشت چند سال از اجرای برنامه‌های نوسازی در ابعاد و در قالب طرح‌های مختلف این نتیجه حاصل شد كه فرآیند نوسازی باید به صورت محله محوری انجام شود و مقرر شد سالیانه 270 محله فرسوده شهری در قالب طرح ملی بازآفرینی شهری با كمك همه دستگاه های مربوطه از جمله بانك مسكن به عنوان اصلی ترین نهاد تامین مالی بخش مسكن و فعال ترین بانك در پرداخت تسهیلات مسكن نوسازی، بهسازی و بازآفرینی شود.
براین اساس در دیماه امسال اعلام شد از مجموع 6 هزار میلیارد تومان تسهیلات در نظر گرفته شده، 4500 میلیارد تومان به سازندگان اختصاص می یابد و 1500 میلیارد تومان برای تامین خدمات روبنایی و زیربنایی باشد.
در مجموع در قالب بازآفرینی شهری 100 هزار واحد مسكونی در سال ساخته می شود كه تا دیماه 70 هزار تقاضای صدور پروانه ساختمانی مطرح شده كه درخواست برای 35 هزار واحد مربوط به مردم و 35 هزار واحد دیگر مربوط به توسعه گران است.
مقرر شده است در كلانشهرها وام های 50 میلیون تومانی با سود 9 درصد و برای دیگر شهرها وام 40 میلیون تومانی با همین سود پرداخت شود. این وام برای سازندگان حرفه ای تا سقف 110 میلیون تومان است كه 50 میلیون تومان با سود 9 درصد و 60 میلیون تومان باقیمانده با سود 18 درصد محاسبه می شود.
یك میلیون و 600 هزار مترمربع زمین دولتی برای بازآفرینی شهری اختصاص یافته است. براین اساس عملیات اجرایی در 18 محله هدف در استان تهران از ابتدای سال 98 آغاز می شود.
اقتصام ** 2023