زنان و مضيقه هاي سياست ورزي در ايران

به گزارش گروه تحليل، تفسير و پژوهش هاي خبري ايرنا، گسترش ارتباطات، افزايش سطح تحصيلات و آگاهي عمومي طي ساليان اخير، وضعيت زنان ايراني را از نظر قابليت و توانايي كنشگري در عرصه هاي مختلف حيات جمعي ارتقا داده است. انقلاب اسلامي كه يكي از اهداف خود را روي احياي جايگاه واقعي و انساني زنان در جامعه متمركز كرده بود، اگرچه توانست طي سال هاي گذشته زمينه بهبود موقعيت علمي و اجتماعي زنان را فراهم كند، ولي زنان تا كسب جايگاه شايسته و درخور به ويژه درعرصه كنشگري سياسي راهي طولاني و دشوار در پيش دارند.

**ناهمخواني وضعيت و جايگاه سياسي زنان در جامعه امروز ايران
گزارش مشترك اتحاديه بين پارلماني و كميته زنان سازمان ملل در سال 2017، نشان مي‌دهد ايران با برخورداري از 17 نماينده زن، از نظر تصدي زنان در پارلمان در ميان 193 كشور دنيا، در رتبه صد و هفتاد و هفتم قرار دارد. در اين گزارش، از نظر حضور زنان در دستگاه اجرايي هم رتبه صد و سي نهم به كشورمان تعلق گرفته است.
اين جايگاه با موقعيت و وضعيت كنوني زنان در جامعه تناسبي ندارد. زنان امروز بخش بزرگي از فارغ التحصيلان دانشگاهي را تشكيل مي دهند و در سطح جامعه از نقشي موثر برخوردارند، ولي بزرگترين غايبان در عرصه كنشگري سياسي هستند.
اگرچه ترغيب و تشويق به شركت در انتخابات به عنوان نمادي از مشاركت سياسي براي زنان در بزنگاه هاي انتخاباتي تبليغ مي شود و هر بار موجب بهره گيري از ظرفيت هاي راي دهي بانوان به نامزدها مي شود، ولي شركت در انتخابات، تنها گوشه اي از مفهوم موسع مشاركت سياسي است.
مشاركت سياسي تنها در فعاليت در فرايندهاي انتخابي محدود نمي شود، بلكه در كنشگري فعال و مستمر در عرصه هاي سياسي در سطوح خرد و كلان معنا و مفهوم مي يابد. ميزان واقعي حضور زنان در نهادهاي تصميم گيري و مديريتي و نقش آفريني آنان در سياستگذاري هاي عمومي است كه نشان مي دهد آيا بانوان به عنوان نيمي از مردم جامعه توانسته اند جايگاه خود در عرصه سياسي را تثبيت كنند يا نه.
اين در حالي است كه امروز حضور و بازيگري بانوان در عرصه سياسي نه شعار و ژستي مدرن و نمايشي، بلكه ضرورتي غيرقابل چشم پوشي براي بهره گيري از تمام ظرفيت ها و توانمندي هاي جامعه، توسعه سياسي و نهايتا در راستاي منافع ملي است.
نمي توان نيمي از جامعه را به بهانه هاي مختلف از نقش آفريني در عرصه سياسي دور نگاه داشت و در برابر انتظار داشت جامعه به سمت تعادل و توسعه سياسي حركت كند.
پژوهشگر ايرنا براي بررسي موانع سياست ورزي براي زنان ايراني با «شهربانو اماني» عضو شوراي اسلامي شهر تهران و نماينده پيشين مجلس گفت و گو كرده است.

**موانع نگاه سنتي و تاريخي به زنان در ايران
اماني بخشي از موانع سياست ورزي زنان در ايران را ناشي از نگاه سنتي جامعه به زنان دانست؛ نگاهي كه به طور تاريخي موجب عقب نگه داشتن زنان در جامعه شده و آنان را در مسير و فرايند ارتقا به پست هاي عالي رتبه در كشور عقب نگه داشته است.
به گفته اين عضو شوراي شهر، در بزنگاه هاي تاريخي، موانع اينچنيني قابل رديابي است. با اينكه زنان در دوره انقلاب مشروطه همراه مردان در مبارزات شركت كردند، ولي در قانون مشروطه زنان در كنار محجوران و مجرمان قرار گرفته و از مشاركت سياسي محروم شدند.
پس از آن با ورود آموزش مدرن به كشور، بسياري از علماي برجسته حضور زنان در كلاس هاي درس و مراكز آموزشي مدرن را حرام اعلام كردند. اين مساله فاصله تاريخي مضاعفي را براي زنان ايجاد كرد و به بيسوادي زنان دامن زد.
اماني افزود: اين روند با شدتي كمتر در سال هاي پس از انقلاب اسلامي هم ادامه يافت. با اينكه زنان در مبارزات انقلاب شانه به شانه مردان مشاركت كردند و در دوره جنگ هم از اندوخته هاي مادي و معنوي خود در راستاي منافع ملي هزينه كردند، ولي اكثر قوانيني كه بعد از انقلاب مصوب شد، محدودكننده حقوق مدني و سياسي زنان بود.
اماني «تبعيض مثبت» كه ترجيح مي دهد آن را «حمايت هاي قانوني ويژه در ايجاد فرصت بيشتر» براي بانوان بنامد، در افزايش شانس ورود آنان به عرصه سياست ورزي لازم و موثر دانست و گفت: براي كاهش فاصله بسيار زياد تاريخي و ايجاد تعادل، لازم است براي زنان فرصت بيشتر درنظر گرفته شود و براي اين مهم بسترسازي صورت گيرد.
به گفته اماني مصوبه اتحاديه بين المجالس مبني بر ملزم كرن احزاب به اختصاص سهميه 30 درصدي به بانوان، ناظر بر همين ضرورت است كه تعهد به آن توانسته تعداد زنان نماينده در افغانستان و عراق را افزايش دهد.
نماينده پيشين مجلس افزود: شوراي عالي اصلاح طلبان از سال 1394راهبرد 30 درصدي را مدنظر قرار داد و 30 درصد ليست هاي انتخاباتي مجلس دهم و شوراي شهر پنجم را به خانم ها اختصاص داد. اين راهبرد موجب شد بسياري از رقابت ها تبديل به رفاقت و پشتيباني شود و فرصت مهمي را پيش روي بانوان بگذارد. مساله مهم اين است كه بايد مراقب باشيم مانند تجربه هاي تاريخي پيشين، اين موفقيت ها و دستاوردها در فرايندها حذف نشود.
به گفته اماني مشكل اينجا است كه نه تنها در بسياري از نهادهاي تصميم گير و تصميم ساز مانند مجمع تشخيص مصلحت نظام، خبرگان رهبري و ... زنان حضور ندارند، بلكه مرداني حضور دارند كه بعضا به شدت زن ستيز هستند.
اين عضو شوراي شهر، روندهاي جامعه را به نفع زنان دانست و گفت: به خاطر گسترش شبكه هاي ارتباطي، امروز حركت اجتماعي خزنده و آرامي در سطح و كف جامعه در حال گسترش است كه قدرت و حضور زنان را به رسميت مي شناسد. مهم اين است كه ما از اين ظرفيت براي بسترسازي ورود زنان به ساختار قدرت استفاده كنيم.
اماني تصميم شوراي شهر براي برگزاري انتخابات شوراياري در سطح شهر تهران براي سال آينده را سازوكاري براي بسترسازي در كف جامعه جهت ورود زنان به عرصه قدرت دانست. به گفته اين عضو شوراي شهر پايتخت، اكنون 300 زن از مناطق مختلف عضو شوراياري ها هستند. اگر همين بانوان در فرايندي در كنار هم قرار بگيرند و به عنوان «انتخاب شونده» و «انتخاب كننده» از يكديگر حمايت كنند، مي توانيم گامي موثر در اين حوزه برداريم. تجربه نشان داده اتفاقا بسياري از آقايان هم به خاطر سلامت و جديت بانوان، از آنان در فرايند ورود به عرصه هاي سياسي حمايت مي كنند.
نماينده پيشين مجلس بيان داشت: همچنين همكاري و هم افزايي بانوان در اين عرصه، مسير پيش روي آنان را هموارتر خواهد كرد. بانوان بايد با گفت و گو، به اشتراك گذاري تجربيات مشترك، حمايت و پشتيباني از يكديگر و پرهيز از رقابت هاي منفي، به جامعه زنان در ورود به صحنه سياسي ياري برسانند.
به گفته وي، اقدامات جمعي و ايجاد سازوكارهايي چون تشكيل شوراي سياستگذاري زنان اصلاح طلب مي تواند با ايجاد الگويي از همگرايي و تقويت گفتمان ميان زنان سياست ورز و پايبندي به آن، وزن و توان بانوان براي كنشگري سياسي را افزايش دهد.
عضو شوراي شهر حضور زنان در عرصه هاي سياسي را براي تعديل فضاي سياسي- اجتماعي كشور لازم و ضروري دانست. از نگاه وي در مجموع حضور زنان به سالم سازي، روان سازي فرايندها و كاهش هزينه هاي اداره امور منجر خواهد شد. با ورود زنان به عرصه هاي مختلف، نوع دوستي و سلامت اجتماعي افزايش يافته و شاخص هاي توسعه ارتقا مي يابد. دستيابي به توسعه بدون بهره گيري از ظرفيت ها و توانمندي هاي ويژه زنان در همه عرصه هاي جامعه از جمله عرصه هاي سياسي امكان پذير نيست.
پژوهشم**9275**9279