سرآمدی حوزه توانبخشی ایران در عرصه بین المللی

دكتر محمدتقی جغتایی روز سه شنبه در گفت وگو با خبرنگار علمی ایرنا در رابطه با دستاوردهای علمی انقلاب اسلامی حوزه توانبخشی را یكی از بسترهای پیشرفت علمی ذكر كرد و افزود: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، به طور كلی حدود 200 دانشجو در حوزه توانبخشی در 3 دانشكده داشتیم.
وی بیان كرد: بعد از پیروزی انقلاب، حوزه توانبخشی در تامین و تربیت نیروی انسانی گسترش پیدا كرده است و هم اكنون در تعداد زیادی از دانشگاه های علوم پزشكی، دانشكده های توانبخشی از جمله در دانشگاه علوم پزشكی ایران، دانشگاه تهران، شهید بهشتی، اراك، تهران، بوشهر، شیراز، اهواز، همدان و اصفهان رشته های توانبخشی تاسیس شده است و بیش از 15 هزار فارغ التحصیل در رشته های فیزیوتراپی، كاردرمانی، گفتاردرمانی ، شنوایی شناختی، اپتومترری، آرتوزپروتز فارغ التحصیل شده اند كه در سراسر كشور از طریق بخش های دولتی و یا خصوصی فعالیت های خدمات توانبخشی به بیماران و مراجعان ارایه می دهند.

*** تامین كادر علمی آموزشی مورد نیاز كشور در توانبخشی
به گفته جغتایی، از یك سو، فارغ التحصیلان ایرانی در كشورهای پیشرفته مورد توجه هستند و به كارگرفته می شوند؛ از طرف دیگر برخی فناوری های توانبخشی كه توسط محققان ایرانی به خصوص در حوزه فنی و ارتوپدی مثل ارتوز پروتز تولید شده و از استاندارد جهانی برخوردار هستند، مورد اقبال كشورهای همجوار از جمله جمهوری آذربایجان، عراق، منطقه كردستان عراق و كشورهای حاشیه خلیج فارس قرار گرفته است.
رییس انجمن علوم اعصاب ادامه داد: در این سال ها دسترسی مردم به خدمات توانبخشی به واسطه ایجاد مراكزی كه توسط بخش خصوصی و بخش های دولتی مانند سازمان بهزیستی، هلال احمر، و وزارت بهداشت ایجاد شده ، گسترش یافته است به نحوی كه كلینیك ها و واحدهای ارایه خدمات توانبخشی حتی در شهرهای كوچك نیز فعال شده اند.

*** ارایه 9 هزار پروانه فعالیت برای كادر توانبخشی
وی یادآور شد: در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تعداد كمی مراكز توانبخشی وجود داشت و بیشتر در شهرهای بزرگ مثل تهران، مشهد و تبریز مستقر بودند؛ اما هم اكنون براساس آماری كه سازمان نظام پزشكی در این زمینه ارایه كرده است، ایران در منطقه غرب آسیا در زمینه توانبخشی به لحاظ نیروی تخصصی و نیز ارایه خدمات بهترین شرایط را دارد و حدود 9 هزار پروانه برای كادرهای توانبخشی توسط نظام پزشكی ارایه شده است.
جغتایی ادامه داد: در شرق منطقه مدیترانه نیز ایران در حوزه توانبخشی به لحاظ نیروی انسانی سرآمد است و سازمان بهداشت جهانی كشورمان را به لحاظ نیروی انسانی متخصص، دسترسی به خدمات توانبخشی انسانی و گسترش نیروی انسانی، برترین كشور در شرق مدیترانه دانسته است.

*** برنامه ملی توانبخشی نیاز كشور است
جغتایی در خصوص بایسته های حوزه توانبخشی نیز گفت: برای رسیدن به ایده آل های توانبخشی و با توجه به نیاز روز افزون به خدمات توانبخشی، قدم های جدی باید برداشته شود الان در شرایطی هستیم كه باید یك برنامه ملی توانبخشی داشته باشیم.
وی توضیح داد: پیش نویس این برنامه ملی آماده شده است كه بعد از بررسی با دستگاه های دیگر مانند هلال احمر و سازمان بهزیستی جهت تصویب به شورای عالی سلامت و امنیت غذایی ارایه خواهد شد.
جغتایی یادآور شد: اجرای برنامه ملی توانبخشی یكی از برنامه های مورد نظر وزارت بهداشت است و هماهنگی بین ارگان های مختلف ایجاد می كند؛ زیرا توانبخشی ابعاد اجتماعی، پزشكی و حرفه ای دارد و این برنامه بین قلمروهای مختلف توانبخشی و بین دستگاه هایی كه این ابعاد از توانبخشی را در بردارند مثل دستگاه های هلال احمر، آموزش و پرورش استثنایی و وزارت بهداشت، هماهنگی ایجاد می كند.
«برنامه ملی توانبخشی حجم گروه ها و نحوه ارایه خدمات بین قلمروها را تعیین می كند، از طرف دیگر در این برنامه نیاز به خدمات توانبخشی بستری و روزانه تعیین می شود و با توجه به آمایش سرزمین نحوه گسترش مراكز توانبخشی طراحی می شود، این برنامه همچنین نقش بخش خصوصی و دولتی را در این قلمرو تعیین می كند و سیاست دولت این است كه نقش بخش خصوصی گسترش پیدا كند».
وی افزود: خدمات توانبخشی به خدماتی اطلاق می شود كه فرد در پی بروز یك بیماری و یا یك مشكل در سلامت جسمی، روانی و اجتماعی دریافت می كند و هدف از آن بازگرداندن سطح توانایی فرد با استفاده از تكنیك ها و ابزارهای مختلف است.
«در گذشته توانبخشی اینطور بود كه ابتدا باید در بیمار یك علامت ایجاد شود، سپس خدمات ارایه و بازتوانی صورت گیرد، اما امروز از سوی سازمان بهداشت جهانی مفهوم نوتوانی برای آن بیان شده است، این مفهوم بیان می دارد كه خدمات توانبخشی خیلی زودتر باید انجام شود و نباید عارضه ای در فرد كه بیمار شده است، ایجاد شود».
وی افزود: سازمان بهداشت جهانی می گوید كه خدمات توانبخشی باید در مرحله بهداشت و درمان نیز وارد شود ، اگر فردی سكته كرد، بلافاصله در كنار خدمات درمانی، خدمات توانبخشی ارایه شود و حتی الامكان از بروز و ایجاد نقص در فرد جلوگیری شود.

*** تدوین برنامه عملیاتی ملی دمانس (اختلال حافظه)
جغتایی با اشاره به نظر سازمان بهداشت جهانی مبنی بر این كه خدمات توانبخشی باید در مرحله بهداشت و درمان نیز وارد شود، گفت: در این خصوص خوشبختانه فعالیت های خوبی در كشور در حال پیگیری و اجرا است، در حال حاضر با تست هایی كه وزارت بهداشت و درمان طراحی كرده است، همزمان كه كودكان به سرویس ها و پایگاه های درمانی برای واكسیناسیون مراجعه می كنند، غربالگری برای اختلال تكاملی هم انجام می شود و اگر مشكلی داشتند، به مراكز جامع تكامل كودك در دانشگاه پزشكی معرفی می شوند وخدمات دریافت می كنند.
وی بیان كرد: همچنین سازمان بهزیستی در مراكز مهدكودك غربالگری كودكان اوتیستیك را آغاز كرده و برنامه ای تحت عنوان برنامه غربالگری ملی اوتیسم دیده شده كه به صورت پایلوت در چند روز آینده در اصفهان آغازخواهد شد.
وی افزود: از دیگر برنامه هایی كه در حال تدوین و توسط وزارت بهداشت دنبال می شود، تدوین برنامه عملیاتی ملی دمانس یا اختلال حافظه است، این برنامه در نظر دارد در مراحل اولیه افرادی را كه اختلال حافظه دارند، شناسایی و مداخله انجام شود تا منجر به آلزایمر نشود، این برنامه برای افراد میانسال و جمعیت 55 سال به بالاست و با توجه به سیاست های جدید سازمان بهداشت جهانی در كشور دنبال می شود.
علمی ** 9340*2017