به گزارش روز چهار‌شنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در حالی به سی و هفتمین سال برگزاری خود رسیده است كه در پیشینه آن می‌توان رشد، بالندگی و گاه در مواردی آسیب‌هایی را مورد رصد و مداقه قرار داد.
چنان كه همواره گفته شده است؛ جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر ویترین حوزه فعالیت هنرمندان نمایشی كشورمان است كه در قالب رویدادی اجرایی، داشته‌ها و هویت تئاتر ایران در طی فعالیت یك‌ساله خود را در ایام جشن‌های انقلاب اسلامی و دهه فجر در مقابل دیدگان مخاطبان قرار‌می دهد.
با مرور سال‌های سپری‌شده جشنواره تئاتر فجر می‌توان به راحتی سیر توسعه و پیشرفت هنرهای نمایشی در كشور را مشاهده كرد. این رخداد در سال ۱۳۶۱ با برداشتن نخستین گام‌های خود نشان داد كه حمایت، قدرت و اراده هنرمندان تئاتر در بازتاب محتوای ارزش‌های فرهنگی انقلاب و آرمان‌های آن، می‌تواند با زبان تئاتر بیشترین تاثیر را در امر جریان سازی فرهنگی در كشور داشته باشد.
درست به همان میزان هنرمندان تئاتر در سال‌های حماسه‌سازی هشت سال دفاع مقدس پا به پای رزمندگان، در جبهه‌های نبرد و در سنگر فعالیت‌های فرهنگی و صحنه‌های نمایشی تلاش كردند تا بخشی از حماسه‌سازی رزمندگان اسلام را با روایت زنده و پویا در قالب آثار تئاتری به مخاطب خود ارائه دهند.
بسیاری از نام‌های بزرگ در عرصه سینما و تلویزیون امروز ایران، نخستین تنفس‌شان در فعالیت‌های هنری و اولین گام‌های تعالی و پیشرفت خود را در حوزه هنرهای نمایشی برداشتند.
تئاتر ایران مطابق تمامی حوزه‌های فعالیت‌های فرهنگی و هنری كشورمان فراز و فرودهای مختلفی را تجربه كرده است و گاه در سیر این تحول، آسیب‌هایی را نیز پیش روی خود دیده است. آسیب‌هایی كه گاه از بُعد نگاه كمی گرایانه و یا افت كیفی آثار به سبب فعالیت هنرمندان گریبان این هنر را گرفته است و زمانی دیگر به دلیل سیاست‌های مختلف فرهنگی در بازه ۳۶ سال گذشته، به كند شدن حركت هنرهای نمایشی در كشورمان منجر شده است. درست به همان میزان از حیث نقاط قوت خود نیز رشد و سیر صعودی و شتابانی را در طول تاریخ 36 ساله خود به تماشا نشسته است.
حال با آغاز سیوهفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، مروری بر ۳۶ دوره گذشته و بازتاب دادن برخی از اتفاق‌های ماندگار از گام نخست تا به امروز این رخداد، می‌تواند یك بار دیگر جذابیت‌های عرصه هنرهای نمایشی كشورمان را به رخ بكشد.
آن‌چه در ادامه از خاطر شما می گذرد نگاهی بر ۳۶ نكته ماندگار از برگزاری جشنواره تئاتر فجر از نخستین گام تا ایستگاه سی و هفتم است.
1- نخستین دوره جشنواره تئاتر فجر از ۱۲ تا ۲۲ بهمن‌ماه سال ۱۳۶۱ آغازگر رخدادی بود كه امروز به گام سی و هفتم خود رسیده است. مهمترین ویژگی این دوره از جشنواره میزبانی برخی از محیط‌های متفاوت از آثار حاضر در جشنواره تئاتر فجر بود.
محیط‌هایی كه امروز ذكر نام آنها می‌تواند تعجب بیشتر مخاطبان و دوستداران عرصه هنرهای نمایشی را برانگیزد. شاید متفاوت‌ترین میزبان آثار حاضر در جشنواره نخست تئاتر فجر، موزه هنرهای معاصر باشد.
نكته دیگر یادگار مانده از اولین دوره جشنواره تئاتر فجر برگزیده بخش بازیگری كودك بود، بازیگری كه امروز او را در قامت فردی تحصیلكرده، مدرس دانشگاه و مدیر بخش‌های مختلف هنر تئاتر كشورمان می‌شناسیم: مهرداد رایانی مخصوص
2- چهارمین جشنواره تئاتر فجر(1364)، نخستین دوره رقابتی برگزار شدن این رویداد بود. مقوله داوری و معرفی برگزیدگان در بخش‌های مختلف به عنوان یكی از ویژگی‌های این دوره جشنواره، فعالیت هنرمندان تئاتر را تحت الشعاع خود قرار داد.
زنده‌یاد خسرو شكیبایی در این دوره از جشنواره برای كارگردانی نمایش «بی‌قانون» جایزه بهترین كارگردان جشنواره تئاتر فجر را از آن خود كرد.
3- هرچند امروزه پیشوند «بین‌المللی» جشنواره تئاتر فجر برای تمامی مخاطبان و علاقه‌مندان به این هنر، آشنا است اما نباید از خاطر دور داشت كه فعالیت جشنواره تئاتر فجر در گام‌های نخست خود با تكیه بر توانایی هنرمندان داخلی استوار بوده و در ابتدا تنها میزبان آثاری از سراسر ایران و هنرمندان آن بود.
برای نخستین بار در دوره ششم جشنواره تئاتر فجر (۱۳۶۶) نمایشی از كشور عراق از تولیدات شیعیان این كشور با عنوان «فریاد زنان مسلمان عراق» به عنوان میهمان با هنرمندی هنرمندان عراقی در جشنواره تئاتر فجر به صحنه رفت.
علت ماندگاری این اتفاق در جشنواره ششم، حضور نمایشی از كشوری بود كه طی هشت سال با ایران در حال جنگ بود و این نمایش نیز در روزهایی به جشنواره تئاتر فجر آمد كه هنوز ایران در جنگ با كشور عراق بود.
4- دیگر ویژگی ششمین دوره جشنواره تئاتر فجر(1366) افزوده شدن بخش كودك به آثار حاضر در این جشنواره بود. در حالی كه جشنواره تئاتر فجر تا دوره ششم تنها با بخش آثار صحنه‌ای بزرگسال برگزار می‌شد، نخستین گام‌ها برای افزودن بخش‌های مستقل در این جشنواره در گام ششم با مسابقه آثار نمایش‌های كودك و نوجوان برداشته شد.
5- بعد از افزوده شدن بخش تئاتر كودك در جشنواره تئاتر فجر به عنوان اولین بخش الحاقی به این رویداد، در سال ۱۳۶۷ و همزمان با برگزاری هفتمین دوره جشنواره، این رخداد میزبان دو بخش دیگر شد. بخش نمایش‌های آیینی و سنتی و بخش نمایش‌های عروسكی.
شاید ماندگارترین خاطره از دوره هفتم جشنواره به اجراهای نمایش پرده‌خوانی به عنوان بخشی از نمایش‌های آیینی و سنتی باز‌می‌گردد كه در بازه زمانی 10 روزه این جشنواره با محوریت موضوعات انقلاب، حماسه دفاع مقدس و مبارزه فلسطینیان، نگاهی متفاوت در تولید آثار منطبق با معیارها و آرمان‌های انقلاب اسلامی را پیش روی مخاطبان ترسیم كرد.
6- رقابتی برگزار شدن یا غیررقابتی برگزار شدن جشنواره تئاتر فجر همواره یكی از موارد مورد بحث و گفت‌وگو میان هنرمندان و دست اندركاران این جشنواره در سال‌های نخستین آن بوده است.
مساله تمركز امكانات و توسعه فعالیت‌های تئاتری در تهران و تولیدات نمایش پایتخت در مقام قیاس و داوری با آثار دیگر استان‌ها همواره این نكته را بازتاب می‌داد كه چه از نظر كمی و چه از نظر كیفی آثار تئاتر استانی در سال‌های نخست جشنواره تئاتر فجر قابلیت رقابت و برابری با هنرمندان تهران را نداشتند و به همین سبب در طی دهه نخست برگزاری جشنواره تئاتر فجر، این رخداد در دوره‌های هشتم (۱۳۶۸)، نهم (۱۳۶۹) و یازدهم (۱۳۷۱) به شكل غیررقابتی برگزار شد.
7- امروز وقتی نام سینمای ایران در جهان مطرح می‌شود یكی از چهره‌های شناخته شده آن اصغر فرهادی است. هنرمندی كه دو جایزه اسكار سینمای ایران را با آثار خود به كارنامه فرهنگ و هنر انقلاب اسلامی اضافه كرده است.
اما اصغر فرهادی برای نخستین بار در سیزدهمین دوره جشنواره تئاتر فجر (۱۳۷۳) با نمایش «ماشین‌نشین‌ها» اولین گام‌هایش برای فعالیت در عرصه هنرهای نمایشی را برداشت. فرهادی در ادامه حضورش در جشنواره تئاتر فجر بار دیگر در دوره شانزدهم (۱۳۷۶) با نمایش «آخرین قهرمانان زمین» جوایز مختلفی را در حوزه تئاتر از آن خود كرد.
8- تئاتر خیابانی به عنوان یكی از گونه‌های جذاب و مورد علاقه مخاطبان حوزه هنرهای نمایشی برای نخستین بار از دوره چهاردهم (۱۳۷۴) راه خود را به جشنواره تئاتر فجر باز كرد. همزمان با نخستین سال حضور بخش آثار تئاتر خیابانی در جشنواره، این بخش به شكل رقابتی با حضور اعضای هیات داوران جداگانه برگزار شد.
9- شانزدهمین جشنواره تئاتر فجر در سال (۱۳۷۶) یادآور سال حكمرانی بهرام بیضایی در این دوره از جشنواره است. بیضایی در جشنواره شانزدهم تئاتر فجر دو نمایش ماندگار خود «بانو آئویی» و «كارنامه بندار بیدخش» را به عنوان كارگردان و به شكل همزمان به صحنه برد و دو نمایشنامه دیگر «سلطان مار» و «در حضور باد» توسط گروه‌های دیگر اجرا شد.
10- دیگر خاطره ماندگار جشنواره شانزدهم تئاتر فجر (۱۳۷۶) به حضور بانوی نام‌آور و ماندگار عرصه تئاتر كشورمان زنده‌یاد مهین اسكویی كارگردان شناخته شده بزرگ ایران و بنیان‌گذار گروه «تئاتر آناهیتا» - اولین گروه حرفه‌ای تشكیل شده در حوزه تئاتر با سابقه اجراهای بین‌المللی– باز‌می‌گشت.
زنده‌یاد اسكویی در دوره شانزدهم با كارگردانی نمایش «خواستگاری» تحسین منتقدان و داوران را همسو با اقبال مخاطبان به شكل توامان كسب كرد و چشم‌ها را به خود خیره كرد.
11- ماندگارترین خاطره هفدهمین دوره جشنواره تئاتر فجر را می‌توان برداشتن گام‌های اصولی و اساسی به سمت بین‌المللی شدن این رخداد به حساب آورد. در این دوره از جشنواره كه در سال ۱۳۷۷ برگزار شد آثار تئاتر خارجی نیز به جشنواره افزوده شد و با اضافه شدن پیشوند بین‌المللی، این جشنواره میزبان ۹ اثر از هنرمندان تئاتری كشورهای تركمنستان، تاجیكستان، ایتالیا، ارمنستان و آلمان شد.
12- همزمان با بین‌المللی شدن جشنواره تئاتر فجر در گام هفدهم (۱۳۷۷) به شكل عینی و عملی، شاهد حضور یكی از نام‌های بزرگ عرصه هنرهای نمایشی جهان در كشورمان بودیم. «روبرتو چولی» كارگردان سرشناس آلمانی در دوره هفدهم با سه نمایش «گزارش به آكادمی»، «پینوكیو» و «باغ آلبالو» نمایش‌هایی قدرتمند، متفاوت و منطبق با استانداردهای جهانی را در جشنواره به صحنه برد. این اجراها چنان با استقبال مردمی مواجه شد كه چولی در جشنواره‌های هجدهم، نوزدهم و بیستم (طی سال‌های 1378 تا 1380) نیز به شكل پیاپی با آثار مختلف حضور پیدا كرد.
13- برای نخستین بار در هجدهمین دوره (۱۳۷۸)، این رویداد تئاتری در پوستر به عنوان «جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر» به مخاطبان معرفی شد. در این دوره، ۱۰ اثر نمایشی از كشورهای فلسطین، ایتالیا، ارمنستان، نروژ، آلمان و سوئد حضور داشتند.
14- اتفاق مهم دیگر جشنواره هجدهم بین‌المللی تئاتر فجر (۱۳۷۸) افزوده شدن بخش تئاتر دانشگاهی برای نخستین بار به مهمترین رویداد تئاتری كشورمان بود. تئاتر دانشگاهی به عنوان سنگ بنای تحقق تئاتر حرفه ای برای نخستین بار در جشنواره تئاتر فجر مورد توجه قرار گرفت و این مساله تا دوره اخیر هم (سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر) به عنوان یكی از بخش‌های جدایی ناپذیر این رویداد حضور پررنگی دارد.
15- با حضور ۱۰ اثر نمایشی از هنرمندان بین‌المللی از كشورهای هند، تاجیكستان، تركمنستان، ارمنستان، ایتالیا و آلمان در بخش بین‌الملل جشنواره هجدهم تئاتر فجر (۱۳۷۸) شاهد ورود نام این جشنواره در‌میان رویدادهای بین‌المللی حوزه تئاتر در جهان بودیم.
از این دوره به بعد با افزوده شدن نام جشنواره تئاتر فجر در رخدادهای جهانی تئاتر، همواره شاهد اقبال و رشد كمی و كیفی هنرمندان تئاتر بین‌المللی برای حضور در جشنواره تئاتر فجر بودیم.
16- جشنواره تئاتر فجر از همان نخستین دوره خود همواره در ایام برگزاری و یا در مراسم پایانی خود شاهد برگزاری بزرگداشت برای هنرمندان عرصه هنرهای نمایشی كشور بود؛ اما نوزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (۱۳۷۹) را می‌توان متمایزترین دوره در این زمینه به شمار آورد. چرا كه از سه نام ماندگار در عرصه نمایشنامه‌نویسی ایران برای نخستین بار در قالب جشنواره نوزدهم تقدیر به عمل آمد.
اساتیدی مانند هوشنگ گلشیری، زنده‌یاد اكبر رادی و سیمین دانشور هنرمندانی بودند كه برای آنها بزرگداشتی درخور نام‌شان در جشنواره تئاتر فجر برگزار شد.
17- اتفاق مهم دیگر جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام نوزدهم (۱۳۷۹) افزوده شدن بخشی ویژه به این دوره از جشنواره با نام «انتفاضه» با محوریت فعالیت و مقاومت ملت فلسطین در مواجهه با رژیم اشغالگر قدس بود.
در این بخش به شكل ویژه دو نمایش از تولیدات هنرمندان ایرانی و یك اثر تئاتری از تولیدات هنرمندان فلسطین در این بخش به صحنه رفت. همچنین افزوده شدن بخش نمایش‌های تعزیه به عنوان بخش ویژه دیگر دوره نوزدهم، از خاطرات ماندگار این دوره از جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به شمار‌می رود.
18- یكی از ماندگارترین اتفاقات بیستمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (۱۳۸۰) حضور نمایش «شام شب طولانی» به قلم «تورنتون وایدلر» - نمایشنامه‌نویس شهیر آمریكایی - توسط هنرمندان كشور سوریه بود كه در بخش بین‌الملل جشنواره علاوه بر اقبال بسیار از سوی مخاطبان و منتقدان اكثر جوایز بخش رقابتی بین‌الملل این دوره از جشنواره را به خود اختصاص داد.
19- دیگر اتفاق ویژه دوره بیستم جشنواره (۱۳۸۰) به حضور اعضای انجمن منتقدان و نویسندگان خانه تئاتر در جشنواره برای برگزاری جلسات نقد و بررسی باز‌می‌گردد. این حضور نه تنها با استقبال خانواده تئاتر مواجه شد كه برای نخستین بار شاهد همراهی مخاطبان آثار تئاتری در این جلسات تخصصی برای ارائه نظرات‌شان در قالب گفتگو با منتقدان حاضر در این رویداد بود.
در این دوره از جشنواره برای ۴۰ اثر نمایشی جلسات نقد و بررسی برگزار شد و سنت برگزاری جلسات نقد و بررسی در خلال آثار حاضر در جشنواره تئاتر فجر از دوره بیستم بنا نهاده شد. هرچند شكل برگزاری جلسات نقد و بررسی آثار در طی ادوار مختلف جشنواره بعد از این دوره با فراز و فرودهای متعددی مواجه بوده است.
20- همسو با توسعه فضای تكنولوژیك در خلق آثار هنری، بیست و سومین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (۱۳۸۳) در بطن خود، شاهد افزوده شدن بخش «ویدیو آرت» به شكل اجراهای نمایشی بود.
در این بخش هشت اثر بر اساس تكنیك ویدیو آرت بر اساس هشت نمایش ماندگار تاریخ تئاتر توسط هنرمندان تولید شد كه با استقبال خوبی از سوی مخاطبان به ویژه دانشجویان هنرهای نمایشی مواجه شد.
21- ماندگارترین خاطره دوره بیست و چهارم جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (۱۳۸۴)برگزاری افتتاحیه این رخداد در فضای باز به شكل حركت نمادین كارناوال هنرمندان تئاتر بود.
كارناوالی كه حركت خود را از میدان انقلاب به سمت مجموعه تئاتر شهر آغاز كرد و در خلال حركت آن، گروه‌های مختلف تئاتری بخشی از آثار خود را در حین حركت كارناوال پیش روی مخاطبان اجرا می‌كردند.
22- دیگر اتفاق مهم دوره جشنواره بیست و چهارم (۱۳۸۴) افزوده شدن بخش جنبی به عنوان بخش فیلم تئاتر بود. كه در این بخش فیلم‌هایی كه بر اساس نمایشنامه‌های ماندگار برتولت برشت كارگردان و نمایشنامه نویس بزرگ آلمانی توسط كارگردانان بزرگ سینما، تولید شده بود برای مخاطبان اكران شد. در این میان آثار بزرگی از كارگردانان ماندگار تاریخ سینما چون «پیتر شومان»، «فریتز لانگ» و «هاینر مولر» به نمایش درآمد.
23- مهمترین اتفاق بیست و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر(۱۳۸۵) برگزاری مراسم بزرگداشت جمع كثیری از پیشكسوتان تئاتر ایران بود. در این دوره و در مراسم اختتامیه از ۳۰ تن از بزرگان عرصه تئاتر در بخش‌های مختلف نمایشنامه‌نویسی، كارگردانی، بازیگری و بخش‌های فنی تولید آثار تئاتری به شكل ویژه‌ای تقدیر به عمل آمد.
24- بیست و ششمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (۱۳۸۶) را می‌توان با انفجاری از حیث كمیت به خاطر به خاطر آورد! دوره‌ای كه جشنواره از ۱۸۱ اثر محیطی، خیابانی و صحنه‌ای در ۱۳ بخش میزبانی كرد. در حالی كه در دوره‌های قبلی حداكثر تعداد آثار در این جشنواره به زحمت به 90 اثر نمایشی می‌رسید.
25- اتفاق مهم دیگر جشنواره بیست و ششم تئاتر فجر(۱۳۸۶) حضور دو كارگردان بزرگ تاریخ تئاتر ایران با آثار درخشان‌شان در جشنواره بود. كارگردانانی كه نمایش‌های حاضر در جشنواره تئاتر فجر بیست و ششم به كارگردانی آنها به دلیل استقبال فراوان مخاطبان علاوه بر اجرا در سانس اضافه، یك روز دیگر در تقویم جشنواره به اجراهایشان افزوده شد.
بهرام بیضایی با نمایش «افرا» و زنده‌یاد حمید سمندریان با نمایش «ملاقات بانوی سالخورده» ماندگارترین خاطره دوره بیست و ششم را برای مخاطبان تئاتر به یادگار گذاشتند.
26- همزمان با توسعه مراودات فعالان تئاتر كشورمان با همتایان خود در دیگر كشورها، جشنواره بیست و ششم تئاتر فجر (۱۳۸۶) برای نخستین بار میزبان بزرگترین كمپانی تولید آثار تئاتری در اروپا، كمپانی مشهور «برلین آنسامبل» بود.
«كلاوس پِیمَن» مدیر این كمپانی و كارگردان صاحب‌نام با نمایش «ننه دلاور و فرزندانش»- اثر برتولت برشت - علاوه بر حضور در بخش بین‌الملل جشنواره بیست و ششم توانست امضای تفاهم‌نامه‌های مختلفی را برای فراهم كردن شرایط حضور گروه‌های تئاتری ایران برای اجرا در كشور آلمان و دیگر كشورهای اروپایی با آنها به امضا برساند. دلیل شهرت كمپانی «برلین آنسامبل» به حضور افراد و چهره‌های ماندگار تاریخ تئاتر جهان در این كمپانی مانند «برتولت برشت»، «فریدریش دورنمات» و «هاینر مولر» مربوط می‌شود.
27- مهمترین اتفاق دوره بیست و هفتم جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر(۱۳۸۷) را می‌توان حضور «مائتی ویسنییك» نمایشنامه نویس بزرگ رومانیایی یكی از نام‌های شناخته شده تئاتر مدرن در ایران، دانست.
وی همزمان با برگزاری جشنواره بیست و هفتم با حضور در تهران كارگاه‌های مختلفی را در حوزه نمایشنامه‌نویسی برگزار كرد كه با استقبال بی‌نظیری از سوی دانشجویان در كنار هنرمندان و چهره‌های شناخته شده تئاتر كشورمان مواجه شد.
28- توسعه كمی و كیفی تئاتر در كشورمان به واسطه برگزاری جشنواره بزرگ بین‌المللی تئاتر فجر، این رخداد را بر آن داشت تا علاوه بر تاكید بر تولید و اجرای آثار تئاتری، این بار در قالب ارائه كتاب‌های تخصصی به آشنایی هر چه بیشتر خانواده و اهالی تئاتر از یك سو مطالبه دانشجویان هنرهای نمایشی كشورمان یاری رساند.
همین مهم بود كه باعث شد تا در سال 1388 و همزمان با برگزاری بیست و هشتمین دوره جشنواره تئاتر فجر، ۱۵ عنوان كتاب در بخش‌های مختلف هنر نمایش توسط انتشارات نمایش چاپ شود.
29- اتفاق مهم بیست و نهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (۱۳۸۹) میزبانی این رخداد از دو كارگردان بزرگ عرصه تئاتر در حوزه بین‌الملل بود. «رومئو كاستلوچی» از ایتالیا و «پیتر اشتاین» كارگردان بزرگ آلمانی علاوه بر اجرای دو اثر در این دوره از جشنواره، كارگاه‌های علمی و عملی متعددی را جهت انتقال دانش روز این هنر برای مخاطبان و به ویژه دانشجویان هنرهای نمایشی كشور برگزار كردند.
30- شناخته شدن و به شهرت رسیدن جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در بین رویدادهای تئاتری جهان، مساله توسعه و همكاری هنرمندان تئاتر كشورمان با همتایان خود در سایر كشورهای جهان را بیش از پیش عیان می‌ساخت. به همین مناسبت طی دوره ای سه ساله از بیست و هشتمین دوره تا سی‌امین دوره جشنواره تئاتر فجر (۱۳۸۸ تا ۱۳۹۰) شاهد برگزاری «بازار تئاتر ایران» برای تعامل هرچه بیشتر گروه‌های تئاتر ایرانی با كمپانی‌های بزرگ بین‌المللی برای تولید آثار مشترك و اجرای آثار هنرمندان ایرانی در دیگر كشورها بودیم.
31- مهمترین و به یادماندنی‌ترین اتفاق سی و پنجمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (۱۳۹۵) به برگزاری مراسم بزرگداشت یكی از نام‌های بزرگ تاریخ تئاتر ایران اختصاص داشت. تجلیل از علی رفیعی، اما این بزرگداشت شیوه متفاوتی داشت.
در مراسم اختتامیه بسیاری از شاگردان رفیعی مانند افشین هاشمی، مهرداد ضیائی، فرشته صدرعرفایی، ستاره اسكندری و رویا تیموریان، محور و محتوای شخصیت، دانش و كلاس‌های علی رفیعی را با نمایشنامه‌های كوتاهی به قلم محمد چرمشیر برای مخاطبان اجرا كردند كه با اقبال حاضران در مراسم اختتامیه مواجه شد.
32- دیگر اتفاق مهم جشنواره سی و پنجم تئاتر فجر(1395)، موضوعی برگزار كردن بخش بین‌الملل آثار این دوره از جشنواره بود؛ به گونه‌ای كه تاكید برگزاركنندگان و دست اندركاران این رخداد در دعوت از گروه‌های تئاتری بین‌المللی، اجرای آثار فرم‌گرا و بی‌كلام به سبب توسعه مفهوم «تئاتر فیزیكال» و معرفی آن به هنرمندان كشور به عنوان یكی از مدرن‌ترین شیوه‌های اجرای آثار نمایشی بود.
33- دیگر اتفاق مهم جشنواره سی و پنجم تئاتر فجر (۱۳۹۵) برگزیده شدن سه بازیگر در بخش‌های مختلف جشنواره در سه اثر متفاوت بود؛ اما وجه اشتراك انتخاب این سه بازیگر حضور در آثاری بود كه به شیوه «مونولوگ» - تك‌گویی بازیگر – تولید شده بود.
در مراسم اختتامیه این دوره از جشنواره اصغرهمت با مونولوگ «پرتره مرد ریخته»؛ هدایت هاشمی با مونولوگ «افسانه ببر» و پارسا پیروزفر با مونولوگ «ماتریوشكا» قدرت بازیگری خود را به رخ كشیدند.
به واسطه همین قدرت بازیگری، هدایت هاشمی برگزیده بخش بازیگری مرد در مسابقه مرور تئاتر ایران شد و اصغرهمت جایزه ویژه بخش بازیگری مرد مسابقه مرور تئاتر ایران را از آن خود كرد. پارسا پیروزفر نیز به عنوان بازیگر مرد برگزیده بخش مسابقه بین‌الملل جشنواره انتخاب شد.
34- سی و ششمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (۱۳۹۶) با تمام فراز و فرود اتفاق‌هایش، نشان دهنده یكی از مهمترین آسیب‌های ادوار مختلف جشنواره تئاتر فجر بود. جایی كه به دلیل دیر اعلام شدن دبیر این جشنواره - فرهاد مهندس‌پور- روند برگزاری این رخداد با شتاب بسیاری در ماه‌های منتهی به بهمن ماه برگزار شد كه همین شتاب به كاسته شدن از كیفیت این رخداد و افزایش انتقادهای فراوان منجر شد.
همچنین اعمال سلیقه‌های شخصی در این دوره از جشنواره یكی دیگر از آسیب‌های مهم این جشنواره بود كه انتقادهای جامعه هنرمندان، منتقدان و همچنین مخاطبان تئاتر را در پی داشت.
35- در كنار به ثبت رساندن یكی از ضعیف‌ترین ادوار برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام سی و ششم (۱۳۹۶)؛ شاید مهمترین اتفاق آن را می‌توان به درخشش هنرمندان استانی و شهرستانی حاضر در این جشنواره نسبت داد.
به نظر بیشتر منتقدان و همچنین مخاطبان تئاتر، آثار شركت كننده از استان‌ها و شهرستان‌های كشور در این دوره از جشنواره با قدرت بسیاری نسبت به آثار هنرمندان پایتخت نشین توانستند یك بار دیگر قدرت تئاتر استان‌ها را به رخ بكشند.
36- از دیگر اتفاقات به یاد ماندنی دوره سی و ششم جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر(۱۳۹۶) حضور بیش از ۳۰ خبرنگار و فعال مطبوعاتی از كشورهای مختلف جهان برای پوشش این رویداد بود كه در قیاس با ادوار قبلی ركورد بسیار بالایی به شمار‌می‌رفت.
در حقیقت می‌توان این مهم را در راستای سیاست دیپلماسی فرهنگی دولت تدبیر و امید دانست كه با افزایش تعداد حضور خبرنگاران كشورهای جهان، بیشترین انتشار اخبار حوزه جشنواره تئاتر فجر در رسانه‌های بین‌المللی را سبب شد.
37- و سرانجام آنكه سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (۱۳۹۷) در روزی آغاز شد كه مصادف با بیست و دوم بهمن ماه چهلمین سال پیروزی انقلاب شكوهمند اسلامی بود. جشنواره‌ای كه این بار با تأكید دبیر این رخداد بدون برگزاری مراسم افتتاحیه و با اجرای نمایش محیطی «شدن» به كارگردانی محمد رادمنش و نویسندگی فاطمه رادمنش بود، آغاز به كار كرد.
«شدن» از آثار منتخب بخش چهل سالگی انقلاب اسلامی جشنواره سی و هفتم محسوب می‌شود. این نمایش بازتاب دهنده نقش زنان در جریان پیروزی انقلاب اسلامی بود كه در ساعت ۱۶ روز دوشنبه بیست و دوم بهمن در محوطه تئاتر شهر زنگ آغاز سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر را به صدا درآورد.
سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با سكانداری نادر برهانی مرند در 11 بخش مسابقه ای و جنبی كه از بیست و دوم بهمن ماه آغاز شده تا چهارم اسفندماه در تهران ادامه خواهد داشت.
گزارش از امین خرمی
فرهنگ**9266** 9053
تهران- ایرنا- سیوهفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در حالی همزمان با جشن چهل سالگی پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن ماه كار خود را آغاز كرد كه با مرور كارنامه سی‌وشش ساله آن می‌توان اتفاقات مهمی را به عنوان خاطرات ماندگار این جشنواره به خاطر سپرد.
