از هوا بنزین بگیریم!

بخار بنزین فقط در پمپ بنزین‌ها وجود ندارد. در واقع هر جا بنزین هست، بخار بنزین هم هست. مقداری از بنزین در زمان بارگیری در مخزن‌ها تبخیر می‌شود، بخش دیگر در زمان تخلیه در پمپ بنزین و در آخر، بخشی از آن، زمانی كه در حال پر كردن باك خودرویمان هستیم به هوا می‌رود.

تركیبات بخار بنزین، برای سلامتی مضر هستند و به محیط زیست هم آسیب می‌زنند. تبخیر بنزین از نظر اقتصادی هم قابل توجه است و باعث هدر رفت منابع می‌شود. به همین دلیل بازیافت بخار بنزین، اهمیت دارد و بسیاری از كشورها با روش‌هایی بخار بنزین را دوباره به بنزین قابل استفاده تبدیل می‌كنند تا زیان كمتری در حوزه‌های سلامت، محیط زیست و اقتصاد متحمل شوند.

*صرفه‌جویی روزانه 360 هزار لیتر بنزین

در ایران نیز شركت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، از 10 سال پیش با اجرای طرح كاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین یا طرح «كهاب»، با شناسایی محل‌های انتشار بخار بنزین، این تركیبات مضر را به چرخه مصرف باز می‌گرداند. با فرض سه بار جابه‌جایی بنزین، یعنی از انبار به نفتكش، از نفتكش به جایگاه و از جایگاه به خودرو، در تمامی این مراحل بخار ایجاد می‌شود.

اگر مصرف بنزین كشور را به‌طور میانگین 80 میلیون لیتر در روز بدانیم، با اجرای طرح كهاب، روزانه 360 هزار لیتر بنزین بازیافت شده از بخار بنزین به چرخه مصرف باز می‌گردد كه حتی با در نظر گرفتن قیمت یارانه ای هزار تومانی برای هر لیتر بنزین، به معنای صرفه‌جویی بیش از 130 میلیارد تومانی در سال است. سه محل اصلی بخار شدن بنزین، انبارها، نفت‌كش‌ها و جایگاه‌ها هستند كه در طرح كهاب، برای هر كدام از آن‌ها برنامه‌ریزی‌های مورد نیاز، انجام شده است.

*صرفه‌جویی در مبدأ با تجهیز انبارها

انبارهای نفت شهرهای تهران، كرج، بندرعباس، اصفهان، تبریز، مشهد، اراك و اهواز، به سیستم‌های بازیافت بخار نفت به شیوه‌های مختلف و بازدهی‌های متفاوت، مجهز هستند و در شهرهای ری، قزوین و قم نیز به‌زودی این طرح در انبارهای نفت اجرا خواهد شد و در دو سال آینده، با همكاری بخش خصوصی تمامی انبارهای نفت فعال، امكان جلوگیری از ورود بخار بنزین به محیط زیست و همچنین بازیافت آن را پیدا خواهند كرد.

تجهیزات نصب شده در انبارها، بومی‌سازی شده و ساخت داخل كشور هستند. با تجهیز انبارهای نفت، در مجموع از ورود روزانه 33 هزار متر مكعب بنزین به هوا جلوگیری می‌شود و 49 هزار لیتر بنزین به چرخه مصرف باز می‌گردد.

نفتكش‌هایی كه بنزین را جابه‌جا می‌كنند از دیگر محل‌های هدر رفت آن به‌صورت بخار هستند كه در این طرح، پنج هزار تانكر حمل زمینی بنزین به امكانات هدایت و نگهداری بخار بنزین مجهز شده‌اند و به این ترتیب، میزان قابل توجهی از بخار بنزین كه هنگام جابه‌جایی هدر می‌رفت، جمع‌آوری و بازیافت می‌شود.

*جمع‌آوری و بازیافت بخار جایگاه‌های سوخت

محل دیگر، جایگاه‌های سوخت یا پمپ‌های بنزین است كه با طرح كهاب، 97 درصد جایگاه‌های سراسر كشور یعنی حدود سه هزار و 700 جایگاه، به تجهیزات كنترل بخار بنزین مجهز شده‌اند و جایگاه‌‌های تحت پوشش شركت‌های زنجیره‌ای هم در مراحل بعدی تجهیز خواهند شد كه این تجهیزات، با دانش فنی داخلی تولید شده‌اند و تا پایان سال 1398، تمام این جایگاه‌ها تحت پوشش طرح كهاب قرار خواهند گرفت.

این طرح، علاوه‌بر صرفه‌جویی‌های اقتصادی، آثار محیط زیستی مهمی دارد كه به همین دلیل، همكاری‌های دوجانبه‌ای بین شركت ملی پخش و سازمان حفاظت از محیط زیست در زمینه‌های آموزش و نیز مشوق‌های مورد نیاز برای اجرای بهتر طرح، صورت گرفته است.