به گزارش ایرنا، دور اول نشست سه جانبه سران تركیه، روسیه و ایران درباره بحران سوریه موسوم به نشست سران ضامن صلح آستانه یكم آذر سال 1396 در شهر سوچی روسیه برگزار شد.
در این نشست، كشورهای روسیه، تركیه و ایران به عنوان دولت های ضامن روند حل و فصل سیاسی بحران سوریه و برقراری ثبات و امنیت در این كشور روند حل جنگ داخلی سوریه را بررسی كردند.
در دور اول مذاكرات، تداوم همكاری های سه كشور در سوریه مورد تاكید روسای جمهوری سه كشور قرار گرفت.
این رویه كه با سركوبی نهایی تروریست ها در سوریه آغاز شده بود، موضوعات مربوط به حل و فصل سیاسی مسائل سوریه و برقراری صلح در این كشور پس از نابودی گروه های تروریستی را در بر می گرفت.
روحانی، پوتین و اردوغان در نخستین دور مذاكرات سران آستانه در خصوص گام های لازم برای كاهش خشونت در منطقه، اوضاع مناطق كاهش تنش در سوریه، ارسال كمك های انسانی به این كشور و سهم كشورهای ضامن روند صلح آستانه در مذاكرات ژنو برای حل مسائل سوریه به توافق رسیدند.
تضمین اجرای مناطق عاری از تنش از سوی تهران، مسكو و آنكارا در قالب مذاكرات آستانه یكی از دستاوردهای بزرگ دور نخست مذاكرات سران بود زیرا تاثیر بسزایی در مبارزه علیه داعش و كاهش درگیری ها در سوریه داشت.
توافق درباره برگزاری كنگره مذاكرات ملی سوریه در سوچی نیز كه با حضور بیش از یكهزار و 600 نفر از افراد موثر در تحولات سوریه در 10 و 11 بهمن 96 برگزار شد، در جریان نشست سران ایران، روسیه و تركیه به دست آمد كه نتیجه آن توافق بر سر تشكیل كمیته قانون اساسی سوریه بود.
** تاكید بر تمامیت ارضی سوریه و جلوگیری از تجزیه سوریه
دومین دور مذاكرات سران آستانه فروردین سال 1397 در حالی به میزبانی تركیه در آنكارا برگزار شد كه برخی در غرب از امكان تجزیه سوریه سخن می گفتند.
مدتی قبل از آن نیز حمله نیروهای ارتش تركیه به شمال سوریه معروف به عملیات 'شاخه زیتون' در عفرین آغاز شده بود و از سوی دیگر ارتش سوریه موفق شده بود غوطه شرقی در نزدیكی حلب را از دست گروه های تروریستی خارج كند كه موفقیتی بزرگ برای دولت قانونی سوریه به حساب می آمد و شروعی بر پایان یافتن قدرت تروریست ها در سوریه بود.
سران سه كشور ایران، روسیه و تركیه با بررسی نتایج دور نخست مذاكرات و مثبت خواندن همكاری های صورت گرفته در سوریه، در آنكارا به بررسی تحولات روز پرداختند و ضمن تاكید بر اینكه راهكار حل وفصل مشكلات سوریه راه حل خارجی ندارد بار دیگر بر همكاری در راستای تقویت حاكمیت، استقلال و تمامیت ارضی سوریه تاكید كردند.
ادامه همكاری ها در بازسازی سوریه، بازگشت پناهجویان سوری به كشورشان و ارسال كمك های بشردوستانه به تمامی مردم سوریه از دیگر توافقاتی بود كه درآنكارا بدست آمد.
در بیانیه پایانی دومین دور مذاكرات سران آستانه علاوه بر مبارزه مشترك برای نابودی گروه‌های تروریستی داعش، جبهه النصره و القاعده و افراد متعلق به داعش، بر جدا سازی گروه های تروریستی از مخالفان مسلح كه در آتش بس شركت كردند برای جلوگیری از تلفات غیرنظامیان تاكید شد تا دستاوردی بزرگ برای تركیه در این توافقات رقم خورده باشد چرا كه تنها حامی گروه های مخالف مسلح دولت قانونی سوریه به حساب می آید.
** كاهش تنش در ادلب
سومین دور مذاكرات آستانه در شرایطی به میزبانی تهران برگزار شد كه به دلیل تبدیل شدن ادلب به آخرین كانون تروریست ها در سوریه و احتمال حمله ارتش سوریه به آن به عنوان آخرین پناهگاه تروریستی در كانون توجه جهان قرار داشت.
ادلب دارای سه میلیون جمعیت است و گروه های تروریستی دركنار گروه های مسلح مخالف دولت قانونی سوریه در آن زندگی می كنند.
تركیه از جمله مخالفان حمله همه جانبه به این منطقه بود و در توجیه دلایل خود اعلام می كرد كه این استان در نزدیكی مرزهای این كشور قرار دارد و پس از حمله به آن، سیلی از پناهندگان سوری روانه تركیه خواهند شد حال آنكه این كشور شرایط پذیرش آنها را ندارد و با بحران روبرو خواهد شد.
تركیه علاوه بر این، معتقد بود كه تنها حامی مخالفان دولت قانونی سوریه محسوب می شود و نمی تواند اجازه دهد كه سرنوشت مخالفان مورد حمایتش در اختیار دولت قانونی سوریه قرار بگیرد هر چند كه سران ایران و روسیه معتقد بودند كه جنگ در این زمینه برای رسیدن به صلح صورت می گیرد.
در بیانیه پایانی نشست تهران، سران سه كشور در نهایت از كاهش تنش در ادلب سخن گفتند و تصریح كردند كه مبارزه با هدف نابودی كامل داعش، جبهه النصره، گروه های وابسته به القاعده و سایر گروه های تروریستی ادامه خواهد یافت.
در بیانیه مشترك سران سه كشور بر ادامه همكاری های تصریح شده در نشست آستانه(كارشناسان و وزرای خارجه)، سوچی و آنكارا تاكید شد؛ علاوه بر آن سه كشور یادآور شدند كه همكاری مشترك آنها منجر به كاهش خشونت در سوریه شده است.
تاكید بر تمامیت ارضی سوریه، تشكیل كمیته قانون اساسی سوریه، كمك به بازگشت پناهجویان، كمك های بشردوستانه و مشاركت در بازسازی سوریه و همكاری فعالانه به منظور پیشبرد فرایند سیاسی همسو با تصمیمات كنگره گفت وگوی ملی سوریه در سوچی و قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل از دیگر مواردی بود كه در این دور از مذاكرات نیز مورد تاكید قرار گرفت.
چند هفته پس از این نشست، سران تركیه سرانجام موافقت روسیه را برای ایجاد منطقه ای حائل اطراف ادلب كسب كردند.
بر این اساس مقرر شد نیروهای ارتش تركیه و روسیه در مناطق حائل به گشت زنی بپردازند تا تركیه این فرصت را بیابد كه گروه های تروریستی و مخالفان مسلح را از یكدیگر متمایز كند، طرحی كه بدلیل نرسیدن به اهداف از پیش تعیین شده، تاكنون چندین بار تمدید شده است و روسیه به تازگی اعلام كرده كه این شرایط نمی تواند تا ابد ادامه یابد.
** دور تازه مذاكرات با دستور كارهای متعدد
فردا سران روسیه، ایران و تركیه در حالی در شهر بندری سوچی روسیه چهارمین دور مذاكران سران كشورهای ضامن صلح آستانه را برگزار خواهند كرد كه تغییرات بوجود آمده در سوریه بیش از پیش بر اهمیت این نشست افزوده است.
مولفه هایی كه می توان آنها را در موضوعاتی همچون بررسی اوضاع در منبج و ادلب، روند تشكیل كمیته قانون اساسی سوریه، میزان مشاركت در بازسازی سوریه، كمك های بشردوستانه، آینده دمشق پس از خروج آمریكا و حملات رژیم صهیونیستی جستجو كرد.
** آینده سوریه پس از خروج آمریكا
اولین تغییر اساسی در شرایط میدانی سوریه با اعلام خروج نیروهای نظامی آمریكا از مناطق اشغال شده سوریه بوجود آمد.
شهر كرد نشین منبج در شمال سوریه از سال 2016 به این سو كه از دست گروه تروریستی داعش خارج شد با حمایت آمریكا در اختیار كردهای شمال سوریه قرار گرفت تا اینكه آمریكا آهنگ خارج شدن از سوریه را با توجه به بر باد رفتن نقشه های خود در سوریه نواخت.
خروج آمریكا از سوریه، راه را برای اقدامات نظامی تركیه كه پیشتر اعلام كرده بود از سوی كردهای شمال سوریه با اقدامات تحریك آمیز مواجه است، باز كرد.
همسایه شمالی سوریه كه به شدت نگران تحركات كردها در همسایگی خود و اوضاع ادلب است، از دیرباز اعلام كرده كه برای سامان دادن به اوضاع و مقابله با یگان های كرد مدافع خلق سوریه (ی.پ.گ) در شمال سوریه باكی ندارد كه از قدرت نظامی بهره ببرد.
بازگشت كردها به دامن دولت مركزی باعث شده كه تركیه خود را در صورت هر حركتی در قبال این شهر در مقابل ایران، روسیه و دولت قانونی سوریه ببیند.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری تركیه با بیان اینكه این شرایط با ثبات نیست و امكان تغییر وضعیت در منبج وجود دارد، بارها تلاش كرده موافقت روسیه را برای اقدام در این خصوص جلب كند اما به نظر می رسد تاكنون پاسخ مثبتی دریافت نكرده است.
بنابراین به نظر می رسد موضوع منبج نیز یكی از محورهای اصلی مذاكرات اردوغان در مذاكرات فردا باشد.
ضمن اینكه بخش های دیگری از سوریه نیز تحت تاثیر خروج آمریكا قرار خواهند گرفت كه می توان در همین زمینه به شرق فرات اشاره كرد با این وجود هنوز مشخص نیست آمریكایی ها تا چه اندازه به ادعای خود برای خروج از سوریه جامع عمل بپوشانند چرا كه 18 سال است كه پی در پی آهنگ خروج از افغانستان سر می دهند اتفاقی كه هنوز به واقعیت تبدیل نشده است.
** آخرین تصمیم گیری ها در خصوص ادلب
همانند دور سوم نشست سران آستانه در تهران، ادلب همچنان در صدر توجه های جهانی قرار دارد.
بنظر می رسد روسیه كم كم در حال مایوس شدن از فرصتی است كه به تركیه برای پاكسازی تروریست ها از مخالفان مسلح سوری در چهارمین و آخرین منطقه كاهش تنش داده است.
«سرگی ورشینین» معاون وزیر امور خارجه روسیه به تازگی با بیان اینكه ادلب جزو جدایی ناپذیر سوریه است، اعلام كرد كه روسیه حضور دائمی تروریست ها در این استان را تحمل نخواهد كرد و نمی پذیرد كه این وضعیت تا ابد ادامه یابد.
به گفته وی، تروریست های جبهه النصره و گروه برآمده از آن «هیات تحریر شام» در حال گسترش نفوذ خود در ادلب با استفاده از مخالفان معتدل هستند حال آنكه روسیه و سازمان ملل، این گروه ها را تروریستی می دانند بنابراین مذاكره و ارتباط با آنها امكان پذیر نیست.
ورشینین با بیان اینكه دهها هزار تروریست در ادلب حضور دارند، اظهار داشت: تفاهمنامه ایجاد منطقه حائل در استان ادلب (با تركیه) از این نظر كه ما از موضع خود برای مبارزه با گروه های تروریستی كوتاه نیامدیم اما به فكر غیرنظامیان نیز بودیم، یك دستاورد مهم است.
وی گفت: امروز ادلب آخرین نقطه از چهار منطقه مدنظر برای خلع سلاح است كه سال 2017 بر سر آن به توافق رسیدیم، در تمامی توافقات بر سر مناطق خلع سلاح موضوع اصلی این بود كه این اقدام موقت است و روسیه نمی پذیرد كه این مناطق تا ابد به این شكل (در دست تروریست ها) بماند.
** لزوم تشكیل كمیته قانون اساسی سوریه
انتظار می رفت كمیته قانون اساسی سوریه كه دستاورد گفت وگوهای سوری - سوری در سوچی به حساب می آید با توجه به تلاش ایران، روسیه و تركیه تا پیش از پایان سال 2018 تشكیل شود اما در آخرین لحظات به دلیل فشار غرب این اتفاق رخ نداد.
ایران، روسیه و تركیه اكنون امیدوار هستند با حمایت های «گیر پدرسون» نماینده جدید دبیر كل سازمان ملل در امور سوریه كه جانشین استفان دی میستورا شده است، كمیته قانون اساسی سوریه به عنوان یكی از دستاوردهای بزرگ سران آستانه كار خود را آغاز كند.
میخاییل بوگدانف نماینده رئیس جمهوری روسیه در امور خاورمیانه چندی پیش اعلام كرده بود كه كار تنظیم فهرست نامزدها برای شركت در این كمیته از سوی سه كشور ضامن صلح آستانه به پایان رسیده است.
در مجموع می توان گفت چهارمین نشست سه جانبه سران ایران، روسیه و تركیه در شهر سوچی با توجه به تحولات بوجود آمده در منطقه از اهمیتی دوچندان برخوردار شده است و نگاه جهانیان و مردم سوریه را بار دیگر به تصمیم روحانی، پوتین و اردوغان دوخته است.
سران كشورهای روسیه، ایران و تركیه در دو سال اخیر به جهانیان نشان داده اند كه می توان به عنوان سه بازیگر قدرتمند در منطقه با وجود اهداف و منافع متفاوت، با تمركز بر منافع مشترك هر روز بر میزان همكاری های خود افزود و در پایان كارنامه ای موفق از مبارزه با تروریسم در جهان ارایه داد.
این بار بحران سوریه به شكلی در حال حل و فصل است كه برای نخستین بار آمریكا نقشی در آن ندارد، هر چند كه ایالات متحده تلاش می كند با همكاری برخی از شركا در غرب، این تلاش ها را به شكست بكشاند تا به الگویی برای دیگر قدرت های نوظهور در حل بحران های منطقه ای بدون مداخله آمریكا تبدیل نشود.
گزارش از: رحمت الله خدادادی
اروپام ** 1346 ** 1071
مسكو - ایرنا - سران ایران، روسیه و تركیه فردا (پنجشنبه) برای چهارمین بار طی یك سال و نیم گذشته به عنوان حامیان روند صلح آستانه در شهر سوچی گردهم می آیند تا درمورد تازه ترین تحولات در سوریه و نحوه حل و فصل بحران در این كشور پس از خروج آمریكا تصمیم گیری كنند.
