در این ارتباط با توجه به تمایل ها و دیدگاه های موجود بین مقام های لبنانی و زمینه ها و اخبار منتشره در گذشته، سه حدس وجود دارد كه یكی از آنها سفر 'میشل عون' رئیس جمهوری لبنان به سوریه و دیگری 'جبران باسیل' وزیر خارجه این كشور عازم دمشق خواهد شد و یا سفر باسیل برای فراهم كردن مقدمات سفر عون است.
بررسی روابط و مناسبات هشت سال گذشته بین سوریه و لبنان حكایت از آن دارد كه در بیروت به خاطر بحران در سوریه دو دیدگاه و نگاه كاملا متمایز و جدا از هم وجود دارد كه یكی مایل به حل بحران سوریه از طریق سیاسی و راه های مسالمت آمیز و دیگری در نقطه مقابل آن قرار دارد.
مهم ترین شخصیت های لبنانی در این دو خط را باید رئیس جمهوری و نخست وزیر و برخی وزرای این كشور ذكر كرد كه هر یك از آنها نیز در بین مقام های لبنانی دارای طرفدارانی بر اساس وابستگی به جریان های سیاسی موجود در این كشور دارند و به نظر می رسد كه وزنه طرفداران عون در این بین بیش از 'سعد الحریری' می باشد.
عون سرلشكر ارتش، رهبر حزب 'جریان آزاد ملی' لبنان با پیشینه نظامی – سیاسی از سال ها قبل و از زمان تعیین به سمت رئیس جمهوری در آبان ماه 1395 از سوی مجلس لبنان و حضور در كاخ 'بعبدا' همواره بر این نظر تاكید داشته كه راه حل بحران سوریه، سیاسی است و باید لبنان با تنها همسایه خود روابط و مناسبات گسترده و حسنه داشته باشد و بر اساس آخرین اخبار برخی رسانه های لبنانی در اولین جلسه هیات دولت این كشور پس از كسب رای اعتماد از مجلس نیز بر این دیدگاه صحه گذاشته است.
دیدگاه وی در ارتباط با سوریه از سوی بسیاری از جریان ها و گروه های مهم و مطرح سیاسی لبنان نظیر 'جنبش حزب الله' به رهبری 'سید حسن نصرالله'، 'جنبش امل' به رهبری 'نبیه بری' و 'سلیمان فرنجیه' رهبر 'جریان المرده' و جبران باسیل رهبر 'جنبش آزاد میهنی' و وزیر خارجه لبنان و به طور كلی 'جریان 8 مارس' حمایت می شود.
در مقابل دیدگاه عون، الحریری نخست وزیر قرار دارد كه همواره بر برخوردهای نظامی برای حل بحران سوریه و ساقط كردن نظام سیاسی و قانونی این كشور تاكید داشته و حتی بر اساس اعلام برخی رسانه های سوری در برخی مقاطع اولیه بحران در سال های 1389 با ارسال كمك های مالی ، سلاح و مهمات دریافتی از عربستان از طریق راه های آبی و دریایی به تروریست ها در سوریه كمك كرد تا شاید بتوانند اهداف كشورهای عربی و غربی و رژیم صهیونیستی را در ارتباط با این كشور برآورده كند.
بیشترین طرفداران وی نیز در این ارتباط 'جریان 14 مارس' با گروه هایی چون 'المستقبل' وابسته به خود حریری ، 'نیروهای لبنانی' به رهبری 'سمیر جعجع' و 'ولید جنبلاط' رهبر 'حزب سوسیالیست ترقی خواه لبنان' است .
بر اساس اعلام خبرگزاری روسی 'اسپوتنیك'، منابع آگاه در لبنان اعلام كرده اند كه در نشست كابینه این كشور در پنجشنبه بحث و جدل هایی در خصوص روابط لبنان و سوریه مطرح شد كه عون در جریان این نشست دست خود را بر روی میز كوبیده و تاكید كرد كه او منافع لبنان را به خوبی می شناسد.
این منابع تاكید كردند كه عون در این نشست طوری بحث روابط با سوریه را به پایان رساند كه تمام طرف ها متوجه تمایل وی به رابطه با سوریه و حتی سفر به این كشور شدند.
منابع مزبور تاكید كرده اند كه عون در نشست كابینه با اشاره به تلاش برخی كشورها برای یافتن كشور ثالثی برای از سرگیری روابط با سوریه خاطر نشان كرد كه تمام كشورهای بزرگ عربی با سوریه در ارتباط هستند، اما نمی خواهند لبنان این ارتباط را داشته باشد.
در ابتدای بحران سوریه در اسفند ماه 1389 رقابت سنگینی برای قطع روابط از سوی بسیاری از كشورهای عربی با این كشور ایجاد شده بود و آنان هیچگاه فكر نمی كردند كه هشت سال بعد باید به دنبال واسطه برای از سرگیری روابط با دمشق باشند و با شرمندگی بخواهند هیات های محرمانه و واسطه ای به سوریه اعزام تا زمینه را برای بازگشایی سفارتخانه هایشان فراهم كنند.
البته سفارتخانه های برخی كشورها مانند عربستان و قطر در ابتدای بحران به خاطر روشنگری های مقام های وزارت خارجه سوریه شاهد اجتماعات مردمی شبانه و حملات برخی سوری های خشمگین به ساختمان آنها بود، ولی مابقی كشورهای عربی تحت تاثیر جو ایجاد شده و وابستگی سیاسی به برخی كشورهای عربی متمكن سفارتخانه های خود را به امید بازكردن در دوران جدیدی از نظام سیاسی سوریه تعطیل كردند.
در این بین برخی كشورها نیز مانند مصر و اردن در سال های اول بحران سطح روابط خود را به كاردار كاهش دادند، ولی قطع نكردند و اكنون نیز تنها با افزایش به سطح سفیر می توانند به روابط خود با دمشق ادامه دهند و زمزمه هایی در ماه های اخیر برای همین منظور نیز به گوش می رسد.
در ارتباط با لبنان نیز این كشور همواره در چند ماه گذشته به خصوص در زمان برگزاری اجلاس اقتصادی اتحادیه عرب در بیروت در 26 تا 30 دی ماه 1397 تلاش هایی را برای افزایش مناسبات خود و از سرگیری رفت و آمدهای سیاسی و اقتصادی و حتی دعوت از سوریه برای شركت در این اجلاس با سفر وزیر خارجه لبنان به دمشق بعمل آمد كه سوریه خواستار سفر اعلام شده باسیل به دمشق شد و در نهایت این سفر انجام نشد و سوریه هم در اجلاس مزبور شركت نكرد.
وزیر خارجه لبنان در ارتباط با توسعه روابط با دمشق تاكید كرد كه منافع كشورش در این است كه روابط متمایزش با سوریه برقرار باشد و بیروت هیچ گاه روابط خود را با دمشق قطع نكرد.
باسیل تاكید كرد كه سوریه باید در دامن كشورهای عربی قرار داشته باشد و لبنان شریكی در فرآیند بازسازی سوریه باشد، همانطور كه در پیروزی علیه تروریسم شریك آن كشور بود و در لبنان نیز باید دولتی باشد كه این كار را انجام دهد.
'حسین الحاج حسن' وزیر صنعت سابق لبنان هم با اشاره به برگزاری نشست اقتصادی اتحادیه عرب در بیروت خواستار دعوت از سوریه در این نشست شد و آن را در چارچوب منافع مشترك دو كشور دانست.
در روزهای اخیر نیز 'علی حسن خلیل' وزیر دارایی جدید لبنان تاكید كرد كه گسترش روابط با سوریه به مصلحت است و قانون اساسی لبنان نیز بر این موضوع صحه گذاشته و موضع ما ضرورت توسعه مناسبات بیروت – دمشق است.
'شیخ نعیم قاسم' معاون دبیركل حزب الله هم در همین زمینه تاكید كرد كه الحریری كمی وقت نیاز دارد تا كانال روابط با سوریه را باز كند.
باید در نظر داشت كه لبنان فقط با سوریه و فلسطین اشغالی مرز مشترك دارد كه با توجه به روابط خصمانه بین بیروت و تل آویو اكنون فقط یك راه زمینی برای ارتباط لبنان با جهان خارج و صدور محصولات كشاورزی و صنعتی خود و وارات كالاهای مورد نیاز وجود دارد كه آن هم سوریه با 375 كیلومتر مرز مشترك در سمت شرق و شمال لبنان است.
مرزهای خشكی لبنان مجموعاً 454 كیلومتر است كه از سمت شمال و شرق با سوریه (375 كیلومتر) و از سمت جنوب با سرزمین‌های اشغالی فلسطین (79 كیلومتر) است و لبنان با دریای مدیترانه نیز 225 كیلومتر مرز مشترك دارد.
'شیخ ماهر عبدالرزاق' رییس 'جنبش اصلاح و وحدت لبنان' هم در سخنانی كه دیروز (شنبه) در خبرگزاری سوریه (سانا) منتشر شد ، بر استواری روابط تاریخی بین دو كشور برادر یعنی سوریه و لبنان تاكید كرد.
در همین حال به نوشته روزنامه 'الجمهوریه' لبنان برخی منابع نزدیك به حریری نخست وزیر اعلام كردند كه دولت از نقشه راه مندرج در بیانیه وزرای خود برای بررسی مسائل حیاتی مهم در انتظار شهروندان لبنان پیروی خواهد كرد.
یكی از مسایل حیاتی امروز لبنان كاهش بدهی های 85 میلیارد دلاری و حل معضلات اقتصادی، فراهم كردن زمینه برای استفاده از مرزهای سرزمینی سوریه به عنوان راه تنفسی زمینی لبنان با جهان خارج برای اندك صادرات لبنان و واردات آن از كشورهای عربی ، فراهم كردن زمینه برای مشاركت سرمایه گذاران لبنانی در بازسازی سوریه و فراهم كردن زمینه برای بازگشت آوارگان سوری مستقر در این كشور است كه برخی آمار آنان را تا نزدیك به دو و نیم میلیون نفر اعلام می كنند.
به تازگی نیز 'صالح الغریب' وزیر مشاور در امور آوارگان در كابینه لبنان با سفر به دمشق و دیدار با مسوولان سوری گفت و گوهایی را برای بازگشت آوارگان به كشور خود انجام داد و در پایان نیز آن را مثبت خواند.
این اولین سفر یك مقام رسمی لبنان در سال های اخیر و به صورت علنی به سوریه است و اكنون لبنان براساس اعلام رسانه های آن ' اولویت اولویت ها ' یا اولویت اول آن حل مشكل آوارگان سوری مستقر در این كشور است كه معادل نیمی از جمعیت لبنان را تشكیل می دهند كه موجب شده تا مشكلی بر روی مشكلات ساری و جاری لبنان باشد و به این مشكل نیز باید حضور بیش از 70 ساله آوارگان فلسطینی را نیز اضافه كرد.
سخن آخر این كه از هر زوایه ای كه به روابط بین سوریه و لبنان توجه كنیم درمی یابیم كه این روابط و توسعه بیش از پیش آن با توجه به این كه در یكصد سال پیش همه اینها در شمار سرزمین های شامات بوده و دارای فرهنگ و اشتراكات تاریخی بسیار زیادی می باشند ، به نفع ملت ها و دولت های هر دو كشور است و آن چیزی كه دشمنان آنها می خواهند وجود تفرقه و دوری بین بیروت و دمشق است تا بتوانند از فضای مزبور برای پیشبرد سیاست های خود استفاده كنند و به همین خاطر مقام های عالی رتبه لبنان منافع این كشور را در توسعه مناسبات با دمشق می دانند و عون نیز همواره بر این موضوع تاكید دارد تا لبنان از وضعیت كنونی خارج شده و راه های تنفسی اقتصاد آن باز شود.
از داود پورصحت
خاورم*1436**1651
بیروت - ایرنا - برخی رسانه های سوریه و روسیه دیروز (شنبه) از سفر برخی مقام های لبنانی به دمشق در آینده نزدیك خبر دادند. این سفرها با توجه به اینكه مرزهای سوریه تنها راه زمینی لبنان به سایر كشورها است، می تواند به عنوان راه نجات اقتصاد نیمه جان لبنان تلقی شود.
