به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، «سفر به چین شروع تازه ای در روابط ایران و این كشور است»؛ این جمله تعبیر و توصیف «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه كشورمان از اهمیت سفر اخیر برخی از اعضای دولت و نیز رییس مجلس به چین است كه نگاه راهبردی تهران به پكن را نشان می دهد.
هفته گذشته هیاتی عالی رتبه از دولت به همراه رییس مجلس و نمایندگان بخش خصوصی و اعضای اتاق بازرگانی ایران و چین عازم پكن شدند. هدف از این سفر كه به دعوت رییس پارلمان چین انجام شد، بالا بردن سطح روابط سیاسی، فرهنگی، علمی و اقتصادی بود اما به طور قطع آنچه كه در اولویت مذاكرات قرار داشت، توسعه روابط اقتصادی بین دو كشور در شرایط جدید بوده است؛ شرایطی كه آمریكا هم برای ایران و هم چین رقم زد.
پس از توافق هسته ای سال 94، یكی از انتظارات شكل گرفته در اذهان عمومی این بود كه با رفع تحریم ها همكاری شركت های ایرانی و اروپایی افزایش پیدا می كند و كالای با كیفیت اروپایی جای كالاهای چینی را می گیرد یا اینكه طرف قراردادهایمان در پروژه های مختلف كه غالبا شركت های چینی بودند جای خود را به شركت های اروپایی می دهند.
با خروج یكجانبه آمریكا از برجام و آغاز دور جدیدی از تحریم های آمریكایی علیه كشورمان، چند شركت اروپایی كه در این مدت كوتاه وارد بازار ایران شدند مانند ایرباس، توتال، پژو و ... عقب نشینی كردند. در این میان، اخباری از ممنوعیت سرمایه گذاری چینی ها در ایران هم مطرح شد كه «اسدالله عسگراولادی» رییس اتاق بازرگانی ایران و چین آن را رد كرد.
هر چند كه دولت و بخش خصوصی در دوره پسابرجام قصد كنارگذاشتن شریك سنتی و دیرینه خود را از تجارت و روابط اقتصادی نداشتند اما با بازشدن درهای تجارت و سرمایه گذاری در ایران به روی دنیا، سایر شركت های خارجی هم وارد این بازار شدند و عرصه برای فعالیت چینی ها تنگ شد. از آنجایی كه در چند دهه گذشته به دلیل تحریم ها كمتر شاهد سرمایه گذاری مستقیم اروپایی ها بودیم، در این دوره انتخاب اول در بین سرمایه گذاران، اروپایی ها بودند اما چینی ها حذف نشدند.
حالا در شرایطی كه هم ایران و هم چین در جنگ اقتصادی با آمریكا قرار دارند می توانند متحد خوبی برای مقابله با زورگویی های ترامپ باشند. سفر اخیر رییس مجلس، هیات دولت و نمایندگان بخش خصوصی كشورمان هم به چین در همین راستا بود و مهم ترین موضوع قابل بحث دراین سفر، ادامه تجارت نفتی بین ایران و چین بوده است.
چین هم از كشورهایی است كه از اجرای تحریم های نفتی علیه ایران معاف است. اینكه خریدار مهم نفت ایران دچار محدودیت نشده است امتیاز خوبی برای كشورمان محسوب می شود اما این در صورتی است كه پول آن به كشور برگردد. كارشناسان اقتصادی معتقدند اگر قرار باشد پول نفت در قالب كالاهایی كه نیاز بازار و ضرورت ها را تامین نمی كند به كشورمان برگردد، این یك معامله یكطرفه است و سودی عاید ایران نمی شود.
** قلاب چین برای صید بیشترین منافع در ایران
هر چند كه اعضای اتاق بازرگانی ایران و چین جزییات سفر به چین و مذاكرات با مقامات چینی را محرمانه می دانند اما قابل حدس است كه محور مذاكرات چه بوده است. «مجیدرضا حریری» نایب رییس اتاق بازرگانی ایران و چین در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا با بیان اینكه به صلاح نیست جزییات سفر به چین بازگو شود، گفت: مذاكرات با مقامات چینی محرمانه بوده و نباید اطلاع رسانی شود.
«مسعود دانشمند» عضو اتاق بازرگانی ایران در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا درباره امتیاز توسعه روابط اقتصادی ایران با چین اظهار داشت: واقعیت این است كه هر كشوری به دنبال نهایت استفاده از قراردادها و همكاری ها برای منافع خودش است و درباره چین هم این كشور قلاب انداخته است تا بیشترین منافع را كسب كند و بنابراین تمام مذاكراتمان با چین باید بر پایه برد- برد باشد.
وی با اشاره به منافع چین در تجارت با آمریكا و مقایسه آن با ایران، گفت: تجارت چین و آمریكا چیزی حدود 500 میلیارد دلار است حال آنكه حداكثر میزان تجارت ایران و چین به 25 میلیارد دلار می رسد. بدیهی است كه در این شرایط چین ریسك از دست دادن تجارت 500 میلیارد دلار با آمریكا را نمی پذیرد و برای چینی ها همكاری با آمریكا بسیار اقتصادی تر و جذاب تر از همكاری با ایران است. بنابراین به مذاكرات با چینی ها باید از ابعاد مختلفی نگاه كنیم و تمام جنبه های آن را بسنجیم. چینی ها در شرایطی قرار دارند كه می توانند از ایران نفت مورد نیاز خود را خریداری و به جای پرداخت پول كالاهای خود را به ایران ارسال كنند.
عضو اتاق بازرگانی ایران با بیان اینكه چینی ها منافع خود را در اولویت قرار می دهند، گفت: چین برای عربستان هم فرش قرمز پهن كرده و شاهد آن بودیم كه یك روز پس از بازگشت هیات ایرانی از چین، پكن میزبان مقامات عربستان بود.
وی تاكید كرد: هیچ كشوری مستثنی از این قاعده نیست و در تمام كشورها تجارت از بحث سیاست تفكیك شده است اما در ایران تجارت ابزاری برای سیاست محسوب می شود. این در حالی است كه در دنیا از سیاست برای بهبود اقتصاد استفاده می كنند.
دانشمند با اشاره به تبلیغات چین در ایران اظهار داشت: اینكه گفته شد شركت های چینی باید از ایران خارج شوند و سرمایه گذاری شركت های چینی در ایران ممنوع می شود، بیشتر از یك شوخی نیست و تمام این موضوعات خوراك تبلیغات چینی ها در ایران است.
**ترافیك مذاكرات تجاری در پكن برای مقابله با جنگ تعرفه ای آمریكا
همانطور كه اشاره شد، چین هم درگیر جنگ اقتصادی با آمریكا شده است و كج خلقی های ترامپ در روابط با چین باعث شده كه صادرات دومین اقتصاد بزرگ جهان در آخرین ماه سال 2018 میلادی به كمترین رقم در دو سال اخیر برسد و واردات این كشور هم روند نزولی داشته باشد.
هر چند كه صادرات چین در ماه دسامبر سال 2018 میلادی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 4.4 درصد روند كاهشی داشته اما در چند ماه منتهی به آخرین ماه سال گذشته میلادی شرایط برای چین آنقدر ها هم نامساعد نبوده است و علی رغم محدودیت هایی كه از سوی آمریكا اعمال شد توانست از افت شدید آمار و ارقام جلوگیری كند. این در حالی است كه رئیس جمهوری آمریكا دستور وضع تعرفه های جدید واردات كالاهای خارجی اعم از محصولات چینی را داده و روی محصولات و كالاهای چینی به ارزش 200 میلیارد دلار تعرفه گمركی 10 درصدی اعمال كرده است و قرار شده از سال جاری میلادی هم این تعرفه های وارداتی به 25 درصد افزایش یابد.
انتظار می رود چین امسال سال سختی را پیش رو داشته باشد بنابراین طبیعی است كه دست دوستی و همكاری به تمام كشورها از جمله ایران دراز كند و چنین سفری را برای مقامات ایرانی ترتیب دهد و تقاضای افزایش سطح همكاری های اقتصادی را داشته باشد.
حجم تجارت ایران و چین در نیمه نخست سال 2018 به 19 میلیارد و 660 میلیون دلار رسید كه نسبت به پارسال 2.2 درصد افزایش نشان می‌دهد. هفتم شهریورماه امسال هم سفیر چین در تهران، اعلام كرد كه حجم روابط تجاری دو كشور در نیمه اول سال 2018 به 19 میلیارد و 660 میلیون دلار رسیده است. وزیر امور خارجه كشورمان هم اخیرا اعلام كرد كه چین مهم ترین طرف تجاری ایران است و روابط تجاری با این كشور افزایش می یابد.
البته چینی ها برای نجات اقتصاد خود تنها به بازار ایران اكتفا نكردند و یك روز بعد از آنكه هیات ایرانی پكن را به مقصد تهران ترك كرد «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی وارد پكن شد تا مذاكرات برای گسترش روابط اقتصادی چین و عربستان هم در پكن انجام شود. بنابراین مذاكره با ایران مانع از مذاكرات این كشور با عربستان برای افزایش سطح روابط اقتصادی نشد حال اینكه بارها شاهد آن بودیم كه ایران برخلاف چین منافع اقتصادی خود را به بسیاری از ملاحظات سیاسی گره زده است.
پژوهش**9345**9279
تهران- ایرنا- اقتصادهای ایران و چین درگیر جنگ تحریم و تعرفه با آمریكا است؛ وضعیتی كه می تواند دلایل و انگیزه ای مضاعف برای گسترش همكاری های دو كشور را فراهم كند. البته این همه ماجرا نیست و ملاحظات مهم دیگری نیز در این مناسبات نقش دارد.
