مذاكرات آمریكا و طالبان؛ طولانی اما بی نتیجه

به گزارش ایرنا، رفتارهای مقام های آمریكایی در باره افغانستان همواره كنش ها و واكنش های ضدو نقیضی را نشان می دهد كه به گفته تحلیلگران در رابطه با افغان ها به دور از واقعیت و همه در راستای منافع ایالات متحده بوده و تنها برآورنده خواست های واشنگتن است.
آمریكا كه در سال 2001 پس از حمله تروریست های عرب تبار به نیویورك و پنتاگون با حمایت پیمان آتلانتیك شمالی (ناتو) در ظاهر برای مجازات تروریست ها و حامیان آنها (طالبان) به افغانستان حمله كرد، در این مدت در باره حمایت از افغانستان، خروج و حضور خود موضع متناقض داشته است كه بخشی از آن فشار بر مقامات افغان برای رسیدن به اهداف خود بوده است.
آمریكا از اول سال 1397 پس از آن كه گفت و گوهای رو در رو با طالبان را پذیرفت و در واقع به خواسته های این گروه تن داد، تلاش های دیپلماتیك خود را افزایش داد و ماموری ویژه برای پیگیری تعیین كرد.
به دنبال تغییر راهبرد آمریكا در افغانستان و تصمیم برای خروج نیروهای نظامی اش از این كشور ناظران بر این باورند كه این تغییر موضع نه به نفع دولت و نه طالبان بلكه تامین منافع واشنگتن است.
آمریكا و طالبان پس از گفت وگوهای كوتاه و بلندی كه در 12 اكتبر و 16 نوامبر سال 2018 میلادی برابر با 20 مهر و 25 آبان ماه سال جاری در دوحه داشتند، سر انجام گفت و گوی دو طرف در یك طرح از پیش برنامه ریزی شده در 28 آذر ماه امسال در ابوظبی برگزار شد كه نمایندگان عربستان، پاكستان، امارت متحده عربی و آمریكا در آن حضور داشتند اما تاكنون در هیچ مذاكره ای طرف اصلی یعنی دولت افغانستان حضور نداشته است و طالبان تن به رویاروی با دولت نمی دهد.
هر چند هیأت مذاكره كننده دولت افغانستان به ریاست «حمدالله محب» مشاور امنیت ملی این كشور در ابوظبی حضور یافت و با نمایندگان كشورهای دیگر كه در این نشست حضور داشتند، گفت وگو كرد اما طالبان حاضر به گفت و گو با هیات اعزامی دولت افغانستان نشد كه این رفتار با خشم دولت روبرو و مورد تقبیح دیگر هیات های قرار گرفت.
بدنبال همین نشست بود كه دولت افغانستان رهبری نهادهای امنیتی را تغییر داد و چهره های ضد طالبان را در رأس وزارتخانه های دفاع و كشور قرار داد و بر شدت حملات هوایی و زمینی خود علیه طالبان افزود و امید داشت مجبور به پذیرش گفت وگو شوند كه البته نشد.
نتایجی كه تاكنون از گفت و گوهای صلح افغانستان با رسانه ها در میان گذاشته شده است بیشتر روی خروج آمریكا ، ضمانت طالبان برای عدم تهدید از افغانستان علیه غرب، ایجاد دولت موقت، آتش بس مبادله زندانیان، خروج نام رهبران طالبان از فهرست تروریست ها در سازمان ملل بوده است كه برخی از این گزینه ها را هیچ طرفی نپذیرفته و برخی دیگر را دو طرف گفت و گو تائید هم كرده اند اما هیچ كدام نمای بیرونی و نتیجه عملی نداشته است.
از جمله گزینه های مطرح شده ایجاد دولت موقت است كه با واكنش تند دولت افغانستان مواجه شد و آن را بشدت رد كرد اما «زلمی خلیل زاد» مامور ویژه وزارت خارجه آمریكا برای پیگیری صلح افغانستان و طالبان هم گفتند كه بحثی در باره ایجاد دولت موقت نداشته اند و خبر توافقات بر ایجاد دولت موقت از اساس نادرست از كار درآمد.
موضوع دیگر كه طالبان بر آن تأكید می كند، خروج نظامیان خارجی به فرماندهی آمریكاست كه به باور طالبان زمانی كه این توافق نهایی شود، موضوعات دیگر می تواند مورد بحث قرار گیرد ، اما آمریكایی ها درباره خروج از افغانستان موضع ضد و نقیض گرفته اند.
هر چند بارها خبر از توافق و زمان بندی خروج نظامیان آمریكا منتشر شده است و یكبار رئیس جمهوری آمریكا از دستور خروج نیمی از سربازان خود از افغانستان نیز خبر داد اما مقامات وزارت دفاع و فرمانده عمومی نظامیان آمریكایی در كابل اجرای این تصمیم را تایید نكردند و گفته شد كه هیچ دستوری در این زمینه دریافت نكرده اند.
اما سنای آمریكا با خروج از افغانستان مخالف است و در نشستی در ماه گذشته بطور رسمی علیه تصمیم رئیس جمهوری آمریكا برای خروج از افغانستان موضع گرفتند و گفتند اجازه نخواهند داد كه نظامیان آمریكایی افغانستان را ترك كنند.
افغانستان هر چند تاكنون بر این باور است كه آمریكا تنها تسهیل كننده روند صلح است و زمانی كه گفت و گوهای اصلی آغاز شود مذاكرات صلح بین دولت و گروه طالبان شروع خواهد شد ، اما طالبان تاكنون دولت افغانستان را به عنوان طرف اصلی مذاكره خود نپذیرفته و آمریكا را طرف ذیصلاح می داند.
بعد از آن نشست ابوظبی قرار بود نشست بعدی آمریكا و طالبان در عربستان برگزار شود، به دلیل نپذیرفتن طالبان آن جلسه لغو شد و علت آن را هم كارشناسان رابطه سرد طالبان و عربستان ارزیبای كردند كه البته كمی ناممكن می نمود و برخی احتمال دادند طالبان از فشار احتمالی عربستان برای دیدار با هیأت دولتی افغانستان شانه خالی كرده كه این به عرصه امكان نزدیك تر بود و البته نشست بعدی در دوحه پایتخت قطر برگزار شد.
آخرین نشست آمریكا و طالبان كه طولانی ترین مدت مذاكره نیز بود امسال از اول بهمن تا ششم آن ماه در دوحه برگزار شد اما در آن دیدار هم پیشرفت نتیجه محوری بدست نیامد و دو طرف اعلام كردند كه نشست بعدی را نیز در 25 و 26 فوریه برابر با ششم و هفتم اسفند ماه جاری یعنی امروز و فردا شروع خواهند كرد كه تا زمان تنظیم این خبر نشست انجام نشده است.
گروه طالبان هیأت 14 نفری را برای مذاكرات اخیر خود انتخاب كرده كه نام «شیر محمد عباس استانكزی» ، مولوی «ضیاالرحمن مدنی»، «عبدالسلام حنفی»، «شیخ شهاب‌الدین دلاور»، ملا «عبدالطیف منصور»، ملا «عبدالمنان عمری»، مولوی «امیرخان متفی»، ملا «محمدفاضل مظلوم»، ملا «خیرالله خیرخواه»، مولوی «مطیع‌الحق»، «محمدانس حقانی»، ملا «نورالله نوری»، مولوی «محمدنبی عمری» و ملا «عبدالحق وثیق» در فهرست دیده می شود.
البته در میان اعضای این هیأت 14 نفری ، انس حقانی در زندان دولت افغانستان بسر می برد كه متهم به حملات تروریستی در افغانستان است و حكم اعدام وی نیز از طرف دادگاه این كشور صادر شده است.
برخی از كارشناسان افغان از جمله «وحید مژده» باور دارد كه طالبان با درج نام انس حقانی در جمع هیأت مذاكره كننده خود ، قصد دارد با فشار بر آمریكا و دولت افغانستان وی را از زندان رها سازد اما دولت افغانستان امكان آزادی او را رد كرده است.
نشست دیگری كه قرار بود هم زمان با سفر «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان در اسلام آباد برگزار شود، در ظاهر به گفته طالبان به دلیل فهرست سیاه طالبان از طرف سازمان ملل لغو شد كه افغانستان هم در این رابطه به سازمان ملل شكایت كرد.
اما علاوه بر تلاش های آمریكا برای صلح افغانستان در شانزدهم و هفدهم بهمن ماه افغان های مقیم روسیه نشستی را با حمایت دولت آن كشور برگزار كرد كه در آن حدود 11 نماینده طالبان و 40 چهره سیاسی و شناخته ‌شده از افغانستان حضور داشتند.
هرچند دو طرف از نتیجه نشست مسكو ابراز رضایت كردند و خواستار تداوم این نشست در كشورهای دیگر شدند اما انتقادها در داخل افغانستان این بود كه سیاست مداران افغان تنها خواسته های طالبان را پذیرفتند و خود آنها هیچ طرحی نداشتند.
در بیانیه پایانی نشست مسكو به موضوعاتی از جمله رهایی زندانیان كهن ‌سال، بیرون كردن نام ‌های سران طالبان از فهرست سیاه سازمان ملل‌ متحد، ادامه نشست مسكو، خروج كامل نیروهای خارجی، طرد گروه‌های بین ‌المللی تروریستی از جمله القاعده و داعش از خاك افغانستان و حفاظت از یك حكومت قوی مركزی مبنی بر مشاركت عادلانه و تحكیم وحدت ملی اشاره شده است.
اما دولت افغانستان می ‌گوید نتایج هر نشستی كه در آن دولت حضور نداشته باشد و نظر كشورهای منطقه در آن مطرح نشده باشد، قابل قبول نیست.
امروز كه دور پنجم نشست آمریكا و طالبان در قطر آغاز خواهد شد، بازهم طالبان موضوعات مهم آن را خروج نظامیان آمریكایی و عدم استفاده از خاك افغانستان علیه آمریكا اعلام كرده است.
اما تنها فرق این دور نشست قطر حضور ملا «عبدالغنی برادر» مرد شماره دو طالبان و رئیس دفتر قطر است كه طالبان هم سفر وی به قطر و شركت در این نشست را تائید كرده است، افغانستان نیز در باره وی نظر مثبت دارد.
این كه در نشست امروز و فردا در قطر بجز آمریكا و طالبان چه كسانی دیگری شركت خواهند كرد و یا خیر ؟ تاكنون مطلبی منتشر نشده است اما آنچه روشن است، نمایندگان دولت افغانستان بازهم از صحنه این گفت وگو بیرون خواهند بود.
*آساق*291* 1104**