كلیسای مریم مقدس با دارا بودن معماری منحصر به فرد و كتیبه‌های تاریخی كه بر روی سنگ و جداره‌های آن نقش بسته و تصویر سازی و نقاشی‌هایی با ابزار رنگ و روغن به سبك رئالیسم و بر گرفته از آثار بجامانده از دوران رنسانس و روم باستان ،صدها سال است كه محل عبادت ارامنه شیراز است.
در جای جای این كلیسای قدیمی كه گفته می شود به دست بازرگانان پرتغالی مقیم شیراز در سال 1662 میلادی در گذر تاریخی سنگ سیاه و در بافت تاریخی شیراز بنا نهاده شده، مملو از كتیبه های سنگی، كاشیكاری،گچ بری های و نقاشی های بسیار زیبا كه بر روی سقف چوبی آن نقش بسته كه نمونه آن در هیچ كلیسایی در ایران مشاهده نشده است.
معماری این بنا نیز در نوع خود منحصر به فرد است به گونه ای كه نمای خارجی این كلیسا كاملا چهار گوش و مكعبی شكل بوده و هیچگونه اثری دال بر كلیسا بودن آن دیده نمی شود اما از داخل تالار كلیسای مریم مقدس شیراز گنبدی شكل است و این یكی از وجوه تمایز این كلیسا نسبت به نمونه های مشابه است.
از زیر سقف گنبدی شكل این كلیسا تابلو نقاشی رنگ روغنی بر روی بوم با كادربندی خاص آویزان شده كه كپی از اثر شام آخر لئوناردو داوینچی نقاش ایتالیایی است و همچنین بر نقاط مختلفی از این كلیسا، تابلوهای نقاشی از حضرت مسیح و مریم مقدس نیز مشاهده می شود.
كلیسای مریم مقدس شیراز كه در سال 1346 در فهرست میراث ملی ثبت شده، حال و روز خوشی ندارد به نحوی كه ترك و شكاف‌هایی در دیواره،ستونها و ایوانهای آن مشاهده می شود كه هر لحظه ممكن است با كوچكترین زلزله و یا بارندگی، این بنای تاریخی با قدمتی بیش از چهار قرن را با خطر جدی مواجه كند و ساختمان آن را بطور كامل فرو بریزد.
بیم آن می رود كه رسیدگی نكردن به این كلیسا و سهل انگاری به تخریب كامل این میراث ملی گرانبها منجر شود.
** زمانی اندك برای آوار شدن
رئیس هیات نمایندگان كلیسای ارامنه شیراز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: زنگ خطر تخریب كلیسای مریم مقدس شیراز به صدا در آمده و با هر بارندگی بخشی از سقف ایوان این محل فرو می‌ریزد.
هرموند آراطونیان می گوید كه با هر بارانی كه در طی زمستان جاری باریده بخشی از این كلیسای تاریخی فروریخته است و حتی یكی از مسیرهای دسترسی به ایوانهای این كلیسا وضعیت بسیار وخیمی پیدا كرده و مسیر آن قسمت نیز مسدود شده و عبور از كنار آن با ترس همراه است و همچنین سقف بخش ورودی این كلیسا نیز اوضاع بسیار نامناسبی دارد و در حال فروریختن است.
به گفته رئیس هیات نمایندگان كلیسای ارامنه شیراز سقف این مجموعه كه نقاشی های بسیار زیبایی بر آن نقش بسته از جنس چوب است كه از وضعیت بهتری نسبت به سایر قسمتهای این مجموعه برخوردار است اما ستون ها و جداره ها از جنس ملاط و گچ است كه دچار تخریب و فرسایش شده بگونه ای كه اگر ستونها و جداره فرو بریزد قطعا سقف نیز متلاشی و آوار خواهد شد.
او ادامه داد: شكاف‌های عمیقی در جداره ها و در بخش ورودی كلیسای مریم مقدس وجود دارد كه در حال عمیق تر شدن است و همچنین نشست هایی در زمین این محوطه نیز وجود دارد و به نظر زمان زیادی تا فرو ریختن تمام این بنا نمانده و اگر هرچه سریعتر به داد آن نرسیم قطعا بزودی این اتفاق ناگوار رخ خواهد داد.
**كوتاهی همه جانبه
او معتقد است كه در روند رسیدگی به وضعیت این كلیسا كوتاهی و قصور از جانب همه متولیان از جمله میراث فرهنگی فارس، جامعه ارامنه شیراز و جنوب كشور رخ داده كه لازم است هرچه سریعتر این روند اصلاح و جبران شود.
رئیس هیات نمایندگان كلیسای ارامنه شیراز می‌گوید كه حدود سه ماه پیش برای پیگیری وضعیت بهسازی و مرمت كلیسای مریم مقدس شیراز جلسه‌ای با حضور مدیركل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استان فارس برگزار شد كه در این جلسه مقرر شد كارشناسان این مركز بازدیدی از این مجموعه داشته باشند.
** بازدید بس است،كاری كنید
آراطونیان ادامه داد: تاكنون ده‌ها بار وضعیت كلیسای مریم مقدس در طول سالهای گذشته مورد بازدید كارشناسان میراث فرهنگی استان و شهرستان شیراز و همچنین سایر مسئولان شهری قرار گرفته و قطعا میراث فرهنگی اشراف كاملی بر وضعیت این مجموعه دارد.
او می گوید كه هرچند هنوز بازدیدی كه در جلسه اخیر با ریاست میراث فرهنگی استان مقرر شده صورت نگرفته است اما به نظر دیگر كارشناسی و بازدید از این مجموعه نیاز نباشد و باید عملیات اجرایی مرمت و بهسازی آن سریعا آغاز شود.
** درخواست برای ترمیم ارسال نشده
وی در پاسخ به این سوال كه آیا تاكنون درخواست رسمی از مدیریت این كلیسا برای بهسازی و مرمت به شورای شهر و مجموعه مدیریت شهری شیراز انجام شده؟ گفت: متاسفانه علیرغم اینكه شورای شهر شیراز و شهرداری این شهر قول مساعد در خصوص بهسازی این مجموعه را داده‌اند اما هنوز هیچ درخواستی با این مضمون از سوی ما نشده است.
**بازدید كردیم
مصیب امیری،مدیركل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان فارس می گوید كه حدود دو ماه پیش كارشناسان میراث فرهنگی به همراه نماینده ارامنه شیراز از كلیسای مریم مقدس بازدید كرده اند و مقرر شده كه برنامه ریزی برای بهسازی این محل انجام دهند.
**وضعیت كلیسا وخیم است
معاون میراث فرهنگی اداره كل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان فارس به خبرنگار ایرنا می گوید كه وضعیت كلیسای مریم مقدس اصلا مناسب نیست و سریعا نیاز به بهسازی و مرمت دارد.
عبدالرضا نصیری اصل افزود: در طول سالیان گذشته چندین مرحله مرمت در این محل توسط میراث فرهنگی انجام شده اما اكنون وضعیت پایداری این بنا با خطر جدی مواجه شده و نیاز است كه اقدامات سریعی در این باره انجام شود،علیرغم اینكه چندین بار درخواست تخصیص بودجه برای مرمت و بهسازی این كلیسا داده شده اما هنوز این امر محقق نشده است.
**برنامه داریم پول نه
معاون اداره كل میراث فرهنگی فارس اظهار داشت: مرمت كلیسای مریم مقدس شیراز چندین سال پیاپی جز اولویت‌های میراث فرهنگی استان فارس قرار دارد اما عدم تحقق اعتبار مورد نیاز مانع از انجام آن شده است.
نصیری اصل ی گوید كه ارزش تاریخی و فرهنگی كلیسای مریم مقدس شیراز زیاد است و در شیراز نیز تنها دو كلیسای تاریخی وجود دارد كه باید به وضعیت این دو اثر فرهنگی رسیدگی شود.
او می گوید كه اداره كل میراث فرهنگی استان فارس برنامه كاملی در خصوص مرمت و بهسازی كلیسای مریم مقدس آماده كرده و از فردای روزی كه بودجه مورد نیاز این كار تامین شود این آمادگی وجود دارد كه عملیات اجرایی آن را آغاز كنند.
وی در پاسخ به این سوال كه آیا دستگاه های دیگر نظیر شهرداری شیراز می توانند به مسئله بهسازی و مرمت این بنا تاریخی و فرهنگی بپردازند گفت: بله،شهرداری شیراز در سالهای اخیر به بهترین شكل به مساله حفاظت از بناهای تاریخی شیراز پرداخته و مقدار اعتباراتی كه در سطح شیراز در خصوص مرمت بناهای میراثی گذاشته اند حتی از اعتبار اداره میراث فرهنگی این شهر نیز بیشتر بوده است.
وی ادامه داد: شهرداری شیراز در سالیان اخیر در امر بهسازی و مرمت بسیاری از بناهای تاریخی شیراز از جمله مسجد عتیق، مدرسه خان، بازار وكیل، سراها و خانه های تاریخی و جداره سازی آثار فرهنگی مشاركت كرده كه كلیسای مریم مقدس نیز می تواند یكی از این اقدامات باشد.
كلیسای مریم مقدس همانند سایر میراث ملی كشور متعلق به همه ایرانیان است و این انتظار از مدیریت این مجموعه می رود كه در پیگیری وضعیت این میراث تاریخی و فرهنگی ارزشمند تلاش بیشتری به كار گیرند.
**آمادگی داریم اما درخواستی نشده
رئیس كمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر شیراز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: این آمادگی در بدنه شورای شهر شیراز و مجموعه مدیریت شهری وجود دارد كه در بهسازی و مرمت بناهای تاریخی این شهر از جمله كلیسای مریم مقدس همكاری كنند اما این مساله در گرو درخواست بهسازی خواهد بود كه متولی كلیسای مذكور و هیات نمایندگان خلیفه گری ارامنه جنوب و شیراز باید انجام دهند كه این درخواست تاكنون به شورای شهر شیراز ارائه نشده است.
احمد تنوری افزود: دو راه برای بهسازی این كلیسا از سوی شهرداری شیراز وجود دارد،ابتدا اینكه درخواست كنیم شهرداری لایحه ای با عنوان حمایت از حفظ این بنا به شورای شهر شیراز ارجاع دهد و دوم اینكه در قالب طرحی از سوی اعضای شورا به این مساله پرداخته شود.
**یكسال پیش اعلام آمادگی كردیم
وی ادامه داد: سال گذشته(96) با حضور تعدادی از اعضای شورای شهر شیراز بازدیدی از كلیسای مریم مقدس انجام شد كه در آن بازدید به هیات نمایندگان ارامنه شیراز اعلام كردیم كه آمادگی كمك برای احیا و مرمت بناهای تاریخی اقلیت های دینی از جمله این كلیسا وجود دارد اما علیرغم اینكه حدود یكسال از آن زمان می گذرد تاكنون هیات نمایندگان ارامنه شیراز درخواستی مبنی بر بهسازی و مرمت این بنا به شورای شهر شیراز ارائه نكرده است.
وی اضافه كرد: هر زمان كه درخواست مرمت و بهسازی كلیسای مریم مقدس شیراز به شورای این شهر ارائه شود آمادگی وجود دارد كه در كمترین زمان ممكن این طرح در دستور كار كمیسیون فرهنگی قرار گیرد و مسیر قانونی آن طی و مصوبه گرفته و از جانب فرمانداری تائید و برای اجرا به شهرداری شیراز ابلاغ شود.
وی ادامه داد: در سایر شهرهای كشور كه بناهای تاریخی اقلیت‌های دینی وجود دارد مجموعه مدیریت شهری كمك برای احیا و حفظ این بناها كرده هرچند كه قدمت بسیاری از این كلیساها از كلیسای مریم مقدس شیراز كمتر است.
تنوری در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: كلیسای مریم مقدس در بین كلیساهای مناطق مركزی ایران از قدیمی ترین ها است و قدمت آن به دوران پیش از مهاجرت ارمنی ها باز می‌گردد چون به لحاظ اسناد تاریخی تجار پرتقالی مقیم شیراز بنیانگذار آن بوده اند.
وی اشاره كرد: می توان از كلیسای تاریخی مریم مقدس شیراز به عنوان یكی از مقاصد گردشگری استان فارس نیز بهره برد.
خبرنگار ایرنا طی روزهای گذشته تلاش زیادی برای برقراری تماس با رئیس هیات اجرایی خلیفه گری ارامنه جنوب كشور مستقر در كلیسای وانك اصفهان برای اطلاع از پیگیری‌های انجام شده در زمینه بهسازی كلیسای مریم مقدس شیراز انجام داد كه این تلاش ها تا لحظه انتشار این گزارش بی نتیجه ماند.گزارش از محمدامین افشارپور
9873 /1876
شیراز-ایرنا- فروریختن بخش‌هایی از سقف و ایوانهای بنای تاریخی حدود 400ساله پس از هر بارندگی ،سهم كلیسای مریم مقدس شیراز با ارزش‌های معماری و هنری از دوران كنونی است.
