به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا سومین نشست از سلسله نشست های «مهر آیین» كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان در راستای معرفی نویسندگان ایرانی به معرفی جشمید خانیان داستان نویس و نمایشنامه نویس كشور نامزد جایزه ادبی «آسترید لیندگرن» از سوی شورای كتاب كودك اختصاص یافت.
** خانیان نویسنده‌ای با پشتوانه تجربی تمام نشدنی و ژرف‌نگر است
عباس جهانگیریان نویسنده و پژوهشگر كودكان و نوجوانان در این نشست گفت: جمشید خانیان یكی از نویسندگان بی‌حاشیه امروز ایران است. اگر تاكنون به خانیان رشكی برده باشم، به خلوت‌نشینی حافظ گونه اوست به اینكه بتوانی دور از هیاهوی سپهر شهر تهران، در خلوت و سكوتی كه آرزوی هر نویسنده‌ای است، بنشینی و بی‌وقفه بخوانی و بنویسی و هر روز رنگ و جانی تازه به ذهن و زبانت ببخشی.
وی افزود: بخش قابل توجهی از وقت ما در تهران صرف رفت و آمدها و روابط بی‌حاصل می‌شود، به ویژه همنشینی‌های ناخواسته‌ای كه در فضاهای سمی و پرحاشیه اتفاق می‌افتد.
جهانگیریان بیان كرد: خانیان خلاقیتش را مدام در گردش سنی كودك، نوجوان و بزرگسال آزمایش می‌كند و از همه این آزمون‌ها هم سربلند می‌گذرد اما این نگرانی هم وجود دارد كه دوزیستی جهان آفرینش خانیان، زبان و تجربه‌های ادبی او را دو پاره كند. برخی می‌گویند، بعضی آثار خانیان با مخاطب معمولی ارتباط برقرار نمی‌كند، به نظرم این عیب خانیان نیست، نتیجه شرایطی است كه در غیبت زیبایی‌شناختی جمعی ما ایرانیان شكل گرفته است!
وی افزود: پخته‌خواری به وجود آمده در عرصه ادبیات و هنر، در این سال‌ها ذائقه مخاطب را تنزل داده و این تنبلی كشف و شهود نهادینه شده، به مخاطب فرصت نمی‌دهد تا حقیقت هنری اثر را با هوش و حواس زیباشناختی خود كشف و درك كند. خانیان از آن گروه نویسندگانی است كه مخاطب نوجوان كتابخوان را دست كم نمی‌گیرد و استراتژی او ارتقای سطح ذائقه و نگاه زیباشناختی اوست.
جهانگیریان گفت: خانیان اگر زخم جنگ را بر تن نداشته باشد بر روح دارد، او روایتگر و گزارشگر واقعیت‌های هشت سال جنگ نیست. جنگ با همه زشتی‌اش از عواطف و قلب صلح‌طلبش عبور كرده و از خانیان نویسنده‌ای با یك پشتوانه تجربی تمام نشدنی و ژرف‌نگر ساخته كه می‌تواند همچنان از جنگ بگوید بی‌آنكه سخنش بر كام جنگ‌طلبان خوش آید.
** خانیان از مرز یك نفر بودن عبور كرده است
مریم كهنسال استاد دانشگاه و منتقد ادبی نیز گفت: خانیان در انتخاب ساختار و دنیای روایت، شرایطی ایجاد می‌كند كه باید در آثارش به دنبال آن گشت و نشانه هویت مكتوب جمشید خانیان است. ما در دانشگاه توكیو، برای دانشجویان خوانش گروهی «یك جعبه پیتزا برای ذوزنقه كباب شده» را برگزار كردیم، با اینكه این اثر ترجمه نشده بود و من آن را به فارسی می‌خواندم تاثیر حیرت‌انگیزی بر دانشجویان داشت و توانستند با این اثر ارتباط برقرار كنند، چون این اثر عمیقا بومی و عمیقا جهانی است و توانست از مرز جغرافیایی عبور كند.
وی افزود: دنیای تصویری خاص این اثر به گونه‌ای است كه با ساختار پست‌مدرن، تصویرها واژگان را كامل میكنند و تصویر كنش‌گرانه در بافت روایت جا می‌گیرد.
كهنسال با اشاره به اهمیت هویت ادبی در آثار یك نویسنده گفت: آثار زیادی در هر دوره خلق می‌شوند كه ارزشمندند اما اینكه نویسنده‌ای هویت ادبی داشته باشد و نسل بعد از خود را تحت تاثیر قرار دهد ویژگی مهمی است كه در آثار خانیان دیده می‌شود و به این دلیل است كه چندین پایان‌نامه و رساله برای تحلیل و بررسی آثار خانیان نوشته شده است.
وی افزود: چهار دهه فعالیت خانیان در حوزه نویسندگی، خلق 44 اثر در حوزه‌های نمایشنامه، داستان بزرگسال، آثار پژوهشی و آثار داستان نوجوان را موجب شده كه تك تك این آثار موفق به كسب جایزه‌های ملی و بین‌المللی شده‌اند، باید ببینیم چرا این اتفاق در آثار یك نویسنده رخ می‌دهد. او از مرز یك نفر بودن عبور كرده است و شناخت او و معرفی آثارش معرفی جریان‌های ادبی داستانی معاصر ایران است.
** می‌خواستم از جایزه انصراف بدهم
جمشید خانیان نویسنده ادبیات و نامزد جایزه آستریدلیندگرن 2019 گفت: وقتی شنیدم انجمن نویسندگان كودك و نوجوان مرا به عنوان نامزد این جایزه انتخاب كرده است، خارج از كشور بودم، 10 روز بعد بازگشتم و فقط 40 روز برای آماده كردن پرونده‌ام وقت داشتم، درحالی‌كه هیچ اطلاعات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری از خودم نداشتم و انجمن هم خودش را كنار كشید و كارها را به من سپرد.
وی افزود: من هم چیزی از خودم نداشتم، نمی‌دانستم كجای ادبیات كودك و نوجوان ایران قرار دارم و از سویی هیچ چیز از نوشتن برایم مهم‌تر نبود، تا حالا هیچ جایزه‌ای در پروسه نوشتن من اثر نداشته و ندارد.
او ادامه داد: من نمی‌دانستم برای كدام بخش ادبیات كودك و نوجوان ایران نامزد شده‌ام؟ این دلایل باعث شد تصمیم بگیرم از نامزدی جایزه انصراف بدهم اما همان روز «مریم كهنسال» با من تماس گرفت و گفت كه حاضر است پرونده مرا آماده كند و خواست انصراف ندهم. او بعد از 40 روز پرونده من را تهیه و حتی ترجمه كرده بود، براین اساس به نظر من اگر قرار است در این مراسم از كسی تقدیر شود، باید مریم كهنسال باشد.
این نویسنده عمر ادبیات كودك در ایران بسیار كوتاه دانست و گفت: ما تا دهه 80 ادبیات كودك و نوجوان نداشتیم، سابقه ادبیات كودك ما به كمتر از 20 سال می‌رسد و وقتی می‌گویند به پاس سال‌ها تلاش فلان نویسنده، منظور همین چند سال اخیر است كه 20 سال هم نمی‌شود.
جمشید خانیان در سال 1340 در آبادان متولد شد. وی از نیمه اول دهه 1360 با نگارش دو نمایشنامه «یك نیمروز در اتاق بازجویی» و «روی نی بندی» و نیز مجموعه‌ای از داستان‌های كوتاه٬ در حوزه «نوشتن» فعالیت خود را آغاز می‌كند.
این فعالیت٬ با گرایش به سمت نقد و پژوهش و به ویژه داستان نویسی در عرصه ادبیات نوجوان ابعاد وسیع‌تری به خود می‌گیرد، چندان كه از وی تاكنون در زمینه‌های مختلف نگارشی بیش از 40 عنوان كتاب به چاپ رسیده. ایشان همچنین طی این سال‌ها به عنوان مدرس٬ كارشناس و داور در جشنواره‌های متعدد هنری و ادبی فعالیت داشته است.
آثار جمشید خانیان همواره مورد توجه كارشناسان و منتقدین و دانش آموخته‌های ادبیات بوده و نقدها و پایان نامه‌های تحصیلی بسیاری را (در مقاطع تحصیلی كارشناسی ارشد و دكتری) به خود اختصاص داده است. تعدادی از آثار نمایشی خانیان از جمله «روی نی بندی»٬ «اسماعیل اسماعیل»٬ «دهانی پر از كلاغ» و «تكرار» جزو پر اجراترین نمایش‌های دو دهه اخیر به شمار می‌رود كه توسط بسیاری از گروه‌های نمایشی سراسر كشور به روی صحنه برده شده است.
برخی از آثار داستانی وی نیز نظیر «پس یوسف من كجاست؟»٬ «همیشه همین وقت همین بازی» و «پول» به زبان‌های انگلیسی٬ لهستانی و روسی ترجمه و چاپ شده و تعدادی نیز جزو منتخبین و برگزیده‌های بین المللی بوده‌اند٬ كه از آن جمله می‌توان به كتاب «قلب زیبای بابور» برگزیده كتابخانه مونیخ (2005 م)٬ كتاب «طبقه هفتم غربی» برگزیده Ibby لندن - دفتر بین المللی كتاب برای نسل جوان (2012 م) و كتاب «عاشقانه‌های یونس در شكم ماهی» برگزیده Ibby مكزیك (2015 م) اشاره نمود.
آثار او همچنین برگزیده جایزه 20 سال ادبیات٬ جایزه كتاب فصل٬ كتاب سال (در گروه‌های مختلف انتخاب٬ نظیر: جایزه شورای كتاب كودك٬ جایزه غنی پور٬ جایزه كتاب‌های رشد٬ جایزه ماهنامه سلام بچه‌ها و پوپك٬ جایزه كتاب كودك و نوجوان كانون پرورش ...٬ جایزه كمیته هنر كتاب سال دفاع مقدس و جشنواره‌های متعدد نمایشی) ونیز برگزیده جایزه ربع قرن ادبیات دفاع مقدس در 3 رشته پژوهش هنری٬ رمان نوجوان و نمایشنامه بوده است.
در سال 1396 و در سی و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از او به عنوان نمایشنامه نویس منتخب و همچنین به خاطر یك عمر تلاش در نوشتن٬ آموزش٬ پژوهش و تولید تئاتر تجلیل شده است.
جمشید خانیان نخستین نویسنده ادبیات كودك و نوجوان ایران است كه در سال 2018 میلادی از بخش آسیا به جشنواره «كلاغ سفید» كتابخانه مونیخ دعوت شده است.
وی در سال 1397 از سوی انجمن نویسندگان كودك و نوجوان ایران به عنوان نامزد بخش نویسندگی جایزه ادبی آسترید لیندگرن 2019 معرفی شده است.
جایزه آسترید لیندگرن یكی از جایزه‌های بسیار معتبر بین‌المللی در رشته ادبیات كودك و نوجوان است، این جایزه پس از مرگ آسترید لیندگرن در سال 2002 هر سال به بهترین برنامه یا برترین افراد در رشته ادبیات كودك و نوجوان اهدا می‌شود و مبلغ آن پنج میلیون كرون سوئد است.
آسترید آنا امیلیا لیندگرن (Astrid Anna Emilia Lindgren) نویسنده سوئدی كتاب‌های كودكان و نوجوانان بود كه در سال 2002 در سن 90 سالگی درگذشت، تعداد زیادی از كتاب‌هایش به 85 زبان ترجمه و در بیش از 100 كشور جهان منتشر شده است.
«پی‌پی جوراب بلند» از جمله اثر معروف و شناخته شده این نویسنده است.
فراهنگ**9211**3009
تهران-ایرنا- جمشید خانیان نویسنده ادبیات كودك و نامزد آستریدلیندگرن به اذعان بسیاری از اهالی قلم، معرف جریان‌های ادبی داستانی معاصر ایران و از آن گروه نویسندگانی است كه مخاطب نوجوان كتابخوان را دست كم نمی‌گیرد، استراتژی او ارتقای سطح ذائقه و نگاه زیباشناختی اوست.
