به گزارش ایرنا، وفور چوب و درختان گردو، بلوط، توت، بادام، سنجد و انواع دیگر درختان، شهرستان خوانسار را از دیرباز به مركزی برای ساخت انواع محصولات چوبی تبدیل كرده و همین امر موجب رونق كسب و كار در زمان های نه چندان دور در این شهر بوده است.
وجود درب و پنجره گره چینی و تنوع محصولات چوبی از جمله قاشق، ظروف، انواع وسایل كشاورزی و دیگر محصولات مورد نیاز جامعه قدیم، مردم خوانسار را در تبدیل چوب خام به محصولات هنری ارزشمند، استاد كرده بود.
یكی از این محصولات كه بدلیل نبود قاشق و چنگال فلزی به وفور در این خطه تولید می شده و رونق خاصی داشته٬ قاشق تراشی بوده است.
قاشق چوبی تولیدشده در آن زمان برای مقاصد مختلف و در طرح های متنوع كاربرد داشته كه از آن جمله می توان به قاشق مخصوص ماست خوری، آبخوری، غذاخوری، حلیم پزی و غیره اشاره كرد.
قاشق چوبی خوانسار از شهرت خاصی برخوردار بوده و از خصوصیات شاخص قاشق تراشی این شهر، ظرافت، زیبایی، نازكی و خلاقیت و ابتكار به كار رفته در طرح و نقش و نگارهای آنها بوده است.
ماهیت 'سرخود، یكسره و یا یكپارچه بودن'، ویژگی دیگر، قاشق های خوانسار است، به این معنا كه قالب قاشق از همان آغاز كار به صورت یكسره یا یك قطعه بوده و دسته به كفه قاشق متصل می شده است.
این هنر پر رونق از دید سفرنامه نگاران و سیاحان خارجی نیز پنهان نبوده و همگی بر زیبایی و ظرافت آن اذغان داشته اند.
معروفترین و زیباترین قاشق چوبی، قاشق افشره خوری خوانسار بوده كه ظرافت و زیبایی خاصی داشته و كاربرد عمومی تری داشته و به قاشق شربت خوری و دوغ خوری نیز معروف بوده و كاربرد آن برای نوشیدن مایعات و برداشتن آب از قدح بوده است.
در میان قاشق های افشره خوری تزئینی مُنبت كاری شده، قاشقی وجود داشت كه زیبایی و ظرافت خاصی داشته و به قاشق 'دسته دلبری' هم معروف بود.
در قدیم، قاشق های بزرگی برای نوشیدن مایعات از جنس چوب گلابی ساخته می شد كه بسیار ظریف و پرگنجایش بود و دسته آن٬ به كفه كه به شكل دستِ انسان بود، متصل می شد و به این مناسبت به قاشق دست دلبری هم معروف بود.
روی برخی از آنها اشعار مناسبی از قبیل'تیشه ها خوردم به سر،فرهاد وار؛ تا رسیدم بر لب شیرین یار' نوشته می شد.
پس از روی كارآمدن قاشق های فلزی و پس از آن استیل، كم كم این شغل پر رونق به دست فراموشی سپرده و در30 تا40 سال گذشته به یك شغل فراموش شده تبدیل شد.
با این حال، گذشت زمان و افزایش اقبال عمومی به آثار هنری و صنایع دستی و اقدامات حمایتی دولت، باردیگر جوانان این مرز و بوم را به تكاپو انداخت تا از نابودی و فراموشی هنرهای دستی و صنایع دستی فراموش شده خود جلوگیری كنند.
هنر قاشق تراشی نیز هم اكنون با تلاش یك جوان 42 ساله خوانساری در حال احیاء شدن است.
'مهدی رجبی' كه در كنار شغل آزاد خود، كارگاه قاشق تراشی را با الگوپذیری از گذشتگان و با هزینه شخصی دایر كرده است، در گفت و گو با ایرنا، هدف خود از این اقدام را علاقه بسیار زیاد به این هنر صنایع دستی عنوان كرد.
وی گفت: برای الگوبرداری و بررسی قاشق های قدیمی در خوانسار حتی سند منزل مسكونی خود را گرو گذاشته ام تا چند روز یك قاشق چوبی را به امانت بگیرم و از آن الگوبرداری كنم.
رجبی افزود: ساعت ها و روزها وقت خود را در كارگاه چوب تراشی نزد یكی از استادان قدیم قاشق تراشی خوانسار آموزش دیدم و اكنون توانسته ام قسمتی از این هنر را احیاء كنم.
این جوان خوش ذوق خوانساری توانسته است با الگوبرداری از قاشق های قدیمی خوانسار كه در منطقه و حتی كشور هم شهرت خاصی دارند، انواع و اقسام قاشق های چوبی را در طرح ها و اندازه های مختلف تولید كند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوانسار روز دوشنبه در گفت و گو با ایرنا با اشاره به اینكه این جوان هنرمند با دریافت تسهیلات بانكی و راه اندازی كارگاه قاشق چوبی، این رشته را دوباره رونق داده است، افزود: سیاست تشویقی و حمایتی دولت می تواند احیاگر بسیاری از صنایع دستی و هنرهای سنتی فراموش شده باشد.
علی جوزی، راه اندازی و تجهیز كارگاه آموزشی این رشته و ارائه آثار این هنرمند در قالب نمایشگاه را از برنامه های این اداره برای احیای این هنر سنتی اعلام كرد.
وی گفت: برای احیاء و رونق هنرهای فراموش شده مثل قاشق تراشی و گیوه دوزی نیاز به اعتبار برای توسعه و آموزش این هنر فراموش شده در خوانسار است.
جوزی اظهار داشت: تسهیلات كم بهره در حوزه مستقل و انفرادی حداكثر یكصد میلیون ریال و در حوزه پشتیبان و كارگاهی حداكثر800 میلیون ریال به متقاضیانی شاغل در عرصه صنایع دستی پرداخت می شود.
وی با اشاره به اینكه هم اكنون 22 كارگاه صنایع دستی و هنری در شهرستان خوانسار فعال است، گفت: كارگاه های حصیر بافی و مروارید بافی در روستای ویست، كارگاه منبت كاری، مُعرق و مُشبك بر روی چوب، كارگاه قالی بافی، قلمزنی، ماشته بافی، فیروزه كوبی، چرم دوزی و تولیدات چرم دست دوز و پیكر تراشی از جمله مواردی است كه در كارهای صنایع دستی و هنری خوانسار فعالیت دارند و تاكنون50 نفر از این هنرمندان بیمه شده اند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوانسار، تعداد شاغلان در این حوزه را بیش از400 نفر در سطح شهرستان عنوان كرد و افزود: بازاریابی و فروش محصولات تولیدی یكی از بزرگترین مشكلات هنرمندان صنایع دستی است.
وی اضافه كرد: رونق هرچه بیشتر كارگاه های صنایع دستی در این شهرستان نیازمند تخصیص تسهیلات كم بهره است.
شهرستان خوانسار در۱۶۰ كیلومتری غرب استان اصفهان قرار دارد.
7142/ 7150/6027
اصفهان- ایرنا- قاشق تراشی سنتی خوانسار كه به عنوان یكی از هنرهای دستی این خطه رو به فرامواشی بود، دوباره احیاء شده است.