به گزارش پنج شنبه خبرنگار علمی ایرنا، افسردگی یك اختلال خلقی است كه با احساس غم و اندوه و بی انگیزگی همراه است. افسردگی بر نحوه تفكر، احساسات و رفتار تاثیرگذار است و در موارد شدید بر سلامت فیزیكی بیمار نیز تاثیر می گذارد. برخی افراد به غلط بر این باورند كه افسردگی تلقین ذهنی شخص است، باید گفت این حالت روحی كاملا جدی بوده و می‌تواند تمام جنبه‌های زندگی را تحت تاثیر قرار دهد.
علاوه بر سلامت روحی و جسمی بیمار، روابط عاطفی و شغلی نیز در معرض خطر قرار دارند و به همین دلیل آشنایی با علائم افسردگی و پیشگیری از بروز آن برای تمام افراد حائز اهمیت است.
بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، بیش از 350 میلیون نفر در سراسر جهان به افسردگی مبتلا هستند و این اختلال مهمترین عامل ناتوانی در سراسر جهان محسوب می شود.
زنان بیشتر از مردان در معرض افسردگی هستند. تغییرات هورمونی، ساختار مغز و عوامل محیطی و اجتماعی می‌تواند در این امر دخیل باشد.
افسردگی در مراحل اولیه قابل شناسایی و درمان است ولی در برخی جوامع به دلیل ترس از ننگ اجتماعی، از مراجعه به روانپزشك و روانشناس و پیگیری علائم اجتناب می‌شود.
از جمله مهمترین علائم افسردگی می توان به موارد زیر اشاره كرد :
- احساس غم، اندوه، پریشانی و ناامیدی به صورت مستمر
- تحریك‌پذیری عصبی حتی در مواجهه با مسائل كم اهمیت
- بی علاقگی و نداشتن تمایل نسبت به انجام امور عادی، شركت در جمع دوستان و خانواده، تفریح، ورزش و كارهای گروهی
- اختلال خواب شامل كم خوابی یا پرخوابی
- احساس خستگی مزمن و كمبود انرژی
- كاهش یا افزایش اشتها
- كاهش یا افزایش وزن
- احساس سردرگمی، بی ارزش‌بودن، بی حوصلگی و احساس گناه
- بروز دردهای ناگهانی و مشكلات جسمی جدید از قبیل درد پشت و سردرد
- عدم تمركز
- اضطراب
- اختلال در قدرت تصمیم‌گیری و حافظه
- تكرار افكار مرگ و خودكشی
بروز علائم روحی معمولا عادی هستند و در زندگی روزمره رخ می‌دهند. این علائم زمانی باید جدی گرفته شوند كه به‌صورت روزانه و مكرر باشند و فرد را از انجام امور عادی بازدارند. به محض بروز این علائم مراجعه به روانشناس بالینی ضروری است.
بروز افسردگی دلایل متفاوتی دارد؛ تغییر تركیبات مغز، اختلالات هورمونی و عوامل ژنتیكی از مهمترین آنها محسوب می‌شوند. گاهی افسردگی ناشی از ابتلا به بیماری خاص، مشكلات كاری و خانوادگی، عوامل قهری مانند زلزله و سیل، مشكلات روانی مانند اختلال دوقطبی یا یك بیماری مزمن است كه پس از مراجعه به متخصص به راحتی قابل شناسایی و علل یابی است.
** نقش عوامل محیطی و رژیم غذایی در افسردگی
علاوه بر عوامل محیطی، رژیم غذایی و تغذیه نقش انكارناپذیری بر سلامت روانی دارد كه در ادامه به چند مورد اشاره می‌شود.
مطالعات جدید محققان ایرلندی نشان می‌دهد كمبود ویتامین D خطر ابتلا به افسردگی را در سالمندان تا 75 درصد افزایش می دهد. نور خورشید مهمترین منبع ویتامین D به شمار می آید. مواد غذایی مانند زرده تخم مرغ، ماهی، قارچ، انواع پنیر، شیر، حبوبات، روغن ماهی، آب پرتقال و خاویار حاوی مقدار زیادی ویتامین D هستند. علاوه بر این، 15 دقیقه پیاده روی در بعد از ظهر كه شدت نور آفتاب كمتر است، برای تامین ویتامین D بدن توصیه شده است.
مطالعات محققان دانشگاه كالج لندن نشان می‌دهد رژیم غذایی سالم غنی از سبزیجات مانع ابتلا به افسردگی می شود.
رژیم غذایی از طریق اثرگذاری بر مغز می تواند بر سلامت روان تاثیر بگذارد، استرس اكسیداتیو كه نوعی فرآیند شیمیایی است، مقاومت در برابر انسولین، تغییرات فشار خون و التهاب تنها بخشی از آسیب‌های ناشی از رژیم غذایی نامناسب هستند كه موجب آسیب دیدن مغز و در نتیجه اختلالات روانی می‌شوند اما رژیم غذایی حاوی مواد ضد التهاب و آنتی اكسیدان كه معمولا در میوه‌ها، سبزیجات و آجیل یافت می‌شود از مغز در برابر فشار اكسیداتیو محافظت می‌كند. همچنین بر اساس تحقیقاتی كه اخیرا صورت گرفته است، رژیم غذایی بر شكل گیری نورون‌های مغزی به ویژه در هیپوكامپ كه مسئولیت تنظیم حالت را برعهده دارد، اثرگذار است.
مطالعات محققان آمریكایی نشان می‌دهد كه مصرف ماهی در وعده‌های غذایی احتمال ابتلا به افسردگی را كاهش می‌دهد. اسیدهای چرب امگا 3 موجود در ماهی ساختار غشای مغز و میزان دوپامین و سروتونین را تغییر می‌دهند. دوپامین و سروتونین از مهمترین انتقال دهنده‌های عصبی محسوب می‌شوند كه نقش مهمی در افسردگی ایفا می‌كنند. علاوه بر این، پروتئین، ویتامین و مواد معدنی موجود در ماهی نیز در برابر افسردگی اثر محافظتی دارند. انجمن قلب آمریكا توصیه كرده است كه حداقل دو بار در هفته، از ماهی در رژیم غذایی استفاده شود.
مطالعات محققان دانشكده پزشكی دانشگاه هاروارد نشان می دهد كه استفاده از مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا 3، ویتامین B12، فولیك اسید و پروتئین های گیاهی و گوشت سفید سبب بهبود خلق و خو و احساس شادی می شود.
روش های رایج درمان افسردگی عوارض جانبی دارند، به همین دلیل متخصصان توصیه می كنند كه افسردگی در مراحل اولیه با راهكارهای مناسبی از جمله رژیم غذایی سالم، ورزش روزانه، معاشرت با افراد شاد و مثبت و مشاوره با روانشناس درمان شود و در صورت عدم درمان با این روش ها و به عنوان آخرین قدم، از داروهای اعصاب استفاده شود.
** جدیدترین روش‌های درمان افسردگی
جدیدترین روش درمان افسردگی مصرف اسپری (افشانه) ضد افسردگی اسكتامین است. این دارو كه به صورت اسپری عرضه می‌شود دارای ساختار شیمیایی شبیه به كتامین است كه یك داروی تضعیف كننده سلسله اعصاب مركزی و هوشبری محسوب می‌شود. در واقع اسكتامین یك پادهمسان كتامین است، به این معنی كه ساختار مولكولی این دو ماده بسیار شبیه به یكدیگر بوده اما كاملا یكسان نیست.
كتامین در دهه 1960 میلادی كشف شد و به عنوان یك داروی جدید بیهوشی مورد استفاده قرار گرفت. اخیرا با بررسی خواص این دارو مشخص شد كه اثر فوری بر رفع افسردگی دارد. متخصصان بر این باورند كه این دارو باید در كنار یك داروی ضدافسردگی خوراكی مورد استفاده قرار گیرد و مصرف آن برای افرادی مجاز است كه حداقل تحت دو روش درمانی دیگر قرار گرفته و نتایج مطلوب را به دست نیاورده‌اند.
تحریك الكتریكی مغز با استفاده از یك جریان ضعیف و الكترودهایی كه به پوست مغز متصل می‌شود روش دیگری است كه به تازگی توسط محققات دانشكده پزشكی دانشگاه كارولینای شمالی صورت گرفته و قادر به كاهش علائم افسردگی به میزان قابل قبولی است.
افسردگی یك بیماری جدی است كه باید در مراحل اولیه شناسایی و درمان شود. مراجعه به روانشناس بالینی بهترین روش برای تشخیص این عارضه است.
علمی**9259** 1055
تهران- ایرنا- گرچه افسردگی در اكثر موارد جدی گرفته نمی‌شود و افراد آن را به حساب تلقین ذهنی و جلب ترحم بیمار می‌گذارند، اما بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، این عارضه مهمترین عامل ناتوانی در سراسر جهان است.
