شكوفایی اقتصاد با سیره علوی

بدون شك حضرت علی(ع) شخصیت بی نظیر و انسان پرهیزگار در عرصه فردی و اجتماعی نمونه بارز بكارگیری سیاست های اقتصادی قرآن در توجه به نیازمندان و توزیع عادلانه ثروت بوده است.
حضرت علی(ع) با درك عمیقی از آموزه های مكتب اسلام ،قرآن، پیامبر(ص) در دوران خلافت و سال های سكوت تلاش های فراوانی در رسیدن به سلامت اقتصاد جامعه داشت و یكی از دستاوردهای دوران حكومت وی را می توان رفاه عمومی در عصر خویش ذكر كرد.
سیاست های اقتصادی حضرت علی(ع) حاوی نكات فراوانی است كه عبرت های تاریخی و درس های مدیریتی در جوامع بشری می توان از آن بهره جست.
شرایط عصر حكومت آن حضرت دوران بی ثباتی و اختلاف طبقاتی در بهره مندی از منافع ملی(بیت المال) بود توزیع ناعادلانه درآمدهای ملی، معضل فقر و تنگدستی جامعه اسلامی را در پی داشت، كه حضرت علی (ع) محكم و استوار بر سیره مساوات ایستاد و با وجود همه مخالفت ‏ها، سرانه بیت المال را به صورت تساوي میان همگان تقسیم كرد.
با نگاهی به فرمان حضرت علی(ع) به مالك اشتر در نگاه ژرف اندیش به اقتصاد راهكار های مهمی اراه شده است: 'پیش از آنكه به فكر درآمد و گرفتن وجهي از مردم باشي به فكر آبادي و عمران و ایجاد منبع درآمد براي مردم باش؛ مردم باید درآمد داشته باشند تا بتوانند به حكومت كمك كنند؛ بدون آباداني و ایجاد اشتغال براي مردم ، هرگز نمي توان از مردم كمك گرفت و اگر كسي بدون رسیدگي به وضع درآمدي و اشتغال براي جامعه ،فقط به فكر گرفتن مالیات و عوارض باشد ، شهرها را به ویراني تبدیل خواهد كرد، و مردم را (در اثر گراني و نداري ) نابود خواهد ساخت ، و سرانجام حكومت ، پایگاه مردمي خود را نیز از دست خواهد داد' (نهج البلاغه نامه 31).
اگر چه آموزه های علمی و عملی حضرت علی(ع) در تمام زمان ها قابلیت اجرا دارد اما 13 رجب زاد روز این الگوی كامل فرصت مناسبی است تا ابعاد شخصیتی این چهره برجسته در ابعاد اقتصادی نظر كارشناسان حوزه و دانشگاه را در رویكرد اقتصاد علوی بررسی شود.
علی محمد میرجلیلی استاد اقتصاد دانشگاه به اقدامات اقتصادی امام علی (ع) در راستای اقتصاد مقاومتی اشاره می كند و می گوید: امام علی (ع) ابتدا از طریق موعظه و راهنمایی مردم به رعایت احكام و قوانین الهی آن ها را به اقتصادی پویا دعوت نمود سپس با ارائه الگوی عملی در زندگی خویش، مانند كم مصرف كردن، تلاش بی وقفه در تولید و بذل درآمد تولیدات در راه خدا، قابل اجرا بودن این قوانین الهی را به مردم اثبات كردند.
این استاد اقتصاد به نظارت های دقیق و حسابررسی حضرت علی(ع) اشاره كرد و اظهار داشت: ایشان با مراقبت بر بازار از آسیب هایی كه متوجه اقتصاد می شد جلوگیری می كردند.
وی به جلوگیری از آسیب های مرتبط با اقتصاد توسط امام علی(ع) اشاره كرد و افزود: سیاست های اقتصادی ایشان در زمینه های؛ به بیگاری گرفتن مردم، استثمار ضعیفان توسط ثروتمندان و آكلان اقتصادی، مكر و حیله گری در خرید و فروش، احتكار، كم فروشی، واسطه گری، نسیه خریدن، قسم خوردن در معاملات از خصوصیات منحصر به فرد اقتصاد علوی است.
استاد دانشگاه و پژوهشگر اقتصاد مقاومتی افزود: امام علی (ع) اصلاح امور و رفع نیاز مردم، اداره و دوام حكومت، تقویت نیروهای مسلح را از آثار استفاده بهینه از بیت المال می دانستند و همواره به حفظ بیت المال، برخورد قاطعانه با خیانت كنندگان به بیت المال‏ و استرداد اموالی كه به ناحق از بیت المال خارج شده، سفارش می نمودند. از دیگر اقدامات ایشان در راستای اقتصاد مقاومتی می توان توجه به عمران و آبادانی، تأمین اجتماعی و جلوگیری از رشد انگل‏های اقتصادی را نام برد.
حجت الاسلام عابدین درویش پور استاد حوزه و دانشگاه نیز در خصوص سیاست های اقتصادی سیره علوی به نحوه توزیع عادلانه ثروت اشاره كرد و گفت: با نگاه و دقت در سیره عملی امام علی(علیه‌السلام) در برخورد و استفاده از بیت المال به این مطلب رهنمون می‌شویم كه ایشان در مصرف و استفاده از آن بسیار محتاط و دقیق عمل می‌كردند.
وی به مسئله توزیع عادلانه در اقتصاد علوی اشاره كرد و اظهار داشت: یكی از سیاست های اقتصادی امام علی (ع)جلوگیری از ذخیره‌سازی بیت‌المال و تأخیر در توزیع آن بود، این قبیل سیاست‌ها باعث شد وضعیت اقتصادی جامعه دگرگون شود.
استاد حوزه و دانشگاه به بعضی از شاخص های مرتبط با مدیریت اقتصادی حضرت علی(ع) اشاره كرد و گفت: توجه به آبادانی و سازندگی، نظارت و كنترل برقیمت‌ها، حسابرسی مالی مسئولان، دقت در مصرف بیت المال، باز پس‌گیری اموال از غاصبان ،توجه به مناسبات اقتصادی سالم از جمله شاخص های مهم اقتصاد علوی بوده است.
وی در خصوص ابعاد دیگر سیاست های اقتصادی حضرت علی افزود: موارد دیگری همچون ؛ لزوم تولید ، عقلانیت در مصرف، عدالت در توزیع، توجه به نیروی انسانی ، كار و تلاش و نظارت بر قیمت ها و اجرای سیاست های مالیاتی را در نهج البلاغه مورد توجه قرار داده اند.

**عدالت و مبارزه با فساد راه حل مشكلات اقتصادی
محمد علیزاده دكترای قتصاد و استاد دانشگاه نیز گفت: ما الگوی عدالت نمونه و كامل امام علی (ع) را داریم كه عمل به دستورات مولای اول شیعیان در عصر حاضر و بویژه برای حل مشكلات اقتصادی ، ضرورتی است كه باید مورد توجه قرار گیرد.
وی گفت: رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم عیوب ساختاری و ضعفهای مدیریتی را مهمترین چالش های درونی اقتصاد بیان فرمود و نیز تاكید معظم له در خصوص عدالت و مبارزه با فساد، می توان راه حل بخش عمده ای از مشكلات اقتصادی را عمل به نامه شماره 20 نهج البلاغه ذكر نمود.
این استاد اقتصاد گفت: نامه شماره 20 نهج البلاغه ؛ نامه به زیاد بن ابیه جانشین فرماندار بصره است كه در آن آمده است ؛ همانا من، براستی به خدا سوگند می‌خورم، اگر به من گزارش كنند كه در اموال عمومی خیانت كردی، كم یا زیاد، چنان برتو سخت گیرم كه كم بهره شده ، و در هزینة عیال ، درمانده و خوار و سرگردان شوی.
به هر روی 13 رجب كه مصادف با سالروز میلاد امام علی (ع) است فرصتی است تا ما آموزه های دینی خود را كه بزرگترین سرمایه اعتقادی و باوری هستند را مورد واكاوی و بررسی قرار داده شوند و صرفا به مناسبت های كلیشه ای آن همچون روز مرد و یا روز پدر كفایت نشود.
جامعه امروز برای رفع مشكلات خود در عرصه های مختلف اعم از اقتصادی، اجتماعی و سیاسی به نگاه های ژرف اندیشانه بیشتری در بازگشت به خویشتن خویش دارد.
1920/6060