به گزارش ایرنا، در 40 كیلومتری شهر زنجان می توان اثر بی همتا، كم نظیر كه همچون نگین انگشتری خود نمایی می كند را مشاهده كرد كه در اولین نگاه نظر هر بیننده ای را به خود جلب می كند.
این اثر منحصر بفرد گنبد سلطانیه نام دارد كه یكی از مهمترین و عظیم ترین بناهای آرامگاهی دوران اسلامی در ایران است كه پس از كلیسای جامع مریم مقدس در فلورانس ایتالیا و مسجد ایا صوفیه استانبول سومین بنای بزرگ تاریخی و از حیث فناوری ساخت گنبد، بزرگترین گنبد آجری در جهان به شمار می رود.
این بنای عظیم از شاهكارهای هنری دوره ایلخانی و در واقع تجلی گاه هنر معماری این دوره بشمار می رود كه نظر هر بیننده ای را به خود معطوف می كند.
گنبد سلطانیه علاوه بر شكوه و عظمت معماری كه در نوع خود بی نظیر است، دانشنامه ای از نقش و طرح در تزیینات معماری آن روز، كه بیانگر برهه ای از تاریخ معماری و هنر ایران است را نیز به نمایش گذاشته است.
اسناد تاریخی بیانگر آن است كه بنای گنبد در دوران حكومت خدابنده از 704 تا 713 ه.ق. احداث شده و تنها بنایی است كه از مجموعه ارگ سلطانیه باقی مانده است.
الگوی ساخت بنای سلطانیه مقبره سلطان سنجر در مرو است كه اولجایتو در زمان ولیعهدی (وقتی حاكم مرو بود) بارها آنجا را دیده بود.
به نقل از مرحوم كریم پیرنیا در كتاب جغرافیای تاریخی سلطانیه آمده است كه شیوه ساختمانی این گنبد به پیروی از مدرسه ضیائیه(623 ه.ق.) كه مقارن ظهور چنگیز ساخته شده و نیز گنبد جبلیه یا هارونیه طوس كه سرمشق سایر گنبدهای دوره ایلخانی است، ساخته شده و همچنین تصریح كرده كه ' یزدی بندی گنبد سلطانیه ملهم از این شیوه است'.
رئیس پایگاه میراث جهانی گنبد سلطانیه با اشاره به عمارت گنبد سلطانیه در این ارتباط به خبرنگار ایرنا گفت: گنبد سلطانیه در سمت جنوب غربی ارگ سلطانیه برپا شده و در داخل ارگ هر یك از رجال معروف دارای عمارتی بودند و علاوه بر آن در ساختن بناهای عمومی و قصرها با یكدیگر رقابت داشتند و در اطراف بنای سلطانیه بناهای الحاقی وجود داشته كه ویران شده است.
وی اظهار داشت: زمین طبیعی سلطانیه فشرده و یكپارچه متشكل از مواد آهكی و خاك رس و خرده سنگهای كوچك (حداكثر 35 سانتی متر) است كه این ویژگی موجب شده تا زیر پای گنبد محكم و سفت شود كه در واقع می توان گفت از علل پایداری در مقابل عوامل تخریبی مختلف همین یكپارچگی زمین است
میر موسی انیران افزود: ساختمان سلطانیه بر روی یك نقشه هشت ضلعی بنا شده است كه طول هر ضلع آن 17 متر و فاصله میان وجوه خارجی آن 42 متر و ضخامت بنا حدود 7.40متر است.
انیران افزود: بر هر وجه در داخل، یك ایوان قرار گرفته كه در طبقه همكف به شكل هشت ایوان (چهار ایوان بزرگ و چهار ایوان كوچك) مشخص است و در بالا دارای یك طبقه دیگر است كه به فضای داخلی مشرف است.
رئیس پایگاه میراث جهانی گنبد سلطانیه ادامه داد: ساخت گنبد به گونه ای است كه در نمای خارجی 2 طبقه و از داخل سه طبقه به نظر می رسد، این بنا در جهات اصلی جغرافیایی احداث شده و در ضلع جنوبی آن بنای الحاقی تربت خانه و در زیر تربت خانه، سردابه كه متشكل از فضاهای متعدد است، قرار دارد.
وی اظهار داشت: در مورد هشت وجهی بودن آن برخی معتقدند انتخاب طرح هشت ضلعی از روی محاسبات تجربه شده معماری و به خاطر مركزیت ایستایی در نظر گرفته شده ، اما برخی دیگر از پژوهشگران بر این اعتقادند كه طرح وجوه مثمن گنبد تنها به دلیل ایستایی آن نیست بلكه احتمالا دارای این مضمون و كنایه از عرش الهی است، كه بر اساس احادیث، هشت ملك آن را حمل می كنند.
انیران خاطرنشان كرد: طریقه تقسیمات در معماری داخلی و تئوری فضاهای این بنا تقارن برگرد یك محور است كه امتداد آن به طرف قبله متوجه است، قوس این گنبد با دور بسیار تند و كشیده اجرا شده و از نقطه نظر دهانه و ارتفاع و چگونگی ساختمان در تمام ایران بی نظیر است.
وی در ارتباط با درگاه های ورودی گنبد نیز اظهار داشت: در روزگار آبادانی رفت و آمد از طریق چهار درگاه كوچك انجام می شده، ورودی های بزرگ مورد استفاده مردان و ورودی های كوچك كه به ایوانهای كم وسعت طبقه اول منتهی می شد به زنان اختصاص داشت.
این مسئول اضافه كرد: به احتمال زیاد ورودی های شرقی و شمال غربی مورد استفاده مردان قرار می گرفته است و ورودی جنوبی گنبد به لحاظ الحاق تربت خانه به گنبد، درگاه ورودی بین تربت خانه و گنبد بوده است.
** گنبد بی نظیر سلطانیه آماده پذیرای گردشگران نوروزی
رئیس پایگاه میراث جهانی گنبد سلطانیه با اشاره به اینكه این اثر بی نظیر جهانی میزبان گردشگران خارجی و داخلی بی شماری است، ادامه داد: همه ساله قبل از نوروز اقداماتی مختلفی برای برپایی برگزاری برنامه های فرهنگی در نظر گرفته می شود.
انیران افزود: امسال و وجود آثار دیگر تاریخی نظیر مقبره ملاحسن كاشی، معبد داش كسن و.. موجب شده نگاه ویژه ای به گنبد سلطانیه و حتی جذب بیشتر گردشگران افزایش ساعات اقامت گردشگران نوروزی انجام گیرد.
وی اظهار داشت: گنبد سطانیه یادگار دوره ایلخانیان در ایران است و هفتمین آثار ثبت شده كشور در فهرست میراث جهانی محسوب می شود.
انیران افزود: یكی از اقدامات این پایگاه در سال جاری بازگشایی لایه حفاظتی تزئینات رواق جنوبی این گنبد پس از 50 سال توسط مرمت كاران بود كه اقدامی ارزشمند و در خور توجه محسوب می شود.
وی اضافه كرد: برداشتن لایه های حفاظتی رواق جنوبی گنبد سلطانیه در مدت پنج ماه به سرپرستی محمد مرادی شورجه از از اردیبهشت سال جاری تا اوایل مهر امسال به پایان رسید كه این كار هم به لحاظ تزئینی و مشاهده در پیوستگی تزئینات برای گردشگران مفید و مناسب است.
این مسئول ادامه داد: بازسازی رواق داخلی گنبد سلطانیه توسط كارشناسان خبره از اقدامات مهم دیگر بود كه این نوع كارهای مهم و اثرگذار در مجموعه های میراث جهانی امكان نوشتن یادگاری و آسیب را به شدت كاهش می دهد، هر چند برخی افراد نا آگاهانه به چنین كاری مبادرت می كنند كه چندان خوشایند نیست.
وی بیان كرد: با مجموعه كارها و اقدامات انجام گرفته شرایط بسیار خوبی برای بازدید گردشگران از بخش های مختلف گنبد سلطانیه در نظر گرفته شده و ایجاد فروشگاه موقت صنایع دستی نیز از دیگر كارهاست.
انیران افزود: همكاری دستگاههای متولی از طرفی پیوند بین اثر تاریخی گنبد سلطانیه با آثار و جاذبه های تاریخی اقامت گردشگران را از هشت ساعت به یك روز افزایش خواهد داد و این موضوع بسیار دلگرم كننده است.
** پیش بینی افزایش 25 درصدی جذب گردشگر در سلطانیه
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان در ارتباط با اقدامات انجام گرفته برای ماندگاری بیشتر گردشگران در سلطانیه نیز گفت: برای توسعه زیر ساخت های گردشگری گنبد سلطانیه در حاشیه چمن این اثر تاریخی، آلاچیق هایی ایجاد شده و از طرفی با اقدامات لازم محوطه چلبی اوغلی نیز برای بازدیدكنندگان نوروزی آماده شده است.
یحیی رحمتی افزود: مجموعه سرویس های بهداشتی در مقبره ملاحسن كاشی سلطانیه افتتاح شده و از طرفی بخشی از تزئینات گنبد سلطانیه پس از 40 سال رونمایی شد كه اماده بازدید گردشگران نوروزی است.
وی اظهار داشت: استند هایی برای به نمایش گذاشتن سنگ های ارزشمند مجموعه داش كسن برای بازدید كنندگان و گردشگران نورزوی مهیا شده كه بطور حتم نظر هر گردشگری را به خود جلب خواهد كرد.
این مسئول ادامه داد:طبق برنامه ریزی ها پیش بینی می شود ورود و شمار بازدید كنندگان و گردشگران از جاذبه ها و آثار تاریخی این استان در نوروز 98 ، افزایش 25 درصدی داشته باشد.
وی یاداوری كرد: رتبه اول شمار بازدیدكنندگان آثار تاریخی استان به گنبد سلطانیه اختصاص دارد كه همین افزایش نیز پیش بینی شده است.
رحمتی خاطرنشان كرد: 2 مجموعه بوم گردی در سلطانیه افتتاح شده كه امیدواریم با افتتاح و توسعه اقامتگاههای دیگر در این شهرستان جذب گردشگر بیش از گذشته رونق یابد.
9646/8068
زنجان - ایرنا - گنبد سلطانیه یادگار دوره ایلخانیان در ایران و یكی از آثار ثبت شده كشور در فهرست میراث جهانی محسوب می شود، این گنبد به دست سلطان محمد خدابنده در قرن هشتم احداث شده است كه هم اكنون بزرگترین گنبد آجری جهان بشمار می آید.
