به گزارش روز یكشنبه خبرنگار اقتصادی ایرنا، تداوم روند مصرف بی رویه انرژی های فسیلی در كشورمان كه زنگ خطری جدی است و فریاد همه فعالان تولید را درآورده است، در كنار كاهش تدریجی منابع این نوع انرژی آینده ای ناامید كننده پیش روی همگان قرار داده است.
طبق آمارهای منتشرشده از سوی بانك جهانی، ایران حدود چهار برابر میانگین جهانی انواع انرژی را مصرف می كند.
متوسط مصرف جهانی برق برای مشتركان خانگی 900 كیلووات ساعت در سال است و این در حالی است كه مشتركان ایرانی در بخش خانگی سالانه 2 هزار و 900 كیلووات ساعت برق مصرف می‌كنند و این رقم دست كم بیش از سه برابر میانگین جهانی است.
سرانه مصرف سالانه گاز در ایران یك هزار و 700 متر مكعب و در جهان 600 مترمكعب است، به این معنا كه میزان مصرف مردم ایران سه برابر میانگین جهانی است.
میزان مصرف گاز طبیعی در ایران از 68 میلیارد مترمكعب در سال 2001، با متوسط رشد سالانه 10.3 درصد، به 123 میلیارد مترمكعب در سال 2008 رسیده است.
آمارها خود گویای واقعیت های دردناكی است كه ضرورت اتخاذ تدابیری اساسی دراین زمینه را صد چندان می سازد امری كه اگر به فراموشی سپرده شود نه تنها مشكلات عدیده ای را گریبان گیر كشور خواهد ساخت بلكه آسیب های جبران ناپذیر زیادی به همراه خواهد داشت.
ضرورت توجه به استفاده از روش هایی كه میزان مصرف انرژی را مدیریت كرده و از طرف دیگر جایگزینی برای انرژی های فسیلی یافته شود وزارت نیرو را واداشت كه در سال گذشته نسبت به برگزاری یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر، بهره‌وری و صرفه‌جویی انرژی اقدام كند تا شركت های داخلی و خارجی با به نمایش درآوردن آخرین دستاورد های خود مردم ایران را تشویق به استفاده از این یافته ها كنند.
نمایشگاه گرچه با استقبال كم فروغ جامعه هدف كه همان مردم باشند به دلیل نوع اطلاع رسانی در باره آن مواجه شد اما در آخرین روز برگزاری شاهد حضور «رضا اردكانیان» وزیر نیرو در نشستی با عنوان نشست هم اندیشی فرصت ها و چالش های توسعه انرژی تجدید پذیر بود كه درآن فعالان این نوع انرژی علاوه بررساندن مشكلات خود به گوش وزیرنیرو، انرژی تجدید پذیر را به عنوان راهكاری مناسب برای جایگزینی استفاده از انرژی های فسیلی به جامعه معرفی كنند.
*انرژی تجدیدپذیر چه نوع انرژیی است
انرژی تجدیدپذیر ( Renewable energy)، كه انرژی برگشت‌پذیر نیز نامیده می‌شود، به انواعی از انرژی می گویند كه منبع تولید آن، بر خلاف انرژی‌های تجدیدناپذیر (فسیلی)، قابلیت آن را دارد كه توسط طبیعت در یك بازه زمانی كوتاه مجدد به وجود آمده یا به عبارتی منابعی هستند كه پس از مصرف به راحتی جایگزین می شوند.
*روند جهانی انرژی های تجدیدپذیر
آمارهای منتشر شده در نشریه های معتبر جهانی بیانگر آن است كه رشد تقاضای انرژی حاصل از سوختهای فسیلی به خصوص در كشورهای صنعتی و در حال توسعه سبب افزایش انتشار گازهای گلخانه ای و در پی آن گرمایش جهانی و تغییر اقلیم شده است و پیامدهای ناشی از مصرف سوخت های فسیلی، دولتها را برآن داشته كه توجه ویژه تری به منابع انرژی تجدیدپذیر داشته باشند.
براساس این آمارها اكنون بیش از 50 درصد از ظرفیت نیروگاه‌های نصب شده برق در آلمان تجدیدپذیر است و با وجود پیشرفتی كه آلمان تاكنون در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر داشته اما این كشور در نظر دارد تا سال 2030 یعنی تا 12 سال آینده ظرفیت نصب نیروگاه‌های تجدیدپذیر را به بیش از 65 درصد برساند.
طبق آمارمنتشر شده از سوی پژوهشگاه نیرو، حدود 40 درصد ظرفیت نیروگاه‌های نصب شده برق انگلستان نیز تجدیدپذیر است و این كشور درنظر دارد تا 2 سال دیگر یعنی حدود سال 2020 میلادی، 30 درصد كل انرژی (برق و حرارت) خود را از طریق نیروگاه‌های تجدیدپذیر تولید كند.
آمارها نشان می دهد 17 درصد ظرفیت نیروگاه‌های نصب شده برق در فرانسه تجدیدپذیر است؛ همچنین این كشور تلاش دارد تا سال 2020 این ظرفیت را به 23 درصد برساند.
همچنین كشور دانمارك درباره انرژی بادی بسیار پیشرو است و 55 درصد از ظرفیت نیروگاه‌های نصب شده در این كشور تجدیدپذیر است و مقرر است تا سال 2050 این ظرفیت به صددرصد برسد.
آمارمنتشره از سوی پژوهشگاه بیانگر آن است كه در ایتالیا 27 درصد ظرفیت نیروگاه‌های نصب شده تجدیدپذیر است و این كشور در نظر دارد تا سال 2030 ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر خود را به 55 درصد برساند.
همچنین اكنون 30 درصد ظرفیت نیروگاه‌های نصب شده برق در اسپانیا تجدیدپذیر است و این كشورنیز مصمم است تا سال 2050 ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر را به 100 درصد برساند.
طبق همین آماركشور شیلی قصد دارد تا سال 2050 ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر نصب شده را به 70 درصد برساند و نیزبرزیل اكنون 29 هزار و 190 مگاوات برق از طریق نیروگاه‌های تجدیدپذیر تولید می‌كند و در نظر دارد تا سال 2030 میزان برق تولید شده را به 45 درصد یعنی حدود 32 هزار مگاوات برساند.
این روند جهانی درحالی است كه هنوز برخی در كشورمان به این ضرورت پی نبرده اند و یا حتی انرژی تجدید پذیر را انرژیی تشریفاتی قلمداد می كنند.
همین عقیده عده ای، با واكنش رئیس ساتبا مواجه شد.
براساس گزارش مركز اطلاع رسانی وزارت نیرو «سیدمحمد صادق زاده» روز پنجم اسفندماه به باور نادرستی كه تجدیدپذیرها را انرژی لوكس می‌داند اشاره كرد و گفت: امروزه هزینه تولید برق نیروگاه‌های فسیلی به حدود هشت تا 11 سنت و در نیروگاه‌های تجدیدپذیر به حدود چهار تا پنج سنت برای هر كیلووات ساعت رسیده است؛ از این رو تولید برق تجدیدپذیرها ارزان‌ترین روش تولید انرژی در دنیا است.
وی با اشاره به سه گام اصلی مجلس شورای اسلامی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در كشور، گفت: نمایندگان خانه ملت در گام نخست با طرح مسئله اصلاح الگوی مصرف انرژی كه بعدها به قانونی در این زمینه مبدل شد، توانستند یكی از مترقی‌ترین قوانین توسعه تجدیدپذیرها را رقم بزنند.
وی افزود: تنها ماده 61 این قانون منشا تمامی تغییرات در حوزه تجدیدپذیرها بوده است و براساس آن دولت موظف شده است از تمام تولیدكنندگان غیردولتی برق تولیدی نیروگاه‌های تجدیدپذیر را به صورت بلندمدت خریداری كند كه ایجاد قراردادهای 20 ساله در این بخش توانست دغدغه سرمایه‌گذاران برای حضور در این عرصه را برطرف كند.
معاون وزیر نیرو ادامه داد: دومین گام حمایتی مجلس از توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر مربوط به قانون حمایت از صنعت برق بوده است و ماده پنج آن منابع مالی این طرح را تامین كرده است. به طور كلی منابع مالی تجدیدپذیرها در دنیا از روش‌های مختلفی تامین می‌شود كه یكی از موفق‌ترین آن‌ها مالیات سبز بوده است كه در كشور ما به عنوان عوارض برق دریافتی از مصرف كنندگان شناخته می‌شود.
رئیس سازمان ساتبا تدوین اساسنامه و ساختار ساتبا را گام سوم مجلس شورای اسلامی برای حمایت از توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر دانست و افزود: این سه گام، نظام تجدیدپذیرها را در كشور ما شكل داده است و براساس آن خلاء قانونی در این زمینه نداریم.
وی با اشاره به منابع موجود برای توسعه تجدیدپذیرها كه از محل سوخت صرفه‌جویی شده باید تامین شود، گفت: در شرایط سخت تحریم‌ها كه امكان صادرات نفت محدود شده است این آمادگی در میان شركت‌های فعال تجدیدپذیر وجود دارد كه در ازای تولید برق تجدیدپذیر و دریافت نقد صورت حساب‌های خود، نفت و فرآورده‌های نفتی دریافت كنند كه این مساله بر علاوه اشتغال‌زایی، ایجاد منابع لازم برای توسعه زیرساخت‌ها و صنعت برق می‌تواند مشكل صادرات نفت را برطرف كند.
** فعالان انرژی تجدید پذیر چه می گویند؟
فعالان بخش انرژی تجدیدپذیرپنجم اسفندماه در نشستی با وزیر نیرو كه خبرنگار ایرنا نیز حضورداشت از مشكلات و ضرورت های توسعه انرژی های تجدید پذیر گفتند.
«اكبر ادیب‌فر» از انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر ایران گفت: در زمینه عوارض تجدیدپذیر 6 تا هفت گام وجود دارد تا عوارض 8 درصدی از قبوض پرداختی برق از خزانه به توانیر و بازگشت مجدد به خزانه و از آنجا پس از تفكیك به شركت‌های مرتبط پرداخت شود.
وی پیشنهاد كرد، مشكل پرداخت عوارض از طریق سازمان برنامه و بودجه در سال 98 برطرف و در پرداخت مبالغ تسریع شود.
«داوود مددی» نیز از انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر ایران، به لزوم تجدیدنظر در چرخه معیوب پرداخت مطالبات فعالان بخش خصوصی در حوزه تجدیدپذیرها پرداخت و گفت: این چرخه باعث شده مطالبات این مجموعه شش ماه به تاخیر بیفتد.
وی با اشاره به موضوع بهای پایین انرژی افزود: در شرایط فعلی، سرمایه‌گذاری‌ها به ارز، و فروش به ریال انجام می‌شود و بر همین اساس اغلب سرمایه‌گذاران در چهار پنج سال اخیر در پرداخت اقساط جذب خارجی یا صندوق توسعه ملی كه باید با ارز یا نرخ معادل صورت گیرد، دچار مشكل شده‌اند.
در ادامه، «محمد حسن غفوری»، عضو انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر نیز حیات این بخش را وابسته به تعرفه‌های فروش برق دانست و عوارض 8 درصدی قبوض برق را رقمی مناسب اما ناكارآمد عنوان كرد.
در ادامه «محمد ساتكین» از انجمن انرژی ایران هم گفت: وزارت نیرو با كمك وزارت نفت در صورت تأمین منافع آن می‌توانند در پرداخت‌ها مشاركت كنند.
وی پیشنهاد كرد: نیروگاه‌های تجدیدپذیر بر اساس تمایل، بتوانند از سوخت صرفه‌جویی شده استفاده كرده و با محاسبه میزان صرفه‌جویی حواله سوخت دریافت كنند. همچنین امكان فروش یارانه به نیروگاه‌های فسیلی داده شود تا بتوانند صادرات داشته باشند.
همچنین «فتانه دوستدار» از كمیته تجدیدپذیر سندیكای صنعت برق، توجه بیشتر به انرژی تجدیدپذیر را با توجه به شرایط كنونی آب دارای اهمیت دانست و گفت: برخی سرمایه‌گذاران كه در بخش‌های خارج از برق كار كرده و با شرایط كار و دریافت مطالبات در این بخش آشنایی ندارند، می‌شود با اعطای گارانتی بیشتر به اینگونه شركت‌ها وارد تعامل شد.
«كورش شوری» از انجمن انرژی خورشیدی نیز تاكید بر اجرای ابلاغیه استفاده 20 درصدی سازمان‌ها از انرژی‌های تجدیدپذیر كه مورد توجه برخی سازمان‌ها قرار نگرفته را خواستار شد.
وی همچنین تأمین مالی از ظرفیت ماده 38 عوارض محیط زیست و اتخاذ موارد تشویقی و تنبیهی در این زمینه را خواستار شد.
در ادامه «غلامعلی نجفی» از انجمن شركت‌های خدمات انرژی ایران، توجه به هزینه‌های درمانی و اجتماعی را با اهمیت‌تر از توجه به مسائل مالی و فنی عنوان كرد.
وی با اشاره به تلفات و چالش‌های متعدد افزود: در تجهیزات، تاسیسات، رفتار و اخلاق مصرف، تلفات داریم، اما در تمام بخشنامه‌ها و اقدامات فقط تجهیزات و تا حدودی فرآیندمورد توجه است. چالش‌ها نیز، فنی و مالی، فرهنگی، اجتماعی و حقوقی و قانونی است، در حالیكه همه توجه درگیر چالش فنی و گاهی مالی است.
نجفی همچنین توجه بیشتر و عمل‌گرایی به موضوع صرفه‌جویی انرژی در كشور را پیشنهاد كرد.
«كیوان پوركیان» از انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر نیز بابیان اینكه انتقال و اختصاص بخشی از درآمد عمومی دولت به بخش دیگر توسط مجلس مغایر با اصل قانون اساسی است، گفت: مجلس در حال اختصاص 20 درصد از بودجه تجدیدپذیرها به كمیته امداد و 10 درصد برای صداوسیما است كه لازم است به‌منظور جلوگیری از این رخداد رایزنی و مذاكره صورت گیرد.
«سعید ترابی» از انجمن بهره‌وری، استفاده از ظرفیت‌های ماده 12 را یكی از راهكارهای برون‌رفت از شرایط اقتصادی فعلی دانست و تعریف مدل مالی برای خرید تضمینی برق صرفه‌جویی‌شده را پیشنهاد كرد.
كلام آخر؛
روند بی رویه و فزاینده مصرف انرژی های فسیلی ضرورت توجه به انرژی های پاك را دو چندان ساخته است امری كه اگر به فراموشی و یا كم رنگ شدن سپرده شود نه تنها مشكلات عدیده ای متوجه اكنون كشور می سازد بلكه آیندگان را نیز با چالش های جدی تری روبه رو خواهد ساخت؛ بنابر این ضروری است هم دولت و هم دست اندركاران انرژی ها پاك این موضوع مهم را وجه اول همت خود قرار دهند.
اقتصام**2078**9189
تهران- ایرنا- روند فزاینده مصرف انرژی های فسیلی در كشورمان از یك سو و كم شدن تدریجی منابع این نوع انرژی معادله ای را رقم می زند كه اگر به فكر راه حلی برای آن نباشیم، چالش زا خواهد بود؛ یكی از راه حل های این معادله، حركت به سمت انرژی های تجدیدپذیراست.
