«بختیاری» علاج بخش سد دز

«بهروز مرادی» امروز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا، درباره ضرورت های احداث سد بختیاری و سرنوشت آن افزود: با توجه به آورد سالانه رودخانه دز و نیز محدود بودن ظرفیت مخزن سد دز و ضرورت بهبود مدیریت منابع آب این حوضه، طرح ساخت سد بختیاری از سال 1375در دستور كار قرار گرفت.
وی ادامه داد: سد بختیاری از لحاظ موقعیت جغرافیایی سدی است كه بر روی رودخانه دز و در شاخه بختیاری از سرشاخه های دز قرار گرفته است؛ این سد در 80 كیلومتری جنوب شرقی شهرخرم آباد در استان لرستان واقع شده است.
مرادی خاطرنشان ساخت: ساختگاه سد بختیاری به فاصله مستقیم حدود 50 كیلومتری بالادست سد دز و پنج كیلومتر بالادست تقاطع رودخانه های سزار - بختیاری قرار گرفته است كه مسیر راه آهن نیز از این حوضه آبریز عبور می كند.

*سد دز با عمری 50 ساله
این مقام مسئول با بیان اینكه ساخت سد دز درسال 1341 به پایان رسیده و اكنون بیش از پنجاه سال از احداث آن می گذرد، گفت: «سد دز» سدی است كه در آخرین دره ورودی به جلگه خوزستان ساخته شده است.
مرادی با بیان اینكه به طور معمول سدها با طول عمری پنجاه شصت ساله احداث می شوند، افزود: اجرای عملیات هایی مانند تثبیت جنگل ها و مراتع و نیزاصلاح روش های دامداری و دامپروری در بالادست سد می تواند عمر مفید سد را تا نزدیك به 50 سال افزایش دهد.
وی ادامه داد: طبق برآوردهایی كه صورت گرفته، عمر مفید «سددز» به اتمام رسیده، اما با این حال هنوز كاركردهای خود را دارد.
مدیر عامل شركت توسعه منابع آب و نیروی ایران، گفت: اكنون رسوب به شدت سد دز را آسیب پذیر ساخته و نیاز بود پروژه های دیگری برای نجات بخشی آن و هم باتوجه به مصارفی كه در پایین دست در جلگه خوزستان تعریف شده در دستوركار قرارگیرد.
مرادی افزود: باید طرح های دیگری برای این مصارف تعریف می شد از جمله افزایش ارتفاع سد دز كه دردست مطالعه است و طرح بسیار فنی و پیچیده است.
به گفته وی، این موارد سبب شد طرح احداث سد بختیاری در دستور كار قرار بگیرد تا بخشی از مشكلات برطرف شوند.

*سد بختیاری علاج بخش سد دز
رئیس هیات مدیره شركت توسعه منابع آب و نیروی ایران، این شركت را متولی اصلی احداث سد بختیاری دانست كه در بالا دست سد«دز» قرار خواهد گرفت و ادامه داد: ابتدا هدفی كه برای احداث این سد مدنظر قرارداشت برق آبی بود اما با توجه به مشكلاتی مانند سیلاب ها و سرریزهای نابهنگامی كه برای «سد دز» ایجاد شد تغییری دراهداف «سد بختیاری» اعمال شد.
مرادی خاطرنشان ساخت: یكی از اهدافی كه برای احداث سد بختیاری دیده شد تنظیم آب و كنترل رسوبات از شاخه بختیاری به سددز بود كه نزدیك به 55 درصد رسوب دز را می توان از آن شاخه كنترل كرد.
به گفته وی، ایجاد یك آب تنظیم شده را دربالا دست دز نیز از دیگر اهداف احداث سد بختیاری است تا اگر خواسته باشیم طرح احیا و افزایش ارتفاع سد دز دنبال شود از این طریق ممكن شود و با اجرای این طرح، سد دز مفید فایده برای پایین دست واقع شود.

* سد بختیاری نیروگاه برق آبی هم خواهد داشت
این مقام مسئول از پیش بینی شدن تولید انرژی برق آبی به میزان 750 مگاوات برای سد بختیاری خبر داد و افزود: ایجاد نیروگاه برق آبی هم با هدف تولید برق و هم برای امكان استفاده از فاینانس خارجی پیش بینی شده و علاوه برآن افزایش توجیه اقتصادی این سد را نیز مد نظر قرار می دهد.
وی ادامه داد: نیروگاه 750 مگاواتی سالانه 2 هزار و 100 گیگاوات ساعت برای كشورمان تولید انرژی برق خواهد داشت.
مرادی گفت: اگر این سد احداث شود در پایین دست با توجه به حجم تنظمی كه این سد دارد می توان سه نیروگاه جریانی مابین سد دز و سد بختیاری ایجاد كرد كه این توجیه پذیری اقتصادی این سد را بسیار بالاتر خواهد برد.

*سد بختیاری براساس نیازآبی جلگه خوزستان طراحی شد
مدیر عامل و رئیس هیات مدیره شركت توسعه منابع آب و نیروی ایران در پاسخ به اینكه آیا احداث سد بختیاری و یا حتی دیگر سدها توجیه پذیر است گفت: برای احداث هر سد باید فقط در باره آن اندیشید كه آیا توجیه دارد یا خیر؛ زیرا ممكن است برخی مناطق احداث سد توجیه نداشته باشد و برخی مواقع احداث سد برای منطقه مورد نظر ضروری هم باشد.
وی به سد دز اشاره كرد و خاطرنشان ساخت: با گذشت بیش از50 سال از احداث این سد برآوردها نشان می دهد كه هیچ گونه اقدامی در طول این سال ها در بالا دست سد انجام نشده است؛ نه تثبیت جنگل ها انجام شده و نه اقدامی برای حفظ مراتع و نیز تغییر روش دامداری و دامپروری كه این منجر شد سد مملو از رسوب شده و علاج بخشی آن را ضروری ساخته است.
مرادی ادامه داد: به هرحال اكنون سد دز به مرحله ای رسیده كه رسوب های بیش از اندازه آن را تهدید می كند و از طرف دیگر مصارفی كه در این پنجاه سال در پایین دست ایجاد شد نیز راه چاره ای دیگر باقی نگذاشته است.
این مقام مسئول گفت: مهمتر از همه، جلگه خوزستان نیاز مبرم به آب سد دز دارد و از جهت دیگر سرریزهای نابهنگام در مواقع سیلابی ضرورت اقدامی اساسی را دو چندان ساخته است تا بتوان سیلاب ها را كنترل كرد.
وی، به افزایش جمعیت كه سبب شده حریم رودخانه ها مورد تجاوز قرار گیرد اشاره و آن را از عواملی دانست كه خیلی از شهرها در معرض آسیب ناشی از سیلاب ها قرار می گیرند.

*سد دز سالانه 2میلیارد مترمكعب سرریز نابهنگام دارد
مدیرعامل شركت منابع آب و نیروی ایران ادامه داد: اكنون سد دز سالانه 2 میلیارد متر مكعب سرریز نابهنگام دارد؛ بنابراین نیاز بود در این سرشاخه دز سد دیگری هم به خاطر حفظ رسوب و هم كنترل سیلاب های غیر متعارف احداث می شد.
وی درباره این موضوع كه كشورهای جهان، دیگر به سمت سد سازی نمی روند و از روش های دیگر تامین آب می كنند، گفت: این كشورها به خصوص اروپایی و آمریكایی كارهای خود در زمینه سد سازی را انجام داده اند و دیگر جایی برای احداث سد جدید ندارند. بنابر این ما در ساخت سد عقب مانده ایم.
مرادی اضافه كرد: اگر مدیریت بالادست انجام می شد شاید نیازی به ساخت سد جدید نبود.

*سد كرخه نیز نیازمند ساخت سدی دیگر در بالادست
این مقام مسئول به اظهارنظرهای نادرستی كه درباره سد كرخه شده و می شود اشاره كرد و خاطرنشان ساخت: این اظهارنظرهای ناروا درحالی صورت گرفته است كه در دی ماه و بهمن ماه سال 1397 تراز آب این سد به نزدیك به پنج میلیارد متر مكعب رسیده است و با توجه به ذوب برف ها در فروردین و اردیبهشت در بالا دست انتظار داریم این حجم بیشتر شود.
وی ادامه داد: سد كرخه با سرریز مضاعف مواجه خواهد شد درحالی كه در بالا دست آن فقط سد سیمره ساخته شده و این سد نیز اكنون كامل پر شده و به مرحله سرریز رسیده است و هر آبی كه به این سد وارد می شود، ناگزیر رها سازی می شود.
مرادی افزود: بنابراین اكنون در شاخه كرخه هم مشكل وجود دارد و نیاز به ساخت سدهای جدید دربالادست آن احساس می شود.

*سد سازی تنها برای كنترل سیلاب نیست
مدیرعامل شركت توسعه منابع و نیروی ایران گفت: سد سازی فقط برای كنترل سیلاب ها نیست، بلكه سدها احداث می شوند تا از آن برای تولید انرژی برق آبی، تنظیم آب برای مصارف پایین دست، رها نشدن آب نابهنگام و توسعه آب شرب، صنعت و كشاورزی استفاده شود.
وی افزود: علاوه بر این اهداف و در مرحله آخر بحث كنترل سیلاب هم در طراحی سدها مدنظر قرار می گیرد و بر این اساس، طراحی ها براساس سیلاب های 10 هزارساله و 50 هزارساله انجام می شود تا بتوان كنترل لازم را به عمل آورد.
مرادی خاطرنشان ساخت: اكنون این سد كرخه كه بزرگترین حجم را در كل سد های كشور به خود اختصاص داده، در حال پر شدن است و بیم آن می رود كه در فروردین و اردیبهشت سرریزهای نابهنگام داشته باشد.

*هزینه احداث سد بسیار اما فواید آن بیشتر است
مدیرعامل شركت توسعه منابع آب و نیروی ایران در باره هزینه های احداث سد بختیاری عنوان داشت: گرچه ساخت این سد هزینه های بالایی را می طلبد كه باید انجام شود ولی تاثیر آن بر روی منطقه بین لرستان و خوزستان از نظر اشتغال زایی، فعال شدن صنایع و كارخانجات بسیار بیشتر از هزینه مترتب برآن است.
به گفته وی، در هفت سالی كه قرار است این سد ساخته شود 10 هزار نیروی كار به صورت مستقیم می توانند در آن فعالیت كنند و حدود 20 هزار نفر هم غیر مستقم اشتغالزائی به همراه خواهد داشت.
مرادی ادامه داد: علاوه برآن كارخانجات سیمان سازی و كارخانجات فولاد به خاطرحجم بسیاربالای بتن ریزی و آهن آلاتی كه درسد به كار گرفته خواهد شد را فعال خواهد ساخت.
این مقام مسئول خاطرنشان كرد: تاثیر احداث سد بختیاری در حوضه خوزستان بسیار زیاد خواهد بود به لحاظ تبادلات آبی كه با كرخه و كارون از شاخه دز خواهد داشت.

*آب سد بختیاری دربالاترین سطح كیفی قراردارد
وی به درحال اجرا بودن طرح قدیر (طرح آبرسانی غدیر، یك طرح جامع برای تامین آب شرب كل استان خوزستان است) در خوزستان اشاره كرد كه قرار است آب شرب چند شهرخوزستان را تامین كند و اكنون چند فاز آن نیز به بهره برداری رسیده است.
مدیر عامل شركت توسعه منابع آب و نیروی ایران ادامه داد: احداث سد بختیاری برای كمك به این طرح بزرگ بسیار حیاتی است.
مرادی گفت: آب سد بختیاری از ای.سی (شاخص پایه ای كیفیت آب) با 400 واحدمیكروموس (مقیاس شمارش همون ای سی بالا) برخودار است كه بهترین كیفیت آب برای شرب است و آبی سالم و خوب در اختیار خوزستانی ها قرار خواهد داد.

*سد بختیاری بر هورالعظیم هم تاثیردارد
مدیرعامل شركت توسعه منابع آب و نیروی ایران با تاكید بر تاثیر مثبت احداث سد بختیاری برای خوزستان افزود: این سد بر هورالعظیم به دلیل تبادل آبی كه با كرخه خواهد داشت تاثیر زیادی دارد زیرا آب كرخه دیگر برای مصارف پایین دست استفاده نشده و به سمت هورالعظیم و هورالهویزه به صورت تنظیم شده برود.
وی ادامه داد: بدین ترتیب با ارسال آب كرخه به سمت این دو هور می توان از بروز ریزگرد ها كه چندسالی است بلای جان خوزستانی ها شده است جلوگیری كرد.

* برق تولیدی سد بختیاری می تواند صادرشود
مرادی، ضمن اشاره مجدد به ساخت نیروگاه برق آبی در كنار سد بختیاری گفت: تعداد 200 نفر به صورت مستقیم در این نیروگاه فعال خواهند شد و برق آن وارد شبكه سراسری می شود.
این مقام مسئول خاطرنشان ساخت: برق تولیدی از این نیروگاه می تواند برای صادرات نیز مورد استفاده قرار گرفته و از طریق شبكه سراسری به كشورهای همسایه صادر شود.
وی گفت: ایران تلاش دارد به مركز اصلی صادرات برق در منطقه تبدیل شود كه نیروگاه سد بختیاری می تواند ضمن كمك به تحقق این هدف توسعه خوبی در برق كشورهای همسایه باشد.

*آب سد بختیاری به سایر استان ها منتقل نمی شود
مرادی در باره اقدام برای انتقال آب ذخیره شده در سد بختیاری به سایر استان های كشور گفت: فعلا برنامه ای برای انتقال آب این سد طراحی نشده است زیرا به دلیل قرارگرفتن این سد در منطقه ای كوهستانی با دسترسی بسیار سخت انتقال آب آن توجیه اقتصادی ندارد.

*سد بختیاری دارای پیوست های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی
مدیرعامل شركت توسعه منابع آب و نیروی ایران با بیان اینكه برای همه سد های كه ساخته خواهد شد بسته های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی طراحی شده است افزود: سد بختیاری هم پیوست های مذكور را داراست و قبل از صدور مجوز آن این بسته ها به صورت كتابچه آماده شده است.
وی درباره اینكه آیا این پیوست ها اجرایی می شود یا خیر توضیح داد: اجرایی شدن آنها نیازمند همكاری و همراهی همه دستگاه ها است و یك دستگاه به تنهایی نمی تواند.
مرادی ادامه داد: پیشتر هر دستگاهی برای خود اقدام هایی را طراحی و اجرا می كرد و به دلیل پراكنده بودن این اقدام ها اثر لازم را نداشت اما اكنون و در دولت یازدهم و دوازدهم كارگروهی شكل گرفته به نام كارگروه سازگاری با كم آبی كه ریاست آن بر عهده وزیر نیرو است.
به گفته این مقام مسئول، سایر دستگاه ها عضو این كارگروه هستند، بنابراین هراقدامی كه بخواهد برای احداث سد انجام شود در این كارگروه مطرح و هر دستگاه موظف است در راستای وظیفه خود اقدام های لازم در باره انتقال روستا ها سرراه سد، آماده سازی های اولیه و سایرنیازمندی ها را انجام دهد.
مردای در باره اقدام برای جابجایی روستاهای برسرراه سد بختیاری گفت: هیچ روستایی در بالا دست سد بختیاری وجود ندارد و تنها كوچ روها هستند.

*500 میلیارد تومان برای زیرساخت های سد بختیاری هزینه شده است
مدیرعامل شركت توسعه منابع آب و نیروی ایران با بیان اینكه تاكنون حدود 500 میلیارد تومان هزینه برای ایجاد زیرساخت های لازم انجام شده است تاكید كرد: اكنون همه زیرساخت های آن آماده است.
وی با بیان اینكه تمركز اصلی برای احداث سد براستفاده از فاینانس بوده كه تاحدودی هم موفق شده است افزود: در یك كنسرسیومی با حضور شركت های داخلی و خارجی تفاهنامه هایی انجام شده است و اگر موفق شود این طرح با فاینانس اجرا خواهد شد.

*سد بختیاری بلندترین سد بتنی دوقوسی ایران با حجم مخزن 2.7 میلیارد مترمكعب آب
مرادی در باره میزان آبی كه قرار است سد بختیاری ذخیره سازی كند گفت: آبی كه قرار است در این سد ذخیره شود حجم مخزن آن 2.7 میلیادر مترمكعب است و ارتفاع آن هم 275 متر خواهدبود.
وی افزود: سد بختیاری بلند ترین سد بتنی دوقوسی ایران است كه ساخته خواهد شد. طول تاج آن 400 متر و حجم بتن ریزی آن سه میلیون متر مكعب است.
این مقام مسئول ادامه داد: در صحبتی كه با كارخانه سیمان درود انجام شده قرار است این كارخانه علاوه بر تامین بتن مورد نیاز ازكارخانه سیمان بوشان هم استفاده كند و از طریق قطار سیمان به محل سد ارسال می شود.

*احداث سد بختیاری بیشترتوجیه اقتصادی دارد تا توجیه مالی
مرادی در باره توجیه پذیر بودن احداث این سد برای سرمایه گذران خاطرنشان ساخت: این طرح بیشتر توجیه اقتصادی دارد تا توجیه مالی و ممكن است اگر سرمایه گذاری بخواهد وارد شود از نظر مالی برای وی توجیه پذیر نباشد.
به گفته وی، اما از لحاظ توجیه اقتصادی این سد دارای فواید فراوانی از جمله مانع افزایش گازهای گلخانه ای و سوخت های فسلی است و در پایین دست نیز سالانه 2 میلیارد مترمكعب آب رها سازی خواهد داشت .
مدیرعامل شركت توسعه منابع آب و نیروی ایران ادامه داد: تلاش می شود این سد در دو مرحله عملیاتی شود و سد از منابع داخلی و عمومی كشور ساخته شود و نیروگاه آن از طریق مراجعه به سرمایه گذاران انجام شود.
وی افزود: احداث نیروگاه برای سرمایه گذاران مقرون به صرفه تر است زیرا می توانند برای فروش برق كه راحت تر از فروش آب است اقدام كنند.
مرادی از برنامه ریزی برای استفاده از مشاركت عمومی و خصوصی به صورت مشترك در احداث نیروگاه خبرداد.
اقتصام**2078**