مناسبت های ملی به ایجاد هویت جمعی و اجتماعی كمك می كنند

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ توجه به مناسبت های ملی در عرصه های مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی ضرورت دارد زیرا توجه به این مهم در ایجاد همدلی، همبستگی و اعتماد ملی، تقویت بنیه فردی و اجتماعی و انتقال هویت فرهنگی و تاریخی به نسل های آینده موثر است.

همچنین كاركرد این مناسبات در ابعاد سیاسی و امنیتی نیز موثر به شمار می رود تا جایی كه این نوع مناسبت ها در افزایش وحدت ملی و گسترش فرهنگ تحمل و مقاومت در برابر مشكلات درونی و بیرونی تاثیر دارد و در زمره شاخصه‌های امنیتی و حاكمیتی قرار می گیرد.

تدوین و تهیه «بانك اطلاعاتی» دقیق و كامل از مناسبات ملی از مهم‌ترین راهكارهای پیشنهادی كارشناسان این حوزه به منظور ارتقای فرهنگ جامعه به شمار می رود كه باعث گسترش و جذب «گردشگری» در ابعاد بین المللی نیز می شود.

كنترل و مدیریت فكری و فرهنگی اینگونه مناسبات از اهمیت بالایی برخوردار است، چنانچه هدایت و جهت دهی در كنار آموزش و فرهنگ سازی برخی مناسبات ملی همچون عید نوروز، چهارشنبه سوری، شب یلدا و ... می تواند این سنت های ملی و تاریخی را به مراسمی مفرح و نشاط آور تبدیل كند. ناگفته پیداست كه نقش رسانه های دیداری و شنیداری و شبكه های مجازی در كنار نهادهای سیاستگذار در مسیر دهی در این زمینه بسیار مهم به شمار می رود.

توجه به این مقوله در تمامی كشورها از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار است زیرا از طریق این رسوم، خرده فرهنگ ها در یك گروه بزرگتر، منسجم تر می شوند و آیین های ملی مانند یلدا و مراسم مذهبی همگی هویتی یكسان می یابند اما اگر این جشن های ملی كاركرد خود را به عنوان ملی بودن از دست بدهند، انسجام جامعه هم دچار آسیب می شود.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به منظور اهمیت و التزام توجه به «مناسبت های ملی» با علیرضا شریفی یزدی روانشناس اجتماعی و استاد دانشگاه در این زمینه گفت و گو كرده است.

در ادامه متن كامل این گفت وگو را می خوانیم:
**ایرنا: با توجه به ابعاد مختلف مناسبات و رسوم، لزوم توجه به مناسبات ملی را چگونه ارزیابی می كنید؟
***شریفی یزدی: به طوركلی چهار نوع «سرمایه» قوام یك كشور را تضمین می كند. نخست سرمایه اقتصادی محسوب می شود كه روشن و مشخص است و توضیحی لازم ندارد، دوم سرمایه اجتماعی به شمار می رود كه مركز استقلال و اعتماد مردمی است، سوم سرمایه فرهنگی به حساب می آید كه نمونه بارز آن رسانه ها، تئاتر و سینما است و چهارم كه یكی از مهمترین سرمایه های هر جامعه محسوب می شوند، سرمایه های «نمادین» آن جامعه هستند.

وقتی درباره مناسبت های ملی سخن می گوییم، در حقیقت از سرمایه های نمادین كشور یاد می كنیم كه به چند چیز كمك می كند. نخستین كاركرد این سرمایه نمادین این است كه به ایجاد هویت جمعی و اجتماعی در میان اعضای جامعه در گستره جغرافیای فرهنگی و سیاسی كمك می كند. برای نمونه مراسم «نوروز» بیانگر آن است كه مردم این سرزمین با این جغرافیا و فرهنگ خاص دارای «هویتی» با چنین ویژگی ها و شاخص هایی هستند.

دومین كاركرد مناسبت های ملی این است كه سبب ماندگاری و اصلاح آن جامعه می‌شود، دلیل این ماندگاری و تداوم نیز داشتن ریشه در فرهنگ و تاریخ آن سرزمین به شمار می رود. سومین كاركرد این مناسبت ها انتقال فرهنگ و آموزش به نسل جدید مردمان كشور است، به عبارتی دیگر با حفظ مناسبت ها در حقیقت كمك به رشد و گسترش فرهنگ و تاریخ سرزمین خود می‌كنیم.

تاثیر چهارم اهمیت به مناسبت های ملی، ایجاد همدلی میان آحاد مختلف مردم است كه در نتیجه آن «اعتماد عمومی» در جامعه افزایش می یابد. اعتماد عمومی هسته اصلی سرمایه اجتماعی محسوب می شود و هرچه سرمایه اجتماعی جامعه ای قوی تر باشد، در مقابل فشارها و سختی ها، مقاومت بیشتری از خود نشان می دهد و این امر سبب می شود، امكان ماندگاری و دوام جامعه بیشتر شود.

به همین دلیل پرداختن به مناسبت های ملی كمك كننده بسیار موثری برای حفظ و قوام یك جامعه در ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی، امنیتی و ... است. برای نمونه جامعه ایران كه در زمان حاضر دشواری ها و تنگناهای زیادی را تحمل می كند، مناسبت های ملی می تواند به عنوان تعدیل كننده كمك كند تا مقاومت در برابر سختی ها راحت تر و بیشتر شود.

**ایرنا: یكی از ابعاد مهم و مورد توجهِ مناسبت های ملی، وجهه اجتماعی و فرهنگی آن است. نقش مناسبت های ملی در افزایش شادی و نشاط در جامعه چگونه تعیین می شود؟
***شریفی یزدی: میان «شادی» و «نشاط» تفاوت وجود دارد. شادی به خوشحالی كوتاه مدت و آنی یك فرد اتلاق می شود. همچون زمانی كه از شنیدن یك لطیفه، احساس خوشحالی می كند. در حالی كه نشاط جنبه با دوام تر و ماندگارتری از خوشحالی را در بر می گیرد.

مناسبت های ملی علاوه بر ایجاد شادی در به وجود آوردن نشاط یا همان خوشحالی ماندگار در جامعه، نقش بسیار مهم و بسزایی دارند زیرا مكانیزم ها بدین صورت است كه سبب می‌شود میزان امیدواری و امید به آینده افزایش یابد و جامعه در برابر سختی های كوتاه مدت و متعدد، مقاومت خود را بالا ببرد. بنابراین مناسبت های ملی به طور حتم یكی از عوامل ایجاد كننده و استمرار دهنده نشاط اجتماعی است.

**ایرنا: یكی دیگر از ابعاد حائز اهمیت مناسبت های ملی، توجه و عنایت به وجوه تاریخی و تمدنی كشور محسوب می شود، این نوع از مناسبت ها چگونه می توانند تجلی گر و نشانه بروز چنین مفاهیمی باشند؟
***شریفی یزدی: مهمترین نشانه و تجلی مناسبت های ملی همانطور كه عنوان شد، سرمایه‌های نمادین است، به عبارت دیگر این مناسبت ها نسل به نسل و به صورت متراكم در یك جامعه خود را به شكل میراثی نمادین منتقل می كنند و به جامعه نشان می دهند كه از یك كمال فرهنگی و پشتوانه فكری نشات می گیرد و این میراث به طور طبیعی به نسل‌های بعدی منتقل می شود و همانند فردی است كه پدر یا مادر خود را از دست می دهد و علاوه بر سرمایه اقتصادی، میراث خوش نامی یا بدنامی والدین او به وی انتقال می یابد.

**ایرنا: توجه به مناسبت های ملی به چه میزان می تواند در افزایش روابط اجتماعی و استحكام بنیان خانواده موثر باشد؟
***شریفی یزدی: توجه به مناسبت های ملی به طور مستقیم در افزایش استحكام بنیان خانواده موثر است، چرا كه باعث صله رحم و زیاد شدن دید و بازدید می شوند و نگاه افراد خانواده را به ویژگی ها و دغدغه های همدیگر افزایش می دهند و همچنین مسبب بازبینی نوع رفتار اعضای خانواده به یكدیگر و زمانی كه به صورت اپیدمی و فرهنگ در میان خانواده ها به آنها نگریسته می شوند، باعث به وجود آمدن یك زنجیره از مهر و محبت در سطح جامعه خواهد شد و بهبود ابعاد مختلف جامعه و سیر مثبت اجتماع را به دنبال دارند.

**ایرنا: نقش رسانه ها در آموزش و فرهنگ سازی در ارتباط با مناسبت های ملی و راهكارهای افزایش تاثیرگذاری آنها چیست؟
***شریفی یزدی: رسانه ها در زمان حاضر به 2 دسته تقسیم می شوند. رسانه های سنتی كه شامل رادیو، تلویزیون و روزنامه‌ها هستند كه می توانند نقش بسزایی در جا انداختن فلسفه این مناسبت ها در میان مردم داشته باشند و با گرامیداشت این مقوله به نقش و تاثیر مهم مناسبت های ملی در ابعاد مختلف اشاره كنند، درباره چرایی لزوم توجه به این مناسبت ها به مردم آموزش دهند و فرهنگ سازی كنند.

رسانه های دسته دوم كه رسانه های مدرن نامیده می شوند، به دلیل دسترسی و تاثیرگذاری بیشتر نقش مهم تری در ارتقای فرهنگ و آموزش مناسبت های ملی دارند. اینترنت و فضای مجازی مهم ترین نمونه اینگونه از رسانه ها محسوب می شوند كه تولید محتوا و برنامه ریزی در این رسانه ها می تواند اثرگذاری بیشتری در جهت گسترش فرهنگ و هویت ملی داشته باشد.

**ایرنا: چه راهكار علمی و عملی برای اشاعه و گسترش این مناسبت ها به عنوان فرهنگ فردی و اجتماعی پیشنهاد می كنید؟
**شریفی یزدی: این فرهنگ سازی و آموزش را باید در نهاد «خانواده» آغاز كرد و ضرورت توجه به مناسبات ملی به فرهنگ سازی در خانواده وابسته است. در مرحله بعد نهاد تعلیم و تربیت همچون مدرسه ها، حوزه و دانشگاه می‌توانند مثمرثمر باشند و در مرحله های دیگر نهادهای رسانه و سیاست نقش مهمی در این فرهنگ سازی و توجه به اینگونه مناسبات دارند. دولت نیز می تواند با گرامیداشت و حفظ این مناسبات ملی در حفظ، اشاعه، توسعه و بالندگی جامعه نقش مهمی ایفا كند.

پژوهش**9280**2002**9131