این روز كه نزد شهروندان آن 'ناوروز' خوانده می شود و تاجیك های قرقیزی نیز آنرا همان 'نوروز' می نامند، به عنوان یك روز ملی و مقدس در بیست و یكم ماه مارس (اول تا دوم فروردین) جشن گرفته می‌شود.
این روز گاهی در اول فروردین و گاهی در دومین روز آن جشن گرفته می شود و این امر بستگی دارد به اینكه اسفند ماه سال قبل بر اساس سال كبیسه، 29 روزه و یا 30 روزه باشد.
قرقیزها همواره این روز را به عنوان روز برابری شب با روز، سرآغاز فصل بهار میشمارند و امروزه نیز آنرا به عنوان جشن سنتی نماد وحدت و انسجام ملی به شمار می‌آورند.
قرقیزستان مانند دیگر كشورهای آسیای مركزی از زمان‌های دور نوروز را با شكوه خاص جشن می‌گرفتند، اما تا قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی (سابق) كه قرقیزستان نیز یكی از جمهوری های آن بود، این مراسم یا مخفیانه برگزار می شد و یا به دست فراموشی سپرده شده بود، اما پس از فروپاشی شوروی، این روز، حیات دوباره یافت و هر ساله باشكوهتر از سال قبل برگزار می‌شود.
با این وجود، اقوام مختلف این كشور نوروز را به شكل‌ها و در ابعاد متفاوت جشن می‌گیرند و بیشتر آنها نوروز را بدرقه فصل زمستان و پیشواز فصل بهار می‌دانند.
جشن نوروز در حال حاضر برای مردم این كشور عامل پاكسازی روح و روان با طبیعت، عامل تحكیم مهر و مروت، دوستی، همبستگی، برادری میان مردم، ترویج آسایش و اتحاد میان اقوام مختلف، حفظ ثروت‌های طبیعی و دعوت به ترویج آن و پاكسازی اماكن عمومی است.
البته در آستانه نوروز، مردم این كشور به كارهای خیرخواهانه نظیر كمك به نیازمندان، عیادت از بیماران و سالخوردگان نیز مبادرت می ورزند.
آنها در همین ایام، خانه‌های خود را تمیز می‌كنند، بدهی‌های خود را پرداخت و با كسی كه در نزاع بودند، آشتی می‌كنند؛ زیرا به عقیده بزرگان این ملت، زمانی كه نوروز به خانه‌های آنها وارد می‌شود، تمام بیماری‌ها و نارسایی‌ها و خرابی‌ها نیز باید از خانه بربندند.
مردم قرقیز در روز ۲۱ مارس داخل خانه را با بخور كاج خوشبو می‌كنند و میز عید را با ۷ نوع غذا تزئین می‌كنند كه نشانه بركت محصولات آن سال است.
در شب قبل از جشن نوروز مردم این كشور به نشان فراوانی شیر، برداشت محصولات و باران، تمام ظروف را با شیر، گندم و آب چشمه لبریز می‌كنند.
آنها معتقدند كه در این روز همه اعضای خانواده در یك خانه باید جمع باشند و بعد از برگزاری جشن گرد هم بیایند، برخی نیز معتقدند كه در این روز نباید آتش خانه را خاموش كرد؛ چرا كه با خاموش كردن آن طول زندگی خود را نیز كوتاه می‌كنند.
همچنین به اعتقاد مردم این كشور ورود میهمان مرد به خانواده همیشه خوش یمن است و ورود میهمان كودك هم علی السویه است، اما فقط ورود میهمان زن را بد یمن می‌دانند.
همین مردم در عین حال اعتقاد دارند كه روز اول سال نو، وضعیت همه آن سال را نشان می‌دهد، یعنی اگر این روز آفتابی و خوب باشد، آن سال پر از محصولات و پرثمر بوده و تحولات مثبتی در آن رخ خواهد داد و در صورت سرد بودن هوا باید برای سالی سخت و سنگین آماده بود.
خانواده‌های قرقیزی از نخستین ساعات صبح روز عید نوروز از خانه‌هایشان بیرون می‌آیند و در میدان‌های بزرگ شهر جمع می‌شوند تا این روز را با شكوه هرچه بیشتر پاس بدارند.
كمیت و كیفیت برگزاری جشن های نوروزی در شهرها را دولت تدارك می‌بیند و در روستاها نیز بزرگان و ریش سفیدان در برگزاری آن دخالت دارند.
تمام جمعیت در نیمه روز، برای شركت در جشن اصلی و عمومی این روز در میادین بزرگ شهرها و روستاها و یا پارك ها جمع می‌شوند.
در این پارك‌ها همچنین برای هرچه باشكوه تر كردن مراسم‌های جشن، بازی‌های مختلف نیز برای اهل جامعه و كودكان راه اندازی می‌شوند.
در این روز همه مردم كوشش می‌كنند روحیه خوبی داشته باشند، هنگام ملاقات همدیگر را در آغوش كشیده سخنان نیكو بر زبان آورده لباس‌های منظم، تمیز و تاجای ممكن نو به تن كنند.
مراسم نوروزی در شهرها در میادین بزرگ برگزار می شود اما این جشن در روستاها در بیابان‌های اطراف برگزار می‌شود.
البته از قبل از برگزاری جشن اصلی نوروزی، شهرها و روستاها، محله‌ها، گذرها و كارخانه‌ها ظاهری عیدانه پیدا می‌كنند.
در این میدان‌ها، بازارهای موقتی ایجاد می‌شوند كه در آن انواع اجناس، خوردنی، پوشیدنی‌ها و اسباب‌بازی‌ها عرضه می‌شوند.
مثلا این مراسم در بیشكك، پایتخت جمهوری قرقیزستان در میدان 'آلا- تا' میدان اصلی شهر و برابر ساختمان مجمع خلق های قرقیزستان و با حضور خیل عظیم شهروندان این شهر و میهمانان داخلی و خارجی با هنرنمایی هنرمندان در حوزه های مختلف هنری از جمله با راه اندازی نمایش تاریخی و كنسرت برگزار می شود.
هنرپیشگان با سرودها و نواها و آهنگ‌های دلنشین فرا رسیدن بهار، احیای طبیعت، پاكی و پاكیزگی دل‌های انسان و آغاز كشت و كار بهاری را وصف و ترنم می‌كنند.
علاوه بر مقام های عالی رتبه این كشور، نمایندگان اقوام مختلف نیز با آوازخوانی ملی خود، این جشن را هرچه گرمتر می‌كنند.
این مراسم در شهرهای بزرگ ساعت‌ها به طول می‌انجامند و برگزاری مراسمی همچون نمایش‌های سواركاران با لباس‌های عشایری و جنگی در حالی كه سلاح‌هایی نظیر شمشیر، خنجر، نیزه، سپر، تیرو كمان با خود حمل می‌كنند، موجب می‌شود تا مردم زمان را فراموش كنند.
بزرگان قرقیزستان معتقدند زمانی كه نوروز به خانه‌های مردمان این سرزمین وارد می‌شود تمام بیماری‌ها از كنار آنان عبور می‌كنند و شادی و سلامتی جایگزین آنها می‌شود.
دولت از قبل با راه اندازی ستادهای بزرگداشت جشن در كل كشور، استان‌ها، شهرها، مناطق و كارخانه‌ها، برنامه‌ها و تدابیر لازم را برای استقبال از نوروز تعیین و سازماندهی می كند.
در قرقیزستان در این روز، برگزاری یكسری مسابقات از قبیل سواركاری و غیره نیز مرسوم است و مسابقات به گونه چشمگیری در این روز دنبال می‌شوند و جوایز ارزنده‌ای به نفرات برتر داده می‌شود.
در این مراسم در كنار برگزاری بازی های سنتی، مهمانان با 'سومالاك' غذا ملی و سنتی كه مخصوص نوروز است و با شیرینی های ویژه این روز، پذیرایی می شوند.
در این روز، هر خانواده قرقیز، سفره‌ای پهن می‌كند و روی آن خوراكی‌های مختلف می‌چیند، همچنان كه برای همسایه‌ها خوراك سنتی موسوم به 'سومالیك' یا سمنوی ایرانی مهیا می‌كنند.
در قرقیزستان در این روز پختن غذاهای معروف قرقیزی مثل 'بش بارماق'، 'مانته برسك' و 'كاتما' مرسوم است كه به صورت رایگان بین حاضران در این جشن پخش می‌شود.
غذای نوروزی قرقیزها، عمدتا 'سومولوك' یا 'سومالاك' و یا 'سومالیك' است كه از مالت گندم، آرد، كره و شكر تهیه می‌شود.
درباره تاریخچه این غذای ویژه نوروز نزد قرقیزها افسانه ای وجود دارد مبنی بر اینكه زمانی یك زن بیوه كه توان سیر كردن بچه‌هایش را نداشت برای آرام كردن بچه‌هایش چند قلوه سنگ داخل یك دیگ ریخت و ادعا كرد كه مشغول پخت غذا است و روز بعد قلوه سنگ ها تبدیل به غذایی خوشبو شدند و زن و بچه‌ها كه سر سفره نشستند احساس كردند كه سر سفره جشن نشسته‌اند، از آن روز سومولوك به غذای نوروزی قرقیزها تبدیل شد.
از قدیم رسم بود كه مردم این كشور در ساعت مخصوص در این روز گاو نر را ذبح می‌كردند و از گوشت آن غذایی با نام 'ناروز كیژی' یا 'چان كیژی' (یكی از غذاهای قدیمی قرقیزها كه از گوشت، چربی، برنج، نخود، جو، گندم، ذرت، تالكان، آرد، ارزن، سارگا، سیب زمینی و ترشی جات است) تهیه می‌كردند.
آنها بعد از خوردن غذاهای مخصوص این روز، بازی‌های مختلفی با نام 'آیكیش – اوكیش' (دیدار با یكدیگر) و 'آوداریسپیك' را كه در آن جوانان سوار روی اسب، كوشش می‌كردند، یكدیگر را از روی آن به زمین بكشند، بازی می كردند.
در این روز، مسابقات مختلف ورزشی دیگری نیز برگزار می‌شد كه در آن هم دختران و هم پسران با هم می توانند شركت كنند.
در این مسابقات، یك دختر، پسر را در صورتی به مسابقه دعوت می‌كند كه اگر پسر در این مسابقه برنده شود، دختر با وی ازدواج می كند و در صورتی كه پسر مغلوب و دختر برنده شود، پسر باید هر خواسته دختر را به جا آورد؛ به این خاطر جشن نوروز اغلب به مراسم عروسی نیز تبدیل می‌شود.
البته این جشن نوروزی با برگزاری مشاعره بین شهروندان پیرو ادیان مختلف ادامه می یابد، شهروندانی كه این روز را روز پیروزی خیر بر شر می‌دانند. آنها سپس آتش بزرگی درست می‌كنند آنرا به شكل مشعل روشن در تمام سطح روستا می‌گردانند.
در این روز كودكان از بالای آتش می‌پرند و بزرگان به طور مكرر می‌گویند: 'بروید، بروید، بروید تمام سختی‌ها'، 'سال نو آمد، سال كهنه رفت' و با این سخنان به جشن اعتدال بهاری پایان می‌داده و با غروب آفتاب این جشن ها را به پایان می رسانند.
طبق رسوم كهن ایرانی در این كشور، اگر در این روز فرزندی به دنیا بیاید و آن فرزند پسر باشد، او را 'ناروزبای' و یا '«ناروز بیك' و اگر فرزند دختر بود 'ناروز' و یا 'ناروزگل' نام گذاری می‌كنند.
همچنین اگر در این روز برف بیاید، آن را به فال نیك می گیرند و حتی زیبایی دختر را در افسانه‌های قرقیزی با برف سفید نوروزی مقایسه می‌كنند، به این دلیل كه معمولا برف ماه مارس نرمی و سفیدی ویژه‌ای دارد.
گزارش از علی نصیری**
شبد**آساق**1378**1455**1379
تهران- ایرنا- نوروز از مقد‌س‌ترین اعیاد قرقیزستان است كه مردم آئین‌های آن را با شكوه تمام برگزار می‌كنند، به گونه ای كه هیچ یك از مراسم ملی و مذهبی آنان جلوه و جلال نوروز را ندارد.
