جوانان؛ اسیر در گرداب تفریحات نامتعارف

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ در سال های گذشته شاهد گسترش و بروز برخی رفتارهای ناسالم و عجیب در میان نسل جوان هستیم خون بازی، نئشگی با فشار دادن شاهرگ یكدیگر، دار زدن یا حالت نیمه خفه ای، تفریحات گران قیمت و لاكچری، شرط بندی مجازی، فالگیری و نئشگی با مواد مخدر از جمله این تفریحات نامتعارف است. روانشناسان بیشترین انگیزه مربوط به این رفتارهای نامتعارف را «لذت طلبی» و «خودنمایی» عنوان كرده اند در مقابل برخی جامعه شناسان عواملی چون بیكاری، تفاوت طبقاتی، فقدان امكانات تفریحی و ورزشی در جامعه و همچنین نداشتن برنامه كاربردی به وسیله مسوولان و سیاستگذاران را شاخص ترین دلایل بروز چنین رفتارهایی می دانند.

نخستین نهاد موثر در جلوگیری از ارتكاب بسیاری از معضلات جامعه بدون شك نهاد خانواده است كه خلاها و شكاف های میان والدین و فرزندان تاثیر مخربی در گرایش جوانان و نوجوانان به این گونه رفتارهای ناهنجار فرهنگی و اجتماعی دارد.

پس از خانواده نهادهای آموزشی همچون مدرسه و دانشگاه در اولویت های بعدی فرهنگ سازی و آموزش رفتارها و هنجارهای اجتماعی قرار می گیرند. رسانه ها به عنوان سومین نهاد موثر بر رشد شخصیتی افراد (پس از خانواده و مدرسه)، می توانند در آگاه سازی نوجوانان و جوانان نقش عمده ای ایفا كنند.

نمایش تصاویر خشونت آمیز و صحنه های نامتعارف از مطبوعات، شبكه های تلویزیونی، اینترنتی و آشنایی با برخی ترفندهای مجرمانه كه در فیلم ها به تصویر كشیده می شود، بازی های رایانه ای مهیج و محرك و ارتباط مجازی از طریق اینترنت در نوع خود تأثیر منفی بر استفاده كنندگان به خصوص قشر جوان دارد و گرایش آنها به ارتكاب اعمال ناهنجار را افزایش می دهد.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به منظور تحلیل و بررسی انگیزه‌ها و راهكارهای درمان تفریحات نامتعارف در میان نسل جوان با «لیلا ابراهیمی» روانشناس و پژوهشگر علوم تربیتی گفت وگو كرده است.

در ادامه این گفت وگو را می خوانیم:
**ایرنا: در سال های گذشته شاهد گرایش جوانان به تفریحات نامتعارفی بوده ایم كه برخی از آنها خطرات و آسیب هایی نیز برای آنها به همراه داشته است، برای نمونه می توان به مواردی چون خونبازی و دارزدن و نئشگی با ابزارهای مختلف كه تمام اینها با هدف «لذت طلبی» انجام می شود، اشاره كرد از نظر شما دلیل و انگیزه جوانان برای گرایش به این گونه «تفریحات نامتعارف» و ناسالم چیست؟
***ابراهیمی: گسترش شهرنشینی، عدم فرهنگ سازی برای استفاده صحیح از شبكه های اجتماعی، تحمیل استرس های فراوان به جوانان، از میان رفتن تعامل فرهنگی در جامعه، كاهش ارتباطات عاطفی میان خانواده ها و درگیری های ذهنی و افزایش اختلالات روانی از ویژگی های جوامع امروزی است كه به اصطلاح به آن جامعه مدرن هم گفته می شود. باتوجه به موارد ذكر شده در این اجتماع، شادی و نشاط كمتر و شكاف بیشتری میان فرزندان و والدین ایجاد خواهد شد كه جوانان به ناچار به دلیل نداشتن شادی های لازم، دست به اقداماتی همچون تفریحات نامتعارف و گاهی خطرناك مانند خون بازی، دار زدن و فشار دادن شاهرگ می زنند.

به نظرم عواملی همچون درگیری های ذهنی، بیكاری جوانان، طلاق والدین و از میان رفتن فرهنگ اصیل ایرانی می تواند در این زمینه برای نوجوانان و جوانان موثر باشد كه این عوامل، عرصه را برای آنها تنگ تر می كند. به طور مثال جوانی كه جویای كار است و كاری مطابق رشته خود نمی یابد یا مشغول به كاری می شود كه به ناچار باید كار خود را ترك كند یا دریافتی كم تر از معمول دارد و برای امرار معاش خود حقوق مكفی دریافت نمی كند؛ به طور حتم دچار تشویش و نگرانی از آینده خود خواهد شد و به همین دلیل برخی اوقات دست به خودكشی می زند یا به تفریحات ناسالم می پردازد. همچنین جوانی كه باتوجه به شرایط اقتصادی جامعه، امكان تشكیل خانواده برای وی مهیا نیست و شغل مناسبی هم نیز ندارد، دچار یاس، ناامیدی و كاهش اعتماد به نفس می شود و بدین ترتیب مشكلات عدیده ای برای وی به وجود می آید.

بنابراین باید در كشور ما شرایطی فراهم شود كه جوانان به این سمت هدایت نشوند و مدیریت یا برنامه ریزی خاصی جهت هدایت نوجوانان و جوانان تدارك دیده شود. در حال حاضر جوانی كه حتی قدرت خرید مایحتاج ضروری خود را ندارد چگونه می تواند به آینده خود امیدوار باشد.

**ایرنا: از نظر شما راه حل و راهكار عملی برای درمان و پیشگیری از شیوع اینگونه مشكلات كه بیشتر ریشه روحی و روانی دارند، چیست؟
***ابراهیمی: باید تمهیداتی در جهت رسیدن جوانان به آمال و آرزوهایشان در نظر گرفته شود كه دیگر شاهد اینگونه مسایل نباشیم. رفع مشكل بیكاری، ساخت و نوسازی مكان های تفریحی و ورزشی مجهز و در دسترس از جمله این اقدامات مهم است. داشتن شادی و نشاط حق طبیعی تمام افراد به خصوص نوجوانان و جوانان به شمار می رود كه در سال های گذشته این حق از آنها گرفته شده است. بر این پایه باید با فرهنگ سازی مناسب، شادی های واقعی را جایگزین شادی های كاذب كنیم و توجه خاصی به همه امور نوجوانان و جوانان شود.

**ایرنا: عده ای از خانواده ها بر این باورند كه كم رنگ شدن «دین» و مذهب در جامعه عامل اصلی گرایش جوانان به رفتارهای ناسالم از جمله تفریحات نامتعارف است، درباره نقش فرهنگ و مذهب در شكل دهی افكار و سلایق نسل جوان و تاثیر آن در پیشگیری این رفتارها چه نظری دارید؟
***ابراهیمی: در جامعه ای كه طبقات اقتصادی و اجتماعی، «فاصله» بسیار زیادی داشته باشد به گونه ای كه دیگر «طبقه متوسط» وجود نداشته باشد، به طور مسلم نقش و عملكرد مذهب كم رنگ تر و جامعه دچار تنش خواهد شد. همچنین باید عنوان كنم كه طبقات سطح پایین زمانی كه رفتار، كردار و وضعیت مالی اقشار بالاتر را می بینند، شاید با خود این نگرش را داشته باشند كه اگر باتوجه به شرایط موجود، ویژگی های رفتاری آنها تغییر یابد و مطابق رفتار اقشار بالاتر رفتار كنند، شاید بتوانند به موقعیت آنها دست یابند و در این جا نقش دین و مذهب كمتر نمود خواهد داشت.

در واقع تامین مایحتاج اساسی زندگی بر اعتقادات آنها مستولی خواهد شد كه در چند سال گذشته شاهد كم رنگ شدن اعتقادات بسیاری از مردم كشورمان هستیم. اگر مسوولان خواهان از میان نرفتن اعتقادات، دین و مذهب در مردم هستند در وهله نخست باید «نیازهای اساسی» مردم را تامین كنند و در مراحل بعدی به ابعاد دین، مذهب و تاثیر آن بپردازند.

**ایرنا: به نظر می رسد نبود امكانات و مكان های تفریحی، ورزشی مناسب و به طور كلی نداشتن برنامه و هدف برای پركردن اوقات فراغت یكی از مهم ترین دلایل گرایش جوانان به تفریحات غیرمتعارف است در این باره و راهكارهای مرتبط با آن توضیح دهید؟
***ابراهیمی: پر كردن اوقات فراغت سالم یكی از مسایل مهمی است كه باید توجه خاصی به آن شود و برای رسیدن به این هدف باید تدابیر مختلفی در نظر گرفت از جمله باید در مدرسه ها از همان ابتدا استعدادیابی كودكان صورت گیرد و بر این پایه، كودكان آموزش و پرورش یابند و اوقات فراغتشان نیز مبتنی بر علایق آن ها برنامه ریزی شود (در واقع هدفمند باشد). با این روش موجب اشتیاق و علاقه بیشتری در فرزندان خواهیم شد كه باعث پیشرفت های قابل ملاحظه ای در زمینه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه خواهد شد. اگر اوقات فراغت فرزندانمان را با روش های اصولی و صحیح پر كنیم، دیگر جایی برای تخلیه هیجانات و روی آوردن به مسایل غیرموجه نخواهد بود و مضاف بر این كه حركت روشن و امیدوار كننده ای به آینده صورت خواهد گرفت.

**ایرنا: یكی از مهم ترین و موثرترین عوامل محرك در سنین نوجوانی و جوانی «گروه همسالان» و «شبكه های مجازی» است، درباره نقش و تاثیر این 2 عامل در گرایش جوانان به تفریحات ناسالم توضیح دهید؟
***ابراهیمی: این 2 عامل می تواند نقش بسزایی در ارتكاب جوانان و نوجوانان به این نوع تفریحات غیرمتعارف داشته باشد. گسترش برخی دوستی ها و ارتباط ها در سنین نوجوانی كه با بحران بلوغ همراه است می تواند در برخی خانواده ها كه ارتباط ضعیف و گاهی شكاف عمیقی میان والدین و فرزندان وجود دارد، سبب ایجاد مشكلات عدیده ای شود كه گاهی اوقات غیرقابل جبران نیز خواهد بود.

بیشتر این كودكان در زمینه های مختلف گرایش به همسالان می یابند به نحوی كه برای «سرگرمی» و «تقلید» دست به چنین تفریحاتی می زنند كه این یكی از مهم ترین دلایل و انگیزه های این گروه از جوانان برای روی آوردن به اینگونه تفریحات است. درباره نقش شبكه های مجازی كه به نظر می رسد به دلیل گستردگی و راحتی در دسترسی؛ مهار و كنترلش غیرممكن و در واقع تبدیل به الگویی برای زندگی آنها شده است. از نظر ما تنها راهكار درمانی و عملی مقابله با این پدیده نوظهور ارتباط دوستانه و واقعی والدین و فرزندان خواهد بود.

**ایرنا: با توجه به كلیات و انگیزه ها و تاثیراتی كه اشاره كردید، می توانید موارد مصداقی تر و مورد های درمانی دیگری را نیز به عنوان مثال و نمونه ذكر كنید؟
***ابراهیمی: یك مورد كه در ذهنم مانده، مربوط به دختری 14 تا 15 ساله است كه وارد باندی شده بود كه او را برای انجام تفریحات غیرمتعارف و عجیب ترغیب می كردند. او كه در خانواده ای تحصیل كرده و ثروتمند زندگی می كرد، تمایل و رغبت زیادی به این باند یافت و آنها نیز نهایت سواستفاده مالی و معنوی را از این خانواده داشتند تا جایی كه از دختر خواسته بودند كه با ریختن دارو در نوشیدنی پدرش، او را به قتل برساند كه هدف اصلی این باند تصاحب ثروت دختر و انگیزه دختر وابستگی و تجربه تفریحات نامتعارف و تجربه نشده بود.

پژوهشم**9280**2059**9131