گسترش همه جانبه روابط ایران و جمهوری آذربایجان

به گزارش ایرنا، سفر رسمی حسن روحانی رییس جمهوری اسلامی ایران در راس هیات سیاسی - اقتصادی كشورمان در اولین روزهای سال 1397 به جمهوری آذربایجان و امضای چند سند همكاری و افتتاح برخی واحد های اقتصادی كه با تلاش و همكاری دو كشور به مرحله راه اندازی رسیده بود و نیز سفرهای متقابل مقامات بلندپایه در طول سال 97 نشان از سطح بالای تعاملات دوجانبه باكو و تهران دارد، كه در ذیل به بررسی محورهایی كه حول آن تعاملات شكل گرفت، می پردازیم:

** روابط ایران و جمهوری آذربایجان در حوزه سیاسی
سطح بالای روابط سیاسی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان و عزم مسوولان برای تقویت هر چه بیشتر مناسبات فی مابین منجر به توسعه و گسترش همكاری های دو كشور در همه حوزه ها بویژه اقتصادی و فرهنگی و اجرای طرح های مشترك مهم دوجانبه و منطقه ای شده است.
اولین روزهای سال 1397 میلادی با سفر رسمی «حسن روحانی» رییس جمهوری اسلامی ایران به جمهوری آذربایجان و امضای 8 سند مهم همكاری میان دو كشور همراه بود .
برنامه اجرایی یادداشت تفاهم همكاری در زمینه زنان و خانواده، یادداشت تفاهم همكاری در زمینه ورزش و جوانان، برنامه مبادلات فرهنگی میان ایران و جمهوری آذربایجان، یادداشت تفاهم همكاری‌های بهداشتی و درمانی، یادداشت تفاهم همكاری در زمینه توسعه مشترك بلوك های اكتشاف نفتی در دریای خزر، یادداشت تفاهم در زمینه تقویت همكاری‌های صنعتی، یادداشت تفاهم همكاری اقتصادی و موافقتنامه سرمایه‌گذاری مشترك در احداث راه آهن رشت - آستارا، هشت سندی است كه میان دو كشور به امضا رسید.
افتتاح كارخانه خودروسازی مشترك آذرماش - ایران خودرو، افتتاح پروژه ریلی آستارا و افتتاح مركز برق از برنامه های اجرایی سفر رئیس جمهوری كشورمان به جمهوری آذربایجان بود.
حسن روحانی در این سفر روابط ایران و جمهوری آذربایجان را به نفع منطقه و جهان خواند و گفت: ما امروز بهترین روابط را در میان دو ملت و دولت شاهد هستیم.
رییس جمهوری ایران افزود: در جریان این سفر با جمهوری آذربایجان به تصمیم های قطعی و تاریخی رسیدیم، این تصمیمات در سال های آتی برای مردم دو كشور روشن تر و واضح تر خواهد شد.
روحانی تاكید كرد: امنیت و توسعه آذربایجان، امنیت و توسعه ایران است ، ما اعضای یك خانواده هستیم و باید در كنار یكدیگر قرار بگیرم و از ظرفیت ها استفاده كنیم .
وی گفت: روابط دو جانبه ایران و جمهوری آذربایجان باید به روابط سه جانبه و چند جانبه ارتقا یابد ، آن وقت می توانیم شبكه مطمئن تر و پایدارتری را شاهد باشیم .
الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان سفر روحانی به باكو را یك سفر تاریخی خواند و گفت : در این سفر سندهای تاریخی بین دو كشور به امضا رسید كه در آینده شاهد آثار و ثمرات آنها خواهیم بود.
وی با اشاره به نقش موثر سفر رئیس جمهوری كشورمان به باكو در توسعه روابط دو كشور، گفت : این سفر فرصتی برای تبادل نظر گسترده در باره روابط تجاری دو كشور بود و معتقدیم كه روابط فعلی مطابق با ظرفیت های موجود نیست.
رئیس جمهوری آذربایجان اظهارداشت :ایران و آذربایجان در حوزه نظامی و امنیتی همكاری خوب دارند و دو كشور رایزنی های امنیتی را ادامه می هند.
علی اف سطح روابط و همكاری ایران و جمهوری آذربایجان را الگوی همسایگی در جهان عنوان كرد و افزود ، تعاملات چهار سال اخیر نشان داد تصمیمات اتخاذ شده و كارهای انجام گرفته نتایج خوبی برای دو ملت داشته است .
علی اف با اشاره به گسترش بیش از پیش روابط دو كشور گفت: این یازدهمین دیدار من و رئیس جمهوری محترم ایران در چهار سال اخیر است ، در این مدت چهار بار به ایران سفر كرده ام و این سومین سفر دكتر روحانی به آذربایجان است.
وی در رابطه با موضع ایران در حل مناقشه قره باغ ابراز قدردانی كرد و گفت ،جمهوری آذربایجان نیز در مسائل بین المللی در كنار ایران است.
علی اف گفت : ایران و جمهوری آذربایجان یك چارچوب همكاری در منطقه ایجاد كرده اند و دیدار های سه جانبه سران ایران ، جمهوری آذربایجان و روسیه در باكو و تهران و نیز دیدار سه جانبه وزیران خارجه ایران ، جمهوری آذربایجان و تركیه و نیز دیدار چهار جانبه وزیران امور خارجه ایران و آذربایجان و تركیه و گرجستان در این چارچوب دارای اهمیت خاص برای تقویت همكاری های منطقه ای است .
علی اف گفت: روابط ایران و آذربایجان به یك عامل مهم برای امنیت و ثبات منطقه تبدیل شده است و اطمینان دارم این سفر نتایج زیادی برای دو كشور به ارمغان خواهد آورد.
تقویت روابط سیاسی و اقتصادی باكو و تهران همچنین در سفر خرداد ماه محمود واعظی ، رئیس دفتر رئیس جمهوری ایران به جمهوری آذربایجان بررسی شد .
الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان در دیدار واعظی با اشاره به عزم دولت باكو برای توسعه روابط با جمهوری اسلامی ایران گفت كه هیچ محدودیتی برای توسعه روابط تهران و باكو وجود ندارد و به كسی اجازه دخالت در این زمینه را نمی دهیم .
علی اف در این دیدار نیز پایبندی باكو به اجرای توافق های حاصل شده با تهران را مورد اشاره قرار داد و افزود: اجرای كامل و سریعتر توافق های دو جانبه برای جمهوری آذربایجان اهمیت ویژه ای دارد.
واعظی نیز این سفر به جمهوری آذربایجان را بسیار ثمر بخش عنوان كرد و گفت كه در دیدار با مسوولان جمهوری آذرربایجان مسائل بین المللی و یكجانبه گرایی آمریكا در عرصه سیاست و تجارت را مطرح كردیم و خوشبختانه دیدگاه های بسیار نزدیكی داریم .

**سفر سردار باقری به باكو
همچنین همكاری های نظامی ، دفاعی ، نظامی فنی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان در سفر دی ماه سردار باقری رییس ستاد كل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به باكو بررسی شد .
در جریان این سفر همچنین پروتكل همكاری نظامی بین ایران و جمهوری آذربایجان امضا شد كه این سند در زمینه تقویت همكاری در حوزه های مختلف نظامی و نظامی - فنی است .
سردار باقری در این سفر با اشاره به علاقه مندی و تلاش مشترك تهران و باكو برای استقرار صلح و ثبات و امنیت در منطقه ، اظهارداشت: هر دو كشور تمایل جدی برای توسعه روابط نظامی ، نظامی - فنی و همكاری در تامین امنیت مرزها دارند.
رییس ستاد كل نیروهای مسلح ، آمادگی كشورمان برای تبادل تجربه در زمینه مقابله با تروریسم را اعلام كرد.
ذاكر حسن اف وزیر دفاع جمهوری آذربایجان نیز با اشاره به توسعه همكاری ایران و جمهوری آذربایجان در همه حوزه ها ، اظهار داشت: اطمینان دارم پس از این سفر همكاری های نظامی دو كشور به بالاترین سطح برسد.
وزیر دفاع جمهوری آذربایجان افزود: این دیدار فرصتی برای بررسی فعالیت كمیسیون مشترك نظامی ایران و آذربایجان بود.
تعاملات جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران در سال 1397 در حوزه های سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی در سفر اسفند ماه جاری المار محمدیاراف وزیر امور خارجه این كشور به تهران بررسی شد .
محمدیاراف در این سفر با حسن روحانی رییس جمهوری اسلامی ایران ، علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی ، علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی كشورمان و نیز با محمد جواد ظریف همتای ایرانی خود دیدار كرد .
حسن روحانی در دیدار محمدیاراف از سطح روابط ایران و جمهوری آذربایجان ابراز رضایت كرد و گفت كه همه نهادهای رسمی جمهوری اسلامی ایران از توسعه روابط با جمهوری آذربایجان حمایت می كنند .
محمد جواد ظریف نیز در دیدار همتای آذربایجانی خود گفت كه جمهوری اسلامی ایران امنیت و توسعه جمهوری آذربایجان را همانند امنیت و توسعه ایران می داند .
همچنین علی لاریجانی در دیدار محمدیاراف حمایت كامل مجلس شورای اسلامی از توسعه روابط ایران و جمهوری آذربایجان را اعلام كرد .

** تعاملات اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان
سال 1397 از نظر تعاملات اقتصادی ، جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان با افتتاح چند طرح اقتصادی مشترك دو كشور سالی بسیار مهم به شمار می رود .
در سفر رییس جمهوری اسلامی ایران به جمهوری آذربایجان كارخانه خودروسازی مشترك دو كشور در كوی صنعتی نفتچالا در 168 كیلومتری جنوب باكو افتتاح شد .
ساخت كارخانه مشترك خودروسازی ' آذرماش - ایران خودرو ' سال 2016 میلادی آغاز شده و ظرفیت تولید آن 10 هزار خودروی سواری در مدل های مختلف است و شركت ایران خودرو در این واحد تولیدی 25 درصد سهم دارد .
در این كارخانه كه در آن فناوری های مدرن ، تجهیزات و ماشین آلات پیشرفته به كار گرفته شده است ، خودروهای سواری مدل 'رانا '، 'سمند' ، ، 'دنا' ، ' پژو 206 و 207 ' ، ' رنو پیكاپ ' و 'رنو تندر' تولید می شود .
سهم 25 درصد ایران خودرو شامل طراحی ، نصب و راه اندازی تجهیزات و صدور خدمات فنی و مهندسی است و در این كارخانه قرار است در مرحله نخست شش هزار دستگاه و در مرحله بعدی نیز 10 هزار دستگاه خودرو تولید شود .
در سال 2018 میلادی یك هزار دستگاه خودروی سواری این كارخانه در داخل جمهوری آذربایجان به فروش رسیده و مذاكرات برای صادرات این خودروها به برخی كشورهای همسود ادامه دارد .
در سفر حسن روحانی به جمهوری آذرربایجان همچنین فاز نخست پروژه ریلی اتصال شهر آستارای ایران به شهر آستارا در جمهوری آذربایجان با حضور روسای جمهوری ایران و جمهوری آذربایجان به صورت نمادین و از محل همایش مشترك اقتصادی دو كشور در مركز حیدرعلی اف باكو افتتاح شد.
پروژه آستارا - آستارا بخشی از كریدور ریلی «شمال - جنوب» و «جنوب - غرب » است و برای اجرای این پروژه 8.5 كیلومتر خط ریلی در داخل خاك جمهوری آذربایجان و 1.5 كیلومتر خط ریلی در خاك ایران احداث شده است .
در راستای توسعه همكاری های اقتصادی میان ایران و جمهوری آذربایجان ، تفاهمنامه همكاری در زمینه معامله برق در فروردین ماه در تهران به امضا رسید و دو طرف موافقت كردند تابستان امسال 180 مگاوات برق از جمهوری آذربایجان به ایران صادر شود.
بنا بر این شركت دولتی ' آذرانرژی ' جمهوری آذربایجان در خرداد ماه اعلام كرد كه این شركت صادرات برق به ایران را آغاز كرده است.
منابع رسمی جمهوری آذربایجان مجموع سرمایه گذاری شركت های ایرانی در اقتصاد جمهوری آذرربایجان را 3 میلیارد و 400 میلیون دلار اعلام كردند .
شاهین مصطفی اف وزیر اقتصاد جمهوری آذربایجان و رییس آذربایجانی كمیسیون بین دولتی همكاری های اقتصادی دو كشور در سفر اسفند ماه جاری به ایران برای شركت در مراسم افتتاح خط آهن رشت - قزوین اعلام كرد كه تا به حال بیش از 150 سند همكاری میان باكو و تهران در حوزه های مختلف امضا و 24 همایش اقتصادی مشترك با حضور مسوولان و نمایندگان محافل اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان برگزار شده است .
به گزارش منابع رسمی جمهوری آذربایجان همچنین بیش از یك هزار شركت ایرانی برای فعالیت در حوزه های صنعتی ، ساختمان ، خدماتی ، مخابرات ، حمل و نقل و كشاورزی در این كشور ثبت نام شدند و حجم گردش تجاری دو كشور در سال گذشته 74 درصد افزایش یافته و به 446 میلیون دلار رسیده است .

** تقویت روابط سیاسی و اقتصادی به گسترش همكاری های فرهنگی تحرك بخشیده است
تقویت روابط سیاسی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان به گسترش همكاری های در عرصه فرهنگی تحرك بخشیده و موجب برگزاری متقابل برنامه های فرهنگی در دو كشور شده است.
در سفر تیر ماه سال 1397 سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به جمهوری آذربایجان و دیدار با رییس جمهوری و دیگر مقامات بلندپایه این كشور راهكارهای توسعه روابط فرهنگی فیمابین بررسی شد .
الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان در دیدار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، گفت: اشتراكات فرهنگی بین دو ملت چنان تعمیق و گسترده است كه می توان گفت ، فرهنگ ایران و آذربایجان یكی است.
صالحی نیز دیدار با رئیس جمهوری آذربایجان را سازنده خواند و گفت:در این دیدار بر همكاری دو كشور در حوزه های مختلف فرهنگی شامل سینما ، موسیقی ، تئاتر ، هنرهای تجسمی ، كتاب و نشر تاكید شد .
وی در پاسخ به سئوالات خبرنگاران در باره این دیدار افزود : هر دو طرف اتفاق نظر داشتیم كه با تكیه بر فرهنگ ، می توانیم روابط را پویاتر بسازیم.
صالحی گفت : دو طرف،همجنین نقش حوزه فرهگ به عنوان یك حوزه پایدار در میان ملت ها و كشورها ، بویژه در روابط دوكشور ایران و جمهوری آذربایجان كه از روابط تاریخی برخوردارند ، مطرح كردند.
وی با اشاره به اینكه هفته های فرهنگی می تواند افق دو كشور را به همدیگر نزدیك تر از پیش بكند، اظهار داشت : امسال همزمان با برگزاری هفته فرهنگی ،شاهد اعلام تبریز بعنوان پایتخت گردشگری جهان اسلام و نخجوان بعنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام بودیم كه این دو اتفاق می تواند مناسبات دو كشور ایران و جمهوری آذربایجان را در یك افق جدیدی به هم نزدیك كند.
در جریان سفر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به جمهوری آذربایجان هفته فرهنگی كشورمان در شهر های باكو و گنجه برپا و در قالب آن برنامه های فرهنگی و هنری مختلف برگزار شد كه شهرندان جمهوری آذربایجان فرصت آشنایی نزدیك با فرهنگ و هنر غنی ایران اسلامی را داشتند .
همچنین در سفر آبان ماه سال 1397 سید ضیاء هاشمی مدیر عامل ایرنا به جمهوری آذربایجان همكاری های ایرنا و آذرتاج در زمینه رساندن متقابل واقعیات دو كشور و نیز مقابله با اخابر دروغ بررسی شد .
هاشمی كه برای حضور در اجلاس جهانی بشردوستانه وارد باكو شده بود ، در دیدار اصلان اصلان اف رییس خبرگزاری رسمی ' آذرتاج گفت: همكاری نزدیك آذرتاج و ایرنا را الگویی برای بهبود روابط سایر رسانه ها عنوان كرد و گفت : ارتباط نزدیك رسانه ها نیز توسعه روابط دو ملت را هموار كرده است.
در سالی كه گذشت رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران نیز همانند سالهای قبل برنامه های متعددی در راستای ترویج فرهنگ و هنر ایران اسلامی و تقویت تعاملات فرهنگی میان دو كشور همسایه ایران و جمهوری آذربایجان برگزار كرده است .
ترجمه و چاپ و انتشار كتاب های مختلف دینی و ادبی ، مساعدت برای سفرهای متقابل گروههای فرهنگی و هنری و علمی، برگزاری دوره های آموزشی و المپیاد زبان فارسی با همكاری نهادهای رسمی علمی و فرهنگی و دانشگاهی جمهوری آذربایجان از جمله فعالیت رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان می باشد .
در سال 1397 با مساعدت رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی همچنین قرارداد همكاری دانشگاه خوارزمی با دانشگاه نفت باكو امضا شد كه شامل تبادل استاد و دانشجو و برگزاری كارگاه‌های آموزشی مشترك است.
براساس قرار داد همكاری میان دانشكاه خوارزمی و دانشگاه نفت باكو دو طرف در زمینه انتقال تجربیات فنی و مهندسی، بالا بردن سطح علمی پژوهش‌ها، تبادل استاد، بازدید‌های دوره‌ای دانشجویان و برگزاری جلسات و همایش‌های تخصصی، همكاری خواهند كرد.

** باكو و تهران علاقه مند به توسعه روابط در قالب تعاملات منطقه ای هستند
در سال 1397 ایران و جمهوری آذربایجان علاوه بر روابط دوجانبه ، تلاش های مشترك در راستای گسترش همكاری در قالب تعاملات منطقه ای را ادامه دادند و ششمین نشست وزیران خارجه ایران، جمهوری آذربایجان و تركیه در آبان ماه در استانبول نشانه تعاملات منطقه ای به شمار می رود .
در این نشست، طیف وسیعی از موضوعات و همكاری در عرصه های اقتصادی مختلف از جمله ترانزیت، حمل و نقل، انرژی، گمرك و همچنین موضوعات مرتبط با همكاری های سیاسی و منطقه ای به ویژه راه های كمك به صلح و ثبات هر چه بیشتر در منطقه، مورد بررسی و تبادل نظر قرار گرفت .
'محمدجواد ظریف' وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در پایان ششمین نشست مشترك با همتایان تركیه ای و آذربایجانی خود گفت كه سه كشور مواضع مشابهی در مسائل منطقه ای و اراده مشتركی برای همكاری دارند.
مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه تركیه نیز در پایان این نشست گفت : سه كشور برای غلبه بر مشكلات منطقه ای از طریق گفت و گو و صلح توافق دارند و دارای اراده ای مشترك هستند.
وی اضافه كرد: با نگاهی به تجارت میان سه كشور با جمعیتی حدود 170 میلیون نفر می بینیم كه میزان تجارت میان این سه كشور به حداكثر 10 میلیارد و 650 میلیون دلار می رسد ولی ما با ایران برای رساندن تجارت بین دو كشور تا 30 میلیارد دلار تلاش می كنیم و با آذربایجان نیز به هدف 10 میلیارد دلاری تجاری می خواهیم برسیم و برای تحقق این هدف بر تشویق سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری در این سه كشور تاكید ویژه داریم.
المار محمدیاراوف وزیرامور خارجه جمهوری آذربایجان نیز در این نشست با اشاره به تاریخ و فرهنگ مشترك ایران، تركیه و آذربایجان و ادامه همكاری سه كشور در سال های گذشته گفت: ما خواهان همكاری در زمینه حمل و نقل و توسعه ارتباطات تجاری با همدیگر هستیم.
در سال 1397 همچنین در قالب همكاری های منطقه ای نشست وزیران ارتباطات ایران، جمهوری آذربایجان ، تركیه و روسیه در آذرماه در باكو برگزار شد .
محمد جواد آذری جهرمی ، رامین قلی زاده، محمد جاهد تورهان و كنستانتین ناسكف به ترتیب وزیران ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران ، جمهوری آذربایجان ، تركیه و روسیه در این نشست كه در حاشیه نمایشگاه بین‌المللی 'باكو تل - 2018' برگزار شد راهكارهای توسعه همكاری چهار جانبه در حوزه های ارتباطات و مخابرات را بررسی كردند.
در این نشست همكاری چهار كشور در زمینه توسعه اكو سیستم های استارتاپ ، تبادل اطلاعات و تجربه در راستای طراحی و مدیریت پارك های تكنولوژی، ترویج استارتاپ و واحد های مشترك،همكاری در حوزه خدمات ماهواره ای ، مبادله آموزش و دانش در این راستا، خدمات ماهواره ای با محوریت تجارت ، همكاری در حوزه امنیت سایبری،سازماندهی آموزش های مشترك سایبری بررسی شد .
همكاری در حوزه خدمات پستی، استفاده از امكانات حمل و نقل و ترانزیت ، مبادله تجربه در زمینه خدمات پستی نوین ، همكاری در زمینه توسعه شبكه‌های فیبرنوری بین‌المللی از جمله موضوعات مورد بحث این دیدار چهار جانبه بود.
خاورم **337 ** 1418