سیل و برف با مازندران چه كرد ؟

به گزارش خبرنگار ایرنا، سیل اخیر كه هزاران خانواده مازندرانی را گرفتار خود كرد و صدها میلیارد تومان به استان خسارت زد، تا مدت ها به عنوان یك بحران در ذهن مردم این استان باقی می ماند ، هر چند كه شدت سیل و بحران در استان های غربی كشور بیشتر بود و خسارات جانی و مالی بیشتری در آن مناطق ثبت شد، اما مازندران نقطه آغاز بحران های سیل اخیر در كشور بود و با بازگشتن سیل به سوادكوه در آخرین روزهای نوروز، به نقطه پایان این بحران نیز تبدیل شد.

** زمان وقوع سیلاب و دلایل بروز آن
مازندران طبق روال تا 25 اسفند 1397 به طور كامل در حال آماده شدن برای استقبال از نوروز و مسافران نوروزی بود. اطلاعیه اداره كل هواشناسی مازندران درباره وقوع بارش های شدید و كاهش دما در روزهای پایانی سال خبر از شرایطی متفاوت برای روزهای پایانی سال می داد؛ اما كمتر كسی گمان می كرد كه این تفاوت تا حد ایجاد وضعیت بحرانی در بخش هایی از مازندران باشد.
با وجود این كه آگاهی و اطلاعات لازم در مورد احتمال طغیان رودخانه ها در مازندران و بویژه مناطق شرقی استان داده شده بود و دستگاه ها نیز در حالت آماده باش قرار داشتند ، 26 اسفند شدت بارش ها و قدرت سیل در شرق استان و بویژه مناطقی از شهرستان های سیمرغ، میاندورود، ساری، نكا و حتی بهشهر به حدی بود كه در عرض چند ساعت، شرایطی بحرانی را ایجاد كرد.
حجم بسیار زیاد بارش ها سبب طغیان رودخانه های این شهرستان ها شد. به مرور تصاویری از افزایش قابل توجه آب رودخانه های تجن و سایر رودخانه های محلی استان كه بخشی از آنها از داخل شهرها عبور می كنند ، در فضای مجازی منتشر شد.
انتشار فیلم هایی از زیر آب رفتن پارك ملل ساری نخستین تصاویر ثبت شده سیل های گسترده سه هفته اخیر ایران است. 27 اسفند آب گرفتگی معابر در برخی مناطق شدت گرفت و با بسته شدن دهانه پل ها به خاطر حجم قابل توجه چوب و گل و لای و آبرفتی كه همراه با سیل به پایین دست منتقل شد، ارتفاع آب در برخی مناطق مانند شهر ' كیاكلا ' و روستاهای اطراف، لحظه به لحظه بیشتر شد و در كیاكلا افزون بر نیمی از واحدهای مسكونی دچار آبگرفتگی شدید و خیابان ها به رودخانه تبدیل شدند تا جایی كه روز نخست آبگرفتگی، امدادرسانی در این شهر با قایق و جت اسكی انجام می شد.
نگرانی بابت احتمال تخریب منازل حاشیه رودخانه ها افزایش یافت و مسئولان شهرستان ها دستور تخلیه واحدهای مسكونی حاشیه رودها را صادر كنند.
مازندران كه در حال آماده شدن برای پذیرایی از مسافران نوروزی بود، به طور جدی وارد شرایط بحرانی شد. هر چند كه به دلیل تقارن سیل با روزهای پایانی سال، در چند روز نخست وضعیت بحرانی، توجه رسانه های مختلف و جامعه به آسیب های سیل شرق مازندران و گلستان جلب نشد، اما مدیران ارشد استان از ساعات اولیه درگیر سیل شدند و به طور مستقیم به مدیریت بحران ورود كردند.
حجم كم سابقه بارش ها در 48 ساعت آب زیادی را در رودخانه ها و مسیل ها جاری كرد. بنا به آمار اداره كل هواشناسی مازندران، بارش های پایان اسفند ركورد 30 ساله بارندگی های زمستانی در مناطق مركزی و شرقی استان را شكست.
بالا بودن حجم آب در این بارش سبب شد تا عرض رودخانه های استان جوابگوی هدایت این میزان آب به دریا نباشد و شهرها و روستاها از بالادست تا پایین دست دچار بحران و آسیب شوند، اما علاوه بر حجم بالای بارندگی ها، لایروبی نشدن رودخانه ها، پاكسازی نشدن مسیل ها و دهانه رودخانه ها و تجاوز به حریم و بستر رودخانه در نقاط مختلف استان دست به دست هم دادند تا سیلی كم سابقه در مناطق گسترده ای از مازندران رخ دهد.
بحران سیل كه دومینووار در مناطق مختلفی از كشور طی تعطیلات نوروزی رخ داد و خسارت وارد كرد، پس از تكرار حادثه در چندین استان، 12 فروردین بار دیگر به مازندران و این بار شهرستان سوادكوه خسارت وارد كرد. ' زیراب ' كه سال 1394 نیز درگیر حادثه ای مشابه شده بود و طغیان رودخانه تلار تخریب چند واحد مسكونی را در آنجا به دنبال داشت ، از روز 12 فروردین هم یك بار دیگر وارد وضعیتی بحرانی شد.
شدت بارش های پیش بینی شده پایان تعطیلات نوروز در سوادكوه كه از بارندگی های اواخر اسفند گذشته نیز به واسطه رانش های متعدد در جاده ها خسارت دیده بود، آن قدر زیاد بود كه رودخانه ' تلار ' یك بار دیگر طغیان كند و این بار تخریب تاسیسات و زیرساخت ها و بناهای بیشتری را به دنبال داشته باشد.
در شرایطی كه تصور می شد بحران سیل در مازندران در حال فروكش كردن است طغیان تلار یك بار دیگر شرایطی بحرانی را به بخش هایی از مازندران تحمیل كرد تا استاندار مازندران و تعدادی دیگر از مسئولان، روزهای پایانی تعطیلات را در سوادكوه بگذرانند.
علت اصلی وقوع خسارات قابل توجه به شهر زیراب در سیل 12 و 13 فروردین، تجاوز به حریم و بستر رودخانه تلار عنوان شد. مسئولان مختلفی اظهار كردند كه سیل فقط به بناهای حاشیه رودخانه خسارت وارد كرد. تصاویر و مشاهدات نیز نشان می دهند كه سیل با تخریب بخش هایی از حاشیه رودخانه، به زیر ساختمان ها نفوذ كرد و سبب تخریب آن ها شد.
طغیان رودخانه تلار در 12 و 13 فروردین، سبب بروز نگرانی برای ساكنان مناطق پایین دست مانند شهر كیاكلا و روستاهای شهرستان سیمرغ شد؛ اما این بار به دلیل باز كردن دهانه رودخانه ها و پاكسازی مسیر سیلاب، حادثه در این منطقه تكرار نشد.
در این بین نمی توان از رانش هایی كه به دلیل شدت بارش ها و شسته شدن خاك در دامنه ها و مناطق بالادست رخ داد نیز غافل شد، رانش هایی كه یكم فروردین جاده سوادكوه و حتی راه آهن تهران – شمال را برای ساعاتی بست و حتی یك كشته نیز در این شهرستان بر جای گذاشت. در روزهای بعد تعداد كشته های سیل و رانش های اخیر در مازندران به گفته مسئولان به پنج تن رسید.

**روستاها و مناطق درگیر سیل
گستره تحت تاثیر بحران سیل در مازندران طی سه هفته اخیر مانند سیل مهر ماه 1397 غرب استان بسیار قابل توجه است. در دوره های گذشته كه سیل مازندران را درگیر می كرد، عمدتا مسیرهایی محدود یا یك شهر و چند روستای اطراف آن درگیر سیل می شدند. اما در سیل اخیر مازندران 9 نقطه شهری و بیش از 200 منطقه روستایی در 12 شهرستان درگیر سیل شدند و از سیل خسارت دیدند. شهرهای كیاكلا، زیراب، فرح آباد، شیرگاه، ساری و نكا درگیر سیل های اخیر شدند. كیاكلا شاخص ترین نقطه شهری استان بود كه از سیل اواخر اسفند خسارت دید. بابل نیز هرچند كه درگیر آب گرفتگی و سیلاب نشد، اما از گزند سیل در امان نماند.
وارد شدن خسارت جدی به زیرساخت های آبرسانی این شهر بزرگ استان سبب قطعی آب مشتركان بخش های زیادی از این شهر شد ، تا جایی كه معضل قطعی آب در برخی مناطق این شهر با وجود گذشت بیش از دو هفته از سیل، هنوز پابرجاست و تلاش ها برای حل این معضل به نتیجه كامل نرسیده است. زیراب نیز از سیل 12 فروردین به شكلی جدی دچار آسیب و خسارت شد.
در سیل اخیر روستاها بیشترین خسارت را متحمل شدند. تعداد زیادی از روستاهای شهرستان های میاندورود، جویبار، سیمرغ، قائمشهر، ساری و نكا خساراتی جدی را متحمل شدند.
طبق آمارهای اعلام شده توسط مسئولان، سیل به بیش از 6 هزار واحد مسكونی در مازندران خسارت زد كه بخش عمده این واحدها در روستاها قرار دارند. به علت شدت سیل در برخی روستاها ، خسارت به زیرساخت ها نیز در این مناطق بیشتر از شهرهای مازندران بود ، به طوری كه طبق اعلام مدیرعامل آب و فاضلاب روستایی مازندران، آب آشامیدنی 265 روستای مازندران در مناطق مركزی و شرقی را قطع كرد.
در قائمشهر نیز گاز دهها روستای حاشیه جاده نظامی و منطقه بالاتجن بر اثر سیل روزهای پایانی سال گذشته قطع شد و پس از چند روز تلاش شبانه روزی گاز در شبكه گازرسانی این منطقه جریان یافت.
طغیان رودخانه چالوس در روزهای پایانی تعطیلات نیز سبب بروز خساراتی به راه ها، زمین های كشاورزی و زیرساخت های برق این شهرستان شد. سیل فروردینی در شهرستان نور نیز به برخی زیرساخت های بخش های بلده و چمستان آسیب وارد كرد.

** برف در ارتفاعات
در حالی كه شرق مازندران در جدال با سیل و بارندگی های شدید بود، بسیاری از مناطق بالادست مازندران روزهای پایانی سال گذشته را در جدال با بارش سنگین و شدید برف گذراندند.
علاوه بر این كه در روزهای پایانی سال گذشته جاده های كندوان، هراز و سوادكوه برفی بودند، بر اساس آمارها بیش از 600 روستای مازندران در ارتفاعات این استان اعم از بلده، لاریجان، سوادكوه، هزارجریب، دودانگه و چهاردانگه درگیر برف شدند ، برفی كه برای ساعاتی جاده های سوادكوه و كیاسر را مسدود كرد، محورهای مواصلاتی بخش بلده شهرستان نور، سوادكوه، هزارجریب و چهاردانگه را نیز بست.
این بارش ها در ارتفاعات استان 29 اسفند از سر گرفته شد و این بار با شدتی بیشتر، سبب بسته شدن راه روستاهای متعددی در مناطق مختلف استان شد ، به طوری كه راه ارتباطی بیش از 20 روستا در سوادكوه، 16 روستا در ارتفاعات بهشهر و چندین روستا در ارتفاعات نكا بر اثر برف پایان سال بسته شد و تا چند روز پس از تحویل سال نو نیز ساكنان برخی روستاهای این مناطق در محاصره برف بودند.
میزان بارش برف در برخی مناطق كوهستانی مازندران از یك متر نیز گذشت. این برف علاوه بر ایجاد مشكل در تردد در روزهای بارش، در روزهای پس از آن نیز به دلیل آب شدن مشكلاتی را در مسیرهای روستایی مناطق كوهستانی ایجاد كرد.

** سفر مقامات ارشد دولتی و نظامی به استان
استاندار مازندران نخستین مقام ارشد دولتی بود كه در مناطق سیل زده مازندران حضور یافت. احمد حسین زادگان در نخستین تجربه استانداری خود، با بحرانی كم سابقه مواجه شد. قرار گرفتن بحران سیل مازندران زیر سایه خبرها و سفرهای نوروزی و تعطیلات سبب شد كه در چند روز ابتدای سیل و با وجود شرایط بحرانی در بخش هایی از مازندران، مسئول ارشد ملی به این استان سفر نكند. همین وضعیت باعث شد كه حسین زادگان در آخرین روز سال گذشته خواستار توجه و حساسیت ملی به سیل شمال شود.
اسماعیل نجار، معاون وزیر كشور و رئیس سازمان مدیریت بحران كشور نخستین مسئول ملی بود كه روز دوم فروردین پس از سیل برای بازدید از مناطق سیل زده به مازندران سفر كرد و در جریان خسارت های سیل قرار گرفت.او بازدیدی از مناطق آسیب دیده شهرستان های نكا، بابل، سیمرغ، ساری، جویبار و میاندورود داشت.
سوم فروردین و در روزی كه علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی هم برای بازدید از مناطق سیل زده وارد مازندران شد، رئیس جمهور نیز در تماس با وزیر كشور و مسئولان دو استان سیل زده شمالی، دستور داد تا تمام امكانات برای خدمت رسانی به مناطق سیل زده بسیج شود.
یك روز بعد اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور و فرهاد دژپسند وزیر بهشهری امور اقتصاد و دارایی به مازندران آمدند و از نزدیك در جریان خسارات سیل قرار گرفتند. جهانگیری در نشست شورای هماهنگی مدیریت بحران استان مازندران نیز شركت كرد.
رضا اردكانیان وزیر نیرو هم از دیگر مسئولانی بود كه چهارم فروردین به مازندران آمد و بازدیدی از مناطق سیل زده داشت.
معاون بهسازی مسكن روستایی بنیاد مسكن انقلاب اسلامی، محمود حجتی وزیر جهاد كشاورزی، رضا رحمانی وزیر صنعت و محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی و استاندار سابق مازندران نیز دیگر مسئولانی بودند كه در سال جدید برای بررسی وضعیت خسارت سیل به استان، به مازندران سفر كردند. 7 فروردین نیز رئیس جمهور به مازندران آمد از برخی روستاهای سیل زده استان بازدید كرد.

** وعده ها
اعلام پرداخت كمك های بلاعوض به مازندرانی های سیل زده نخستین خبر خوش پس از سیل برای سیلزدگان استان بود كه دوم فروردین توسط رئیس سازمان مدیریت بحران كشور اعلام شد. اسماعیل نجار اعلام كرد كه سیل زدگان خسارت دیده ناشی از سیل در مازندران كمك های بلاعوض معیشتی و تعمیراتی دریافت می كنند.
به گفته او مقرر شد به سیل زدگان ساكن در مناطق شهری 12 میلیون تومان و به روستاییان به ازاء هر واحد مسكونی 10 میلیون تومان كمك بلاعوض تعمیراتی پرداخت شود. نجار گفت كه علاوه براین به خانوارهای سیل زده شهری و روستایی نیز تا سقف 5 میلیون تومان تسهیلات بلاعوض معیشتی پرداخت خواهد شد.
پرداخت تسهیلات ارزان قیمت 40 میلیون تومانی برای ساخت واحدهای مسكونی روستایی و 50 میلیون تومانی برای ساخت واحدهای مسكونی شهری به خسارت دیدگان در صورت تایید بنیاد مسكن نیز از دیگر وعده های داده شده بود.
اسحاق جهانگیری نیز در سفرش به مازندران تأكید كرد كه دولت با پرداخت تسهیلات و ارائه خدمات ویژه در كنار سیل زدگان استان ایستاده است.
پرداخت این تسهیلات از سوم فروردین در مازندران با هماهنگی بنیاد مسكن انقلاب اسلامی آغاز شد كه تا 10 فروردین بر اساس آمارها حدود سه هزار خانوار سیلزده مازندران كمك های بلاعوض خود را دریافت كردند.
بانك های زیرمجموعه وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی نیز بنا بر اعلام معاون امور تعاون این وزارتخانه برای پرداخت تسهیلات قرض الحسنه 5 میلیون تومانی به 3 هزار خانواده سیل زده مازندرانی اعلام آمادگی كردند.
با توجه به این كه سیل خسارت زیادی به زیرساخت های اشتغال روستایی استان وارد كرد، سید رحیم بخشی سرپرست دفتر جذب و حمایت از سرمایه گذاری استانداری مازندران اعلام كرد كه با هماهنگی مدیران بانك های استان، تسهیلات اشتغالزایی 20 میلیون تومانی با كارمزد 4 درصد برای مشاغل روستایی سیل زدگان پرداخت می شود. وی از در نظر گرفتن 148 میلیارد تومان تسهیلات فوق العاده 6 درصدی با مدت بازپرداخت 60 ماه برای روستاییان سیل زده استان خبر داد.
در این زمینه رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی نیز اعلام كرد كه برای كمك به كشاورزان آسیب دیده، تا سقف 2 میلیون تومان كمك بلاعوض به ازای هر هكتار در نظر گرفته شد. به گفته نوبخت، تسهیلات دیگری نیز در هیات دولت برای كمك به كشاورزان استان تصویب شد. همچنین پرداخت كمك بلاعوض 500 هزار تومانی به دامداران به ازای هر رأس دام سبك و كمك بلاعوض 3 میلیون تومانی به ازای هر رأس دام سنگین نیز از دیگر وعده های اعلام شده برای سیل زدگان مازندران بود.
محمد ابراهیمی مدیرعامل صندوق بیمه كشاورزان، روستاییان و عشایر مازندران نیز اعلام كرد كه طبق بند 8 آیین نامه بیمه روستاییان و عشایر، حق بیمه سیل زدگان زیر پوشش بیمه اجتماعی در سال 1398 بخشیده می شود. به گفته وی 16 میلیارد و 500 میلیارد تومان اعتبار نیاز است تا حق بیمه افراد مشمول در مناطق آسیب دیده مازندران پرداخت شود.
در این بین برخی وعده های مربوط به اجرای اقدامات زیرساختی پیشگیری از حوادث مشابه مانند جا به جایی واحدهای مسكونی حاشیه رودخانه ها، لایروبی بستر رودها، ایجاد دیواره حفاظتی و اقداماتی از این دست در مناطق سیل زده و در معرض سیلاب های احتمالی نیز مطرح شد.
رئیس سازمان بهزیستی كشور نیز از پرداخت كمك هزینه معیشتی به مددجویان بهزیستی در شهرهای سیل زده و شارژ كارت این افراد به میزان سه برابر مستمری دریافتیشان خبر داد.
سید سعید آرام، مدیركل بهزیستی مازندران هم اعلام كرد كه به هر مددجوی سیل زده تا سقف 20 میلیون تومان تسهیلات كم بهره اشتغال پرداخت می شود. به گفته آرام، بیش از 300 خانواده زیر پوشش بهزیستی مازندران بر اثر سیل اخیر آسیب دیدند كه برای حل مشكل اشتغال آن ها در مجموع 3 میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شد.

** حجم خسارات
سیل پایان سال 1397 و فروردین 1398 به دلیل گستره ای كه در بر گرفت، هزاران خانوار را تحت تاثیر خسارت ها قرار داد. بر اساس آمارها، بر اثر سیل اسفند 97، بیش از 6 هزار و 500 واحد مسكونی در مازندران خسارت دید. البته این تعداد با سیل 12 فروردین سوادكوه و بلده بیشتر هم شد. نخستین برآورد اعلام شده از رقم ریالی خسارت سیل به مازندران هم یكهزار و 339 میلیارد تومان بود كه پیش از سیل سوادكوه از سوی اداره كل مدیریت بحران مازندران اعلام شد. با این حال مهدی رازجویان معاون عمرانی استاندار اعلام كرده كه میزان خسارت منازل سیل زدگان مازندران بار دیگر كارشناسی می شود تا میزان دقیق خسارت ها مشخص شود.
سیل 12 فروردین سوادكوه هم به 150 واحد مسكونی شهری و روستایی در این شهرستان خسارت وارد كرد. عمده خسارت ها نیز در بخش های كشاورزی، راه و مسكن بود. اما گستره بخش های آسیب دیده بسیار بیشتر از این سه حوزه است.
سیلاب بیشترین خسارت را به مهم ترین بخش اقتصاد مازندران، یعنی كشاورزی وارد كرد. این حادثه در كمتر از سه هفته بیش از 600 میلیارد تومان به بخش كشاورزی مازندران آسیب وارد كرد. خسارتی كه به زمین های كشاورزی و باغ ها وارد شد و در سال جاری اثر آن ها روی بازار كشاورزی مازندران و كشور دیده خواهد شد.
در فریدونكنار كه قطب تولید برنج مازندران است، حدود 60 درصد خزانه های شالی تخریب شد و در كیاكلا و بهنمیر بخش زیادی از محصول توت فرنگی، پیش از برداشت همراه با سیل از بین رفت.
علاوه بر حوزه كشاورزی كه اصلی ترین ظرفیت شغلی مازندران محسوب می شود و با تخریب بخش هایی از آن توسط سیل، اشتغال افراد زیادی دچار چالش شد، سیل به بخش اشتغال سوادكوه با تخریب دو واحد معدنی نیز خسارت زد.
اشتغال بخش شیلات نیز از سیل اخیر خساراتی جدی متحمل شد. بنا بر اعلام محمد محمدزاده مدیركل شیلات مازندران، سیل به 53 مزرعه پرورش ماهیان گرم آبی و سردآبی خسارت زد.
این سیل 300 واحد صنفی و صنعتی استان را نیز دچار چالش كرد ، به طوری كه محمد محمدپور عمران رئیس سازمان صمت مازندران اعلام كرد برآورد اولیه میزان خسارت به واحدهای صنفی و تولیدی مازندران حدود 35 میلیارد تومان است.
آموزش و پرورش مازندران هم اعلام كرد كه سیلاب 81 مدرسه مازندران در مناطق مركزی و شرقی را دچار آسیب كرد. برآوردهای اولیه آموزش و پرورش نشان می دهد كه بیش از یك میلیارد و 500 میلیون تومان خسارت به مدارس استان وارد شد. البته این رقم قطعا كمتر از آن چیزی است كه اعلام شد. تخریب صددرصدی یك واحد پژوهشسرا و خسارت دیدن 23 مدرسه در شهرستان سیمرغ یا غیر قابل استفاده شدن موقت یك مدرسه نوساز در زیراب به خاطر نفوذ سیلاب و رودخانه تا زیر پله ها و پیِ این ساختمان اثبات می كند كه حجم خسارت ها به مراكز آموزشی استان بیشتر از 15 میلیارد ریال است.
جاذبه های گردشگری تاریخی مازندران نیز از گزند سیل در امان نماندند. طبق اعلام آمار اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، سیل بیش از 86 میلیارد ریال به آثار میراث فرهنگی، صنایع دستی و فضاهای گردشگری مازندران خسارت وارد كرد.
به گفته سیف الله فرزانه، پل تاریخی شاپور شیرگاه، پل تاریخی فرح آباد، سایت موزه گوهر تپه، برخی سقانفارها، ساختمان گمرك بابلسر، حمام های تاریخی گلوگاه، بخش هایی از زیرساخت های گردشگری منطقه توسكاچشمه گلوگاه، منطقه نمونه گردشگری جوارم سوادكوه بر اثر باران شدید و سیلاب آسیب دیدند.
در بخش راههای استان نیز حجم خسارات بسیار بالاست. راه های اصلی و فرعی زیادی در مازندران بر اثر سیل و رانش زمین دچار خسارت شدند. سید محمد نظری مدیركل راه و شهرسازی مازندران حجم خسارت های وارد شده به بخش راه مازندران را 300 میلیارد تومان اعلام كرده است ، رقمی كه با توجه به احتمال رانش های مجدد در برخی محورها و مناطق كوهستانی، احتمال افزایش آن وجود دارد.

** كمك‌های مردمی
جمعی از ورزشكاران مازندرانی در یك عمل خیرخواهانه با راه اندازی كمپین به حمایت از سیل زدگان استان های مازندران و گلستان شتافتند. اقدامی كه با پیشگامی تعدادی از فعالان رسانه ای استان آغاز شد و پای دهها ورزشكار مطرح كشور و بویژه ورزشكاران مازندرانی را به میان كشید.این كمك ها با هدایت و زیر نظر هلال احمر در قالب بسته های امدادی شامل مواد غذایی و مایحتاج مورد نیاز پس از سیل و همچنین مصالح ساختمانی به مناطق سیل زده فرستاده شد و در اختیار سیل زدگان قرار گرفت.
برخی فعالان اجتماعی نیز در روستاهای مختلف استان گروه هایی را برای انجام اقدامات اولیه مورد نیاز بهسازی واحدهای مسكونی و راه اندازی تاسیسات ضروری مانند لوله كشی آب و ترمیم شبكه های برقكشی ساختمان تشكیل دادند.
پیش از این سیل به مناطق غربی كشور آسیب بزند، اقداماتی مردمی در شهرهای مختلف كشور به ویژه تهران نیز انجام شد و كمك های مردمی برای اعزام به مازندران و گلستان جمع آوری می شد.در روزهای نخست پس از سیل و پیش از این كه مناطق غربی كشور درگیر بحران سیل شوند، حتی مردم سر پل ذهاب نیز چند كامیون لوازم ضروری به مازندران فرستادند.

** تغییر حجم ورودی آب رودها
بارندگی های اخیر هرچند كه خسارات زیادی بر جای گذاشت، اما منابع آبی استان را به شكل قابل توجهی نسبت به سال های گذشته پر كرد. مازندران كه در پاییز و زمستان سال بارشی تقریبا بهتری را نسبت به سال گذشته سپری كرده بود و آب پشت سدهای این استان در بهمن 1397 حدود 210 میلیون متر مكعب افزایش یافت، با بارش های اخیر آب ذخیره شده بیشتری را پشت سدها در اختیار دارد.
10 سد بزرگ و كوچك استان حدود 330 میلیون متر مكعب ظرفیت ذخیره سازی آب دارند كه تا بهمن سال گذشته حدود 65 درصد این ظرفیت ذخیره سدهای استان پر از آب بود و حالا این ذخیره پشت سدها افزایش یافت.
افزایش پنج برابری آب ورودی رودخانه تلار پس از بارندگی ها تفاوت حجم آب موجود در منطقه را نیز نشان می دهد. به گفته قربانعلی خدابخشی، مدیر مطالعات پایه منابع آب شركت آب منطقه‌ ای مازندران، در روزهای پایانی سال گذشته حجم بارش ها سبب شد كه پیك سیلاب رودخانه تجن به حدود 600 تا 800 متر مكعب برسد. به طوری كه دبی لحظه ای رودخانه تجن در روز 27 اسفند كه پارك ملل زیر آب رفته بود، 700 متر مكعب در ثانیه برآورد شد.
دبی لحظه ای نكارود نزدیك به 450 متر مكعب بر ثانیه، سیاهرود قائمشهر حدود 167 متر مكعب بر ثانیه، رود كسیلیان سوادكوه 200 متر مكعب بر ثانیه، رودخانه تلار 180 متر مكعب بر ثانیه و بابلرود حدود 400 متر مكعب بر ثانیه در روزهای بارندگی ثبت شد كه همین حجم زیاد آب ورودی سبب آبگرفتگی بخش های زیادی از استان و بروز خسارت شد.
آب بندان های مازندران نیز پر شده اند و زمین های كشاورزی كه آماده كشت می شوند هم با بارندگی های اخیر كاملا سیراب هستند. دریاچه تاریخی عباس آباد بهشهر نیز كه در معرض خشك شدن قرار داشت، با این بارش ها و به واسطه آب شدن برف های بالادست، پر شد و جانی دوباره گرفت.

**نیازها و خواسته ها
مازندرانی ها نخستین بار نیست كه درگیر سیل می شوند و همین تكراری بودن حادثه چند نگرانی پس از سیل را برای سیل زده ها پررنگ تر می كند.
ضعف در جبران خسارات سیل های گذشته مازندران سبب شده كه بسیاری از سیل زدگان نگران جبران خسارات گسترده سیل اخیر به واحدهای مسكونی و تجاری و زمین های كشاورزی خود باشند. هر چند كه پرداخت تسهیلات به سیل زدگان آغاز شده و بخش قابل توجهی از سیل زدگان نیز تسهیلاتی را دریافت كردند، اما تردیدی نیست كه این مبالغ فقط بخشی از خسارات را جبران می كند.
موضوع دیگر این كه در مازندران كمپ های اقامتی موقت برپا نشد و سیل زدگان در برخی اماكن عمومی و منزل بستگان ساكن شدند. سیل زدگان و بویژه آسیب دیدگانی كه واحدهای مسكونیشان دچار خسارت جدی شد، به سرعت پیگیر ساخت و ساز هستند تا در منزل خود ساكن شوند.
بخش عمده نگرانی این افراد به نوسان قیمت مصالح ساختمانی در بازار ارتباط دارد. مسأله ای كه انتظار می رود با در نظر گرفتن تدابیر مدیریتی برای سیل زدگان به چالش تبدیل نشود.
زیان درآمدی وارد شده به كشاورزان و دامداران نیز قابل توجه است. كشاورزان و باغداران زیادی از سیل اخیر زیان دیدند. با توجه به بیمه نبودن بخش های زیادی از این زیرساخت های شغلی بومی، سال اقتصادی پیش روی بسیاری از خانوارهای سیل زده مبهم است. تسهیل شرایط بازگشت به وضعیت عادی فعالیت های شغلی با ارائه تسهیلات در دستور كار مدیران قرار دارد و در صورت درست اجرا شدن برنامه ها، شاید بخشی از این مشكلات شغلی و درآمدی در مازندران جبران شود.

** نكات مهم و اختصاصی منطقه
نگرانی دیگر سیل زدگان مازندران از تكرار حادثه است. اجرا نشدن طرح جامع سیلاب و ساماندهی رودخانه ها این احتمال را برای مناطق مختلف مازندران ایجاد می كند كه نقطه بعدی خسارت دیده از سیل باشند.
عمده مسئولان در استان تأكید كرده اند كه سیل اخیر علاوه بر بارش ها ریشه در ساخت و سازهای بی ضابطه در حریم و بستر رودخانه ها دارد.
حتی وزیر راه و شهرسازی كه با توجه به حضورش یك ساله اش در مازندران به عنوان استاندار آشنایی كاملی با این استان دارد در سفر به استان اعلام كرد كه جلوگیری از تعرض به رودخانه های مازندران كه بخش اصلی عامل سیلاب محسوب می شود، اولویت اصلی وزارت راه و شهرسازی است و در دستور كار این وزارتخانه قرار دارد.
نماینده های مناطق سیل زده مازندران هم نبود مدیریت منابع آبی و كوتاهی در كنترل آب های سطحی را به عنوان بزرگ ترین مشكل استان های شمالی بویژه مازندران عنوان كردند و خواستار اجرایی شدن وعده های دولت برای جبران خسارت مردم شدند.
نكته مهم و وجه اشتراك هر دو سیل روزهای اخیر مازندران، اجرا نشدن طرح ساماندهی رودخانه های مازندران و طرح جامع مدیریت سیلاب در مازندران است كه سال هاست به دلیل تخصیص نیافتن اعتبار لازم راكد مانده است.
رئیس مجمع نمایندگان مازندران و نماینده مردم نور و محمودآباد یكی از مسئولانی بود كه پس از وقوع سیل در حضور رییس جمهوری در جلسه شورای مدیریت بحران مازندران بر این موضوع تأكید داشت و از نبود اعتبار لازم برای اجرای طرح ساماندهی رودخانه های مازندران انتقاد كرد.
علی اسماعیلی تصویب اعتبار ویژه برای ساماندهی رودخانه ها را مهم ترین مطالبات مردم این خطه شمال كشور بیان كرد و گفت كه در حالی ساماندهی رودخانه های مازندران اعتبار ندارد كه سالانه حداقل 2 بار این استان بر اثر وقوع سیل با خسارت های جدی مواجه می شود.
یكی از مسائل مهم در مازندران برای پیشگیری از خسارت های احتمالی بعدی، تخلیه مناطق حریم رودهای استان است. استاندار مازندران نیز در روزهای اخیر اعلام كرد كه حدود 500 واحد مسكونی در شهر زیراب در حریم رودخانه تلار قرار دارند كه این واحدها با كمك دولت باید به جایی دورتر از حریم رودخانه منتقل شوند.
این موضوع در مورد سایر رودخانه های استان نیز صدق می كند. از شرق تا غرب استان در سال های اخیر بخش های زیادی از حریم رودخانه ها با انواع ساخت و ساز به صورت قانونی و غیرقانونی تصرف شد. در بسیاری از شهرها، حریم و حتی بخشی از بستر رود برای ساخت پارك های شهری مورد استفاده قرار گرفت. در غرب استان نیز مناطق زیادی وجود دارد كه در قسمت های حاشیه ای رودها ساخت و سازهای متعددی صورت گرفته است.
سیل اخیر هشداری جدی به مسئولان و مردم مازندران برای فاصله گرفتن از ساخت و ساز در حریم و بستر رود است و در صورتی كه جدی گرفته نشود، خسارت های سنگین دیگری را نیز در مازندران خواهیم دید.
9927/1654