پديده شگفتي ساز سيلاب در چهارمحال و بختياري

به گزارش ايرنا، در سيلاب اخير فارغ از طبيعي يا غيرطبيعي و يا يكي از بلاياي طبيعي دنيا، نبايد از دخالت انساني در طبيعت و ساخت و سازها در مسيل ها بدليل كمبود بارش ها طي دهه هاي اخير غفلت كرد، چه بسا ساخت سدها و مسيرهاي غيركارشناسي، قطع بي رويه درختان و تخريب منابع طبيعي با چراي دام ها و غفلت از ايجاد سيل بندها را طي دهه هاي اخير بايد از جمله عوامل بروز سيلاب اخير كه منجر به كشته شدن 63 نفر و مصدوميت صدها نفر از هموطنان مان و بروز خسارات مالي جبران ناپذيري شد، دانست.
همچنين نبايد از همدلي مردم و مسئولان در مديريت و كنترل سيلاب اخير هم چشم پوشي كرد، چه بسا اين مهم از فاجعه اي بزرگ و غمبارتر با وجود اين حجم از سيلاب جلوگيري كرد و به همبستگي ملي تبديل شد.
چهارمحال و بختياري گرچه از استانهاي برف گير و كوهستاني كشور به شمار مي رود اما با پديده خشكسالي يك دهه گذشته، مردم اين استان را با بارش هاي به نسبت خوب پاييز و زمستان سال زراعي 97-98 به كاهش تبعات خشكسالي و خروج از آن اميدوار كرد.
در همين حال بدنبال سيل مخرب گلستان و نيز هشدارهاي سازمان هواشناسي مبني بر وقوع سيل در روزهاي پاياني سال 97 و نيمه نخست فروردين ماه سال جاري، مديريت بحران چهارمحال و بختياري با دستور استاندار و لغو مرخصي مديران تشكيل شد.
سيلاب دوشنبه ششم فروردين ماه 98 در چهارمحال و بختياري با ورود سامانه نخست بارش ها آغاز شد كه آگاهي بخشي مردم در ابتداي امر موجب شد تا خسارات با توجه به حجم بالاي بارش بيش از 250 ميليمتر در كوهرنگ به حداقل ممكن كاهش يابد.
در همين راستا 300 اكيپ ستاد مديريت بحران چهارمحال و بختياري در نقاط مختلف استان و بويژه در مناطقي كه احتمال وقوع سيلاب و حوادث طبيعي وجود داشت، تشكيل شد و استاندار چهارمحال و بختياري به منظور مديريت بحران در خصوص احتمال وقوع سيل ناشي از بارندگي ها در موج اول بارش ها راهي منطقه بازفت شهرستان كوهرنگ شد تا كار را بصورت ميداني دنبال كند.
بدنبال هشدار هواشناسي مبني بر بارش شديد باران، ذوب برف ها و سقوط بهمن در موج اول بارش ها و احتمال طغيان رودخانه ها و وقوع سيلاب، شوراي هماهنگي مديريت بحران با دستور استاندار چهارمحال و بختياري به حالت آماده باش كامل درآمد و با وقوع سيلاب چهار روستاي 'سيف آبادخان '،'دزك سرچشمه' ، 'صفا آباد' و 'فخرآباد' از توابع دهستان دوآب صمصمامي در معرض طغيان رودخانه و سيلاب قرار گرفت.
در همين حال ممنوعيت تردد در محور شهركرد، كوهرنگ به مسجد سليمان و بالعكس بدليل بارش شديد باران و احتمال وقوع سيلاب و ريزش بهمن در ارتفاعات اعلام شد، مدارس و خانه هاي معلم آماده اسكان سيل زدگان و مسافران نوروزي شد، براي روستاهاي سيل خيز كوهرنگ محموله هاي نفتي ارسال شد، معاون اول رئيس جمهوري در تماس تلفني با استاندار پيگير اوضاع مناطق سيل زده شد، حجم سيل به قدري بود كه ميزان خروجي آب رودخانه هاي سرچشمه كارون به سمت خوزستان را 4 هزار مترمكعب برآورد كردند، دهها خانه براي جلوگيري از خسارت هاي بيشتر به مردم تخليه و 7 پل در جاده هاي اصلي اين استان بدنبال بارش شديد باران و وقوع سيلاب به زير آب رفت، سيلاب 3 روستاي كوهرنگ و 15 روستا را در معرض خطر سيلاب قرار داد و رودخانه هاي كارون و زاينده رود طغياني شد.
اما يكي از مهمترين علل وقوع سيلاب فروردين در چهارمحال و بختياري بارش بالاي 200 ميليمتري موج دوم بارش ها در اين استان و نوع كوهستاني بودن و توپوگرافي منطقه ذكر شده است.
شيب بالاي 20 درصد در مناطق مختلف اين استان و بارش هاي بالاي 100ميليمتري در بروز سيلاب و هدايت آنها به مناطق پايين دست از جمله خوزستان از عوامل بروز سيلاب در اين استان است.
در بارش هاي بهاري چهارمحال و بختياري اگرچه تمام استان درگير اين پديده شد، اما شدت اين بارش ها در 2 منطقه بحراني كوهرنگ و لردگان بيشتر بود.
سيلاب اخير در استان چهارمحال و بختياري موجب تخريب صدها خانه مسكوني، پل ها و جاده ها، مزارع پرورش ماهي و كشاورزي، ريزش كوه و رانش زمين و فرو رفتن 3 روستاي كوهرنگ به زير آب شد، اما نكته قابل تامل حفظ جان سيل زدگان در اين حادثه بود.
استاندار چهارمحال و بختياري پس از فروكش كردن سيلاب با عبور موج دوم بارش ها و استقرار جو پايدار در استان اعلام كرد كه هيچ گونه تلفات جاني نداشتيم اما باعث تخريب و خسارات زيادي به بخش هاي دامي، اماكن مسكوني و تاسيسات زيربنايي استان شد.
اقبال عباسي تصريح كرد: در موج اول و دوم بارش ها برخي از زيرساخت هاي استان شامل جاده ها و پل ها، مزارع كشاورزي، باغات، مزارع شيلات و پرورش ماهي و خانه هاي شهري و روستايي دچار آسيب ديدگي شد.
وي با اشاره به اختصاص 500 ميليارد ريال اعتبار از سوي دولت به صورت علي الحساب به اين استان يادآور شد: دولت بخشي از خسارت هاي وارده به چهارمحال و بختياري را پرداخت مي كند.
وي گفت: ميزان خسارت در موج نخست بارش ها به اين استان بيش از 4 هزار ميليارد ريال بوده است.
مديركل مديريت بحران چهارمحال و بختياري نيز از مسدود شدن تمامي راه هاي روستايي بدنبال سيلاب و تلاش عوامل مديريت بحران در بازگشايي آنها خبر داد.
ستار فرهادي افزود: در موج اول و دوم سيلاب ها بيش از 400 خانوار در شهرستان هاي استان از مناطق حادثه خيز به سمت مناطق امن هدايت و اسكان اضطراري شدند و بيش از 400 اقلام كمكي در بين خانوارهاي سيل زده توزيع شد.
بگفته فرهادي بازگشايي جاده ارتباطي دهستان موگويي با مركز شهرستان كوهرنگ نيز كه از فصل زمستان بسته شده است، پس از بهبود شرايط جوي آغاز مي شود.
فرهادي، خسارت هاي اوليه ناشي از بارش هاي اخير در اين استان را حدود 6 هزار ميليارد ريال برآورد كرد و گفت: خسارت هاي نهايي پس از دريافت گزارش از سوي فرمانداران جمع بندي و اعلام خواهد شد.
ميزان بارش ها در موج اول و دوم بارش ها در كوهرنگ بيش از 300 ميليمتر بود كه به اندازه يك فصل بارشي است.
در همين حال مديركل منابع طبيعي و آبخيزداري چهارمحال وبختياري با اشاره به بارش هاي سيل آسا گفت: سيلاب بيش از 100 ميليارد ريال خسارت به بخش هاي مختلف منابع طبيعي استان وارد كرده است.
علي محمدي مقدم افزود: از اين ميزان 40 ميليارد ريال به سدها و بندهاي خاكي و مابقي در بخش هاي ديگر منابع طبيعي خسارت است.
بگفته وي 10 درصد از سدها و بندهاي خاكي استان دچار خسارت شد كه با تخصيص اعتبار اين خسارت ها رفع خواهد شد.
وي با اشاره به اينكه 2 هزار و 300 سد سنگي و ملاتي و 86 بند خاكي در استان احداث شده است، افزود: در بارندگي هاي اخير حجم ذخيره آب در سدها و بندهاي خاكي به 25 ميليون مترمكعب افزايش يافته است.
محمدي مقدم به اهميت احداث سدها و بندهاي خاكي در راستاي طرح هاي آبخيزداري اشاره كرد و گفت: اجراي اين طرح ها در افزايش ذخيره آب، تقويت سفره هاي زيرزميني و كاهش سرعت سيلاب و كنترل دبي آب رودخانه و كاهش خسارت هاي جاني نقش دارد.
همچنين به دليل بالا آمدن آب سد و همچنين افزايش خطر شكسته شدن و يا سرريز سد 'گنج' لردگان، دستور تخليه واحدهاي مسكوني 3 روستا و رودخانه هاي منتهي به اين سد صادر شد و در عين حال ساكنان 8 روستا و شهر كه در حاشيه و مسير اين سد قرار داشتند در معرض آسيب قرار گرفتند كه نسبت به تخليه منازل اقدام كردند.
در همين حال فرماندار لردگان هشدار داده بود كه ساكنان مسير رودخانه ها تا فاصله يكصد متري بايد منازل خود را تخليه كنند و از مردم خواست به هشدارها و اخطارهاي ستاد بحران توجه كنند، در همين حال مدارس، مساجد و ورزشگاه هاي اين منطقه براي اسكان ساكنان آماده سازي شد.
حسين پور آقايي افزود: با سرريز شدن و يا شكسته شدن سد، احتمال وجود خسارت به روستاهاي پايين دست از جمله روستاي گنج، اميران، بابااحمدي، ميلان، شهريار، چار دره و شهر مالخليفه زياد بود كه خوشبختانه اين اتفاق نيفتاد، اما اكثر زمين هاي كشاورزي شهرستان به زير سيلاب رفت.

**اطلاع رساني به موقع مانع نابودي بيشتر مزارع شد
با وجود درگير شدن 9 شهرستان با سيلاب، در خصوص اين سيلاب آمادگي در بخش كشاورزي وجود داشت و اطلاع رساني در اين زمينه صورت گرفت.
تعدادي از سدهاي خاكي بخش كشاورزي خشك شده بود اما با بارش هاي اخير بازگشايي شده و سد بيدكان نيز اينك ذخيره خوبي دارد.
ميزان ابتدايي خسارت به بخش كشاورزي در بخش شيلات 270 ميليارد ريال برآورد شد و حدود 5 هزار و 700 هكتار در بخش مزارع و 2 هزار و 900 هكتار باغ در سيلاب دچار آبگرفتگي شد و تخريب شد.
قنات ها، كانال ها و پمپاژ آب 260 مورد آسيب ديد و يكهزار و 200 ميليارد ريال ميزان خسارت در بخش هاي مختلف كشاورزي ناشي از سيلاب است.
در همين حال رئيس سازمان جهاد كشاورزي چهارمحال و بختياري گفت: 120 بند و سد خاكي در اين استان كه با هدف آبخيزداري و نفوذ آب به لايه هاي زميني ايجاد شده است در پي موج دوم بارش ها تكميل شده است.
ذبيح الله غريب افزود: اكنون تمام ظرفيت اين بندها و سدهاي خاكي با حجم 50 ميليون متر مكعب در موج دوم بارش بهاري اين استان تكميل شده است.
وي، تقويت بنيه بدنه و استحكام بخشي به 23 سد خاكي در هفته جاري توسط كارشناسان آبخيزداري اين سازمان را يادآور شد و گفت: تمامي اين بندهاي خاكي ايمني و در برابر سيلاب مقاوم هستند.
وي از افزايش ورودي آب نسبت به خروجي دو سد خاكي ' گنج ' لردگان و سد خاكي' نصيرآباد' كوهرنگ از يكشنبه شب خبر داد و گفت: ماموران ستاد حوادث استان با تجهيزات كامل و استقرار در محل ، كنترل و مديريت اين منابع آبي را در دستور كار قرار داده اند.

**وعده پرداخت خسارت به چهارمحال و بختياري مانند استان گلستان
استاندار چهارمحال و بختياري با اشاره به ميزان بالاي خسارت سيلاب در اين استان تاكيد كرد: دولت مصمم است، پرداخت خسارت سيلاب در اين استان، همانند استان گلستان باشد.
اقبال عباسي پس از ديدار با معاون سازمان برنامه و بودجه كشور در شهركرد در گفت و گو با خبرنگاران افزود: هر نوع خسارتي به سيل زدگان استان گلستان پرداخت شود، همان نوع خسارت نيز از سوي دولت به چهارمحال و بختياري اختصاص خواهد يافت.
به گفته وي، ميزان خسارت موج اول بارش ها در چهارمحال و بختياري بيش از 4 هزار ميليارد ريال است كه بخش هاي زيربنايي، كشاورزي و خانه هاي مسكوني را دچار آسيب كرد.
استاندار چهارمحال و بختياري اظهار داشت: در اين سيلاب بخش زيرساختي يك هزار و 770 ميليارد ريال و خانه هاي روستايي و شهري 710 ميليارد ريال و بخش كشاورزي يك هزار و 520 ميليارد ريال آسيب ديد.
معاون سازمان مديريت برنامه و بودجه نيز در سفر به چهارمحال و بختياري پيگيري ارزيابي خسارات وارد شده به اين استان شد.
سيدحميد پورمحمدي گل‌سفيدي، با اشاره به خسارت هاي موج اول بارش هاي فروردين در كشور گفت: اين سازمان بزودي گزارش نهايي خسارت هاي وارده به بخش هاي مختلف كشور را تدوين و در اختيار دولت قرار مي دهد.
وي در ديدار از مناطق سيل زده چهارمحال و بختياري در گفت و گو با خبرنگاران افزود: استان هاي كشور گزارشي از خسارت هاي اوليه را ارسال كرده اند و سازمان برنامه و بودجه در حال دريافت گزارش هاي نهايي از استانهاست.
وي تصريح كرد: پس از دريافت گزارش نهايي خسارت ها، دولت و اين سازمان اعتبار لازم را براي جبران بخشي از خسارت زيرساخت ها، باغات و روستاها اختصاص مي دهد.

** تخريب بيش از 2 هزار واحد مسكن شهري و روستايي
2 هزار و 150 واحد مسكوني چهارمحال و بختياري بدليل بارش و سيلاب آسيب ديد كه 650 واحد مسكوني بين 60 تا 100 درصد در شهرها و روستاهاي استان دچار آسيب شد از سوي ديگر برخي از خانه ها قابل تعمير نيست و نيازمند تخريب و بازسازي جديد است.
البته در بارش هاي پنجم و ششم و 11و 12 فروردين ماه سال جاري 110 واحد مسكوني مددجويان بهزيستي استان چهارمحال و بختياري تخريب و 623 واحد دچار خسارت جدي شد.
سطح معابر روستايي چهارمحال و بختياري در اثر سيلاب دچار آسيب جدي شد و 120 هزار مترمربع تخريب شد.
پس زدن فاضلاب به سمت خانه ها يكي از مشكلاتي بود كه در ستاد مديريت بحران اعلام و براي مقابله با آن برنامه ريزي شد و از سوي ديگر 7 شهر استان در معرض كدورت آب شرب قرار داشت كه اين مساله با فروكش كردن سيلاب رفع شد.
ميزان خسارت به طرح هاي آبي در برآورد اوليه 5 هزار ميليارد ريال اعلام شد ولي هيچ كدام از سدهاي استان تخريب نشد و پايداري خود را حفظ كرد.
در اين سيلاب آب شرب 53 روستا دچار مشكل شد و بيش از 530 ميليارد ريال خسارت به بخش آب و فاضلاب روستايي وارد شده است
ورودي سد زاينده رود از 150 مترمكعب در ثانيه به 280 مترمكعب افرايش يافت و در اين بارش ها حوزه كارون 3 هزار و 500 مترمكعب ورودي داشت اما باعث تخريب حوضه آبريز شد.
در اين بين تعدادي از جاده ها پس از بارش بسته شد اما در نهايت 160 جاده و محور روستايي و 70 پل بزرگ و كوچك دچار خسارت جدي شد.
به دليل ريزش برف و سقوط بهمن گردنه چري و شاه منصوري طي چندين نوبت مسدود شد كه بلافاصله پس از فروكش كردن سيلاب اين دو مسير باز شد.

**بارش بي سابقه برف و باران در استان
در روز ششم فروردين بيشترين ميزان بارش در استان 250 ميليمتر در شهرستان كوهرنگ گزارش شد و ميزان بارندگي در شهرستان لردگان به عنوان دومين استان پر بارش 147 ميليمتر بود با وقوع بارش هاي سيل آسا در لردگان فرماندار لردگان از تخليه 64 باب منزل مسكوني در اين شهرستان بدنبال بارش هاي اين هفته و احتمال طغيان رودخانه و آبگرفتگي خبر داد.
برهان حسين پور آقايي افزود: از اين تعداد 56 واحد مسكوني در بخش فلارد اين شهرستان قرار داشت كه بدليل احتمال سرريز و يا شكستگي سد گنج تخليه شد.
بگفته وي، ساكنان منازل مسكوني روستاهاي گنج، شهريار و چارده در پايين دست سد به مكان هاي امن نقل مكان كردند.
وي اظهار داشت: 8 واحد مسكوني ديگر نيز در روستاي 'گوگر' بخش مركزي شهرستان لزدگان بدليل ترك خوردگي و خرابي منازل مسكوني در بارش هاي اخير تخليه شد.
در همين حال مديركل مديريت بحران چهارمحال و بختياري از اسكان اضطراري 300 خانوار سيل زده در پي بارش هاي سيل آسا خبر داد.
ستار فرهادي افزود: اين خانوارها در شهرستان هاي لردگان، اردل، شهركرد و كوهرنگ با همكاري دستگاه هاي عضو ستاد مديريت بحران در مناطق امن اسكان يافتند.

**همدلي مردم و مسئولان باعث كاهش خسارت ها شد
با تشكيل به موقع ستاد بحران در چهارمحال و بختياري بيش از 70 روستا و 4 شهر بحراني درگير سيلاب شدند اما خوشبختانه هيچ تلفات يا مفقودي نداشت.
مردم روستاهاي در معرض سيلاب و رانش به موقع به پيام هاي خطير مسئولان گوش دادند و منطقه بحراني را ترك كردند و از سوي ديگر مسئولان نيز مردم را در مناطق امن اسكان اضطراري دادند.
تاكيد مي شود سيلاب اول و دوم در چهارمحال و بختياري بواسطه اطلاع رساني گسترده رسانه هاي رسمي امكان بروز هرگونه شايعه اي را خنثي كرد و در كنار رسانه هاي رسمي شبكه هاي مجازي نيز به انتشار لحظه به لحظه سيلاب به نقل از اين رسانه ها پرداختند.
از نكات اثر گذار در اين سيلاب ها ، هشدارهايي بود كه از طريق گروههاي تلگرامي و پيامك به مردم مخابره مي شد و بيشتر سهم اطلاع رساني در اين دو موج سيلابي مربوط به گروه هاي تلگرامي بود.

** موج دوم سيلاب ها و تجربه موج اول
موج دوم سيلاب ها در چهارمحال و بختياري از يازدهم فروردين ماه آغاز شد و شدت بارش ها در دوازدهم بهمن ماه بود كه هيچ خسارت جاني نداشت.
در موج دوم بارش ها 2 سد نصيرآباد و گنج در كوهرنگ و لردگان در آستانه شكستن قرار گرفت كه از شكسته شدن آنها جلوگيري شد.

**امدادرساني سپاه
همزمان با بارش هاي موج اول و دوم فروردين در استان امداد رساني و كمك به سليزدگان با حضور نيروهاي سپاه حضرت قمر بني هاشم (ع) انجام گرفت.
در راستاي كمك رساني به مناطق آسيب ديده و در معرض آسيب بارش هاي سيلابي، سپاه حضرت قمر بني هاشم تعداد بيش از 15 دستگاه خودروهاي مهندسي،امدادي،خدماتي خود را تجهيز و به مناطق آسيب ديده اعزام كرد.

**خسارت موج اول و دوم 6 هزار ميليارد
مديركل مديريت بحران چهارمحال و بختياري ميزان خسارت موج اول و دوم سيلاب ها به استان را بين 5 هزار و 500 تا 6 هزار ميليارد ريال برآورد كرد.
ستار فرهادي افزود: بيشترين خسارت ها به مزارع كشاورزي، زيرساخت ها و جاده ها و مزارع شيلات وارد شد.

** تقدير رئيس جمهوري، معاون اول و وزارت كشور از استاندار
رئيس جمهوري و معاول اول رئيس جمهوري به صورت تلفني در زمان بارش ها پيگير مديريت بحران استان از استاندار چهارمحال و بختياري شدند و از اقدامات انجام شده ابراز رضايت و تقدير كردند.
در پي مهار بحران خانمان برانداز سيلاب در چهارمحال و بختياري وزارت كشور نيز در نامه اي مديريت بحران در اين استان را هوشمندانه توصيف كرد.

** مدل مديريت بحران با كار جمعي مديريتي
از مهمترين نكات سيلاب هاي اخير در چهارمحال و بختياري كار جمعي و تيم مديران و دستگاه ها اجرايي بود كه باعث شد سيلاب خسارت جاني نداشته باشد.
در اين بين رفتار تيمي و عملكرد گروهي مي تواند يكي از الگوهاي مديريتي در همه امور براي استان باشد.
به گزارش ايرنا، چهارمحال و بختياري داراي 10 شهرستان با جمعيتي افزون بر 947 هزار نفر است كه اين استان از نظر جغرافيايي سرچشمه دو رودخانه كارون و زاينده رود و بخشي از دز است كه يك دهه با خشكسالي مواجه شد اما سيلاب هاي امسال بخشي از بي آبي را تا حدود كمي جبران خواهد كرد.

**تنها راه نجات از سيلاب اجراي طرح هاي آبخيرداري است
به دليل شرايط توپوگرافي و اراضي شيب دار در چهارمحال و بختياري مهمترين راهكار نگه داشت آب در اين استان آبخيزداري و آبخوان داري است.
وجود دو سد خاكي گنج در لردگان و نصير اباد در كوهرنگ از فاجعه انساني در سيلاب اخير جلوگيري كرد.
تاكنون 2 هزار بند ملاتي، 80 بند خاكي، 314 گابيون، 7 مورد آبگير، 100 سد خشكه چين، 16 مورد كف بند و سد زيرزميني در بخش آبخيزداري منابع طبيعي استان اجرا شده است.
گرچه سيلاب با هجوم خود به شهرها و روستاهاي كشور از جمله چهارمحال و بختياري از خود ويراني برجاي گذاشت اما روي ديگر بارش ها سيل آسا دادن جان تازه اي به طبيعت و محيط زيست بود.
تالاب بين المللي چغاخور چهارمحال و بختياري بيش از 80 درصد آبگيري شد و آب در تالاب بين المللي گندمان نيز سرريز شد.
بسياري از چشمه هاي خشك شده استان احيا شد و دبي آب چشمه كوهرنگ از 200 متر مكعب به 500 متر مكعب افزايش يافت. بي شك دشت هاي استان نيز كه طي 10 سال خشكسالي به دشت هاي ممنوعه و ممنوعه بحراني تبديل شده بود از وضعيت بهتري برخوردار شده اند گرچه اين استان چندان از آبهاي سطحي برخوردار نمي شود و انباشت برف مي تواند در بهبود تراز آب هاي زيرزميني اين استان موثر واقع شود.
در همين حال كارشناسان معتقدند؛ سيلاب ها اگرچه مخرب هستند، اما صرفنظر از اقدامات مخرب انساني و دست اندازي آنان به طبيعت، در مواقع بحراني و كم آبي فرصت و نعمت هستند كه در صورت هوشمندي مسئولان با احداث سيل بندها و كنترل آنها به سمت سدها، مي تواند ايران خشك را از بحران كم آبي رهايي بخشد.
7363/2097/6021