ادعای صلحبانی آمریكا و اختلاف افكنی در افغانستان

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری این كشور هفه جاری جنگ در افغانستان را تاسف بار و مسخره خواند و ابراز امیدواری كرد بتواند با موفقیت در گفت وگوهای صلح افغانستان كه خود به كمك دستیارش مدیریت آنرا به عهده گرفته است، به طولانی ترین جنگ خارجی امریكا پایان دهد.
به گزارش خبرگزاری بلومبرگ آمریكا وی در یك نشست در كاخ سفید با ینس استولتنبرگ، دبیركل پیمان آتلانتیك شمالی (ناتو) كه نیروهای آن هنوز در افغانستان جولان می دهند، از اعضای ناتو به دلیل عدم همراهی با آمریكا در نیل به اهدافش انتقاد كرد.
اما وی در حالی جنگ در افغانستان را مسخره ‌خواند و از همپیمانان غربی و منطقه ای خود انتقاد كرد كه مقامات آمریكایی تاكنون شش بار بدون نظرخواهی از آنها و همه بازیگران موثر در افغانستان با نماینگان طالبان در قطر دیدار كرده و در صدد ختم طولانی ترین جنگ تاریخ آن كشور است.
آمریكا در سال 2001 ابتدا به بهانه مبارزه با تروریسمی بعد از 11 سپتامبر ، وارد این كشور شد و به تدریج تلاش كرد برای حفظ منافع منطقه ای خود حكومت های مختلفی را در آن سركار بیاورد كه تامین كننده همه منافع واشنگتن نبودند، اما امروزه بعد از تفرقه افكنی در این كشور می كوشد به سبك خودش صلحی را در آن كشور فراگیر كند كه خواست همه بازیگران داخلی و خارجی موجود و موثر در آن كشور نیست.
البته پیشینه حضور آمریكا در این كشور، طبق اعتراف قبلی هیلاری كلینتون، وزیر خارجه پیشین این كشور به زمانی برمی گردد كه واشنگتن گروه تروریستی طالبان را برای جلوگیری از گسترش نفوذ روس ها (شوروی سابق) در افغانستان خلق كرده بود، اما امروزه برای مدیریت بهتر و بیشتر بر این گروه سیاسی خودساخته، بارها سعی كرد بطور مخفیانه یا علنی با آن مذاكره كند تا بهتر بتواند به اهداف تاریخی خود در این كشور و شاید در منطقه دست یابد، غافل از اینكه این مذاكرات پشت پرده و یا بعضا رو در رو با بازیگران دست چین شده داخلی و منطقه ای، اختلافات را در میان همه آنها بیشتر كرده است.
چون به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران، ترامپ با تعیین زلمای خلیل زاد، فرستاده ویژه خود در امور افغانستان و سپردن ماموریت به اصطلاح صلحبانی در آن كشور به او، همه بازیگران سیاسی داخل افغانستان از جمله خود دولت كابل و همچنین بازیگران خارجی به ویژه همسایگان موثر در عرصه سیاسی و اقتصادی افغانستان را درچار یك سردرگمی و بلاتكلیفی مزمن كرده است.
خلیل زاد برای تحقق این به اصطلاح صلح دیكته ای، بارها نشست های ناموفق مختلفی را در كابل، اسلام آباد و پایتخت كشورهای عربی حاشیه خلیج فارس كه آخرین آن در دوحه قطر بود، بدون حضور مستقیم نمایندگان اصلی دولت افغانستان و همسایگان موثر این كشور با گروه طالبان برگزار كرد.
قابل توجه اینكه ورود مستقیم دولت ترامپ به گفت و گو با گروه طالبان، به شدت مورد انتقاد مقام های پیشین آمریكایی نیز قرار گرفته است.
'رایان كراكر' سفیر پیشین امریكا در افغانستان 27 بهمن ماه در روزنامه واشنگتن پست نوشت: 'ما با ورود مستقیم دولت ترامپ به مذاكره مستقیم با طالبان به عنوان مخالف دولت كابل برای برآورده كردن خواسته هایش مخالفیم، چون با این كار مشروعیت را از حكومتی گرفته ایم كه ادعای حمایت از آن را داریم'.
او افزود كه آمریكا با این كارش، نشان می دهد كه 'تسلیم طالبان شده است'.
البته تاكنون مذاكرات جداگانه ای نیز میان بازیگران اصلی داخلی و خارجی افغانستان در پایتخت های روسیه، ایران، ازبكستان، پاكستان و تركیه نیز برگزار شد، اما این مذاكرات هم به رغم برخورداری از برخی دستاوردهای قابل توجه، هنوز به نتیجه موثری نرسیدند، چون اقدامات اختلاف افكنانه دولت آمریكا در افغانستان موجب سردرگمی همه بازیگران داخلی افغانستان و نیز بازیگران خارجی موثر در آن شده است.
از دیگر اقدامات اختلاف افكنانه رئیس جمهوری آمریكا در افغانستان می توان به تصمیم 13 بهمن ماه او اشاره كرد كه گفته بود واشنگتن نیمی از 14 هزار نیروی نظامی آمریكایی را از افغانستان خارج می كند، اما فردای همان روز تلویزیون سی ان ان آن كشور گزارش داده بود كه واشنگتن با این تصمیم همه همپیمانان بین المللی عضو ناتو را برای همراهی با خود در سیاست گذاری در افغانستان دچار سردرگمی كرده است.
اعلام این تصمیم به شكل های متفاوت واكنش هم طالبان و هم دولت افغانستان را نیز به همراه داشته است.
آنچه مهم است اینكه دو طرف دعوا در افغانستان، یعنی نه گروه طالبان مورد توجه آمریكا، حتی دولت افغانستان نیز از ادامه روند مذاكرات راضی نیستند، چون با وجود صرف این همه زمان برای مدیریت آمریكایی این مذاكرات، هنوز هیچ یك از طرفین حاضر نیست با طیب خاطر در یك گفت وگوی بین افغانی تمام عیار در كنار دیگری نشسته و اختلافات را با هم حل كنند.
به اعتقاد تحلیلگران، با توجه به مذاكرات پشت پرده خلیل زاد با طالبان و در واقع محرومیت دولت كابل از شركت در مذاكرات صلح تحت مدیریت آمریكا، احتمال اینكه رابطه واشنگتن با اشرف غنی به طور دائمی آسیب ببیند همچنان رو به افزایش است؛ چرا كه رئیس جمهوری افغانستان نیز به سهم خود همچنان مصمم به حفظ قدرت و مدیریت تلاش ها برای رسیدن به صلح مطلوب خود است.
اشرف غنی به عنوان دولت وحدت ملی قانونی و مستقر در كشورش حق مسلم خود می داند بعد از پایان این مذاكرات صلح بتواند همچنان نقش موثری در دولت بعدی كشورش بازی كند، در حالی كه شواهد نشان می دهد آمریكا قصد دارد وزن اصلی دولت آینده را به طالبان اعطا كند.
خصومت به وجود آمده میان واشنگتن و كابل شانس های كوچكی كه برای رسیدن به صلح وجود داشت را به خطر انداخته است و این اختلاف افكنی و خصومت نتیجه مدیریت كسی جز زلمای خلیل زاد بر این مذاكرات نیست.
كارشناسان معتقدند كه از نگاه رئیس دولت افغانستان، مذاكراتی كه خلیلزاد آمریكایی – افغانی، رهبری اش را به عهده دارد، خیانت به شخص او است و نشانه تسلیم شدن آمریكا (در برابر طالبان) است. امری كه می تواند به بازگشت مجدد طالبان به قدرت منجر شود.
یك مقام حكومت افغان شنبه هفته گذشته در گفت وگو با رویترز گفته بود: 'خلیل زاد در حالی می خواهد خود را قهرمان صلح افغانستان معرفی كند كه رئیس جمهوری نمی خواهد به عنوان شخص بد بعد از این مذاكرات صلح معرفی شود، چرا كه او فكر می كند كه به او خیانت شده است'.
این نوع مدیریت بحران از سوی خلیل زاد، موجب بی ثباتی در موضع گیری های احزاب و قومیت های مختلف افغان نسبت به دولت و حتی طالبان نیز شده است.
این اختلافات تاجایی پیش رفت كه در 14 مارس (24 اسفند 1397) 'حمدالله محب' مشاور غنی در امور امنیت ملی دولت افغانستان در یك نشست با خلیل زاد، به شدت به او تاخت و او را متهم كرد به اینكه احتمالا می خواهد مقام ریاست حكومت بعدی افغانستان را خود به عهده بگیرد.
برخی منابع افغان كه خواستند نامشان فاش نشود فردای آن روز به رویترز گفتند كه وزارت خارجه آمریكا خشمگین از اظهارات محب، اعلام كرد مقامات این وزارتخانه دیگر حاضر نیستد در هیچ نشستی با او حضور یابند.
از اینرو در نشستی كه سه روز بعد میان نمایندگان ناتو و رئیس جمهوری افغانستان برگزار شده بود، نماینده آمریكا با مشاهده حضور محب در آن نشست، جلسه را به اعتراض ترك كرده بود.
یك مقام افغان نیز فردای آن روز گفته بود كه اشرف غنی، به خاطر خشم واشنگتن نسبت به گفته های محب، حتی به بركناری او (محب) نیز فكر می كند.
در واقع این اختلافات دولت كابل با آمریكا موجب شد مخالفان دولت كه زمانی با آن كنار آمده بودند، فرصت همراهی آمریكا با مخالفان از جمله طالبان را مغتنم شمرده و به گونه ای با هم نبانی كرده و به تدریج حتی دست دوستی به سوی طالبان نیز دراز كنند.
اعضای طالبان نیز بارها اعلام كردند اشرف غنی را دست نشانده امریكا می دانند و حاضر نیستند با رئیس جمهوری و یا نماینده مستقیم او دیدار كنند.
برخی تحلیلگران، این اختلافات را یادآور تنش ها در زمان حامد كرزی، رئیس جمهور پیشین افغانستان می دانند كه در طول 13 سال حكومتش، سرانجام به یكی از منتقدان اصلی ایالات متحده آمریكا تبدیل شده بود.
البته كرزی كه پیشتر مخالف مذاكره آمریكا با طالبان در پاكستان بود امروزه در اوج این اختلافات بوجود آمده براثر مدیریت آمریكا، به جمع مخالفان دولت پیوسته و شنبه گذشته اعلام كرد: 'چنانچه دولت كابل نخواهد به مذاكرات صلح (تحت مدیریت آمریكا) تن دهد، نباید از تلاش دست كشید و حتما باید در مذاكرات 14 آوریل (25 فروردین) دوحه قطر شركت كرد'.
وی كه در نشست مشترك هفته جاری خلیلزاد، غنی و برخی چهره های سیاسی كشورش از جمله 'عبدالرب رسول سیاف' یك رهبر جهادی، 'عبدالكریم خلیلی' رئیس شورای عالی صلح، 'دكتر عبدالله عبدالله' رئیس اجرایی افغانستان، 'محمد محقق' معاون دوم ریاست اجرایی و 'گلبدین حكمتیار' رهبر حزب اسلامی برای مذاكره با طالبان در كاخ ارگ شركت كرده بود، بعد از این نشست در صفحه فیس بوك خود تاكید كرد: 'حتی اگر دولت هم در نشست بعدی صلح در دوحه قطر شركت نكند، همه باید در آن شركت كنیم تا این نشست، یك نشست صلح همه شمول بین الافغانی باشد كه قبل از برگزاری لویی جرگه مشورتی برای تدارك برگزاری انتخابات سراسری برای تعیین آینده سیاست در این كشور تصمیم بگیرد'.
به اعتقاد برخی تحلیلگران، مشكل اصلی در مدیریت مذاكرات توسط آمریكا این است كه همه بازیگران سیاست داخلی افغانستان از جمله رئیس جمهوری فعلی، حامد كرزی و طالبان همه صلح می‌خواهند اما صلح را به این شرط می‌خواهند كه خود در راس قدرت قرار داشته باشند، معادله ای كه شكل گیری آن به دلیل نوع مدیریت فعلی آمریكا بر مذاكرات عملی نیست و حتی اعتراض اروپائیان را نیز به همراه آورده است.
چون این اختلاف افكنی آمریكا در افغانستان امروزه چنان نتیجه منفی بر ذهنیت دوستان آمریكا گذاشته است كه به گزارش دیروز سه شنبه رویترز، شورای اروپا دیروز به همین دلیل با صدور بیانیه ای تاكید كرد كه هرگونه توافق صلح افغانستان باید مورد تائید دولت افغانستان باشد.
آمریكا تاكنون با برگزاری پنج دور مذاكره با برخی سیاستمداران افغانی و طالبان نه تنها نتوانسته است صلحی در این كشور ایجاد كند، بلكه با به حاشیه راندن دولت افغانستان منشاء اختلافات فراوانی هم در میان بازیگران اصلی داخلی و هم بازیگران منطقه ای موثر در این كشور بوده است.
گزارش از علی نصیری**
آساق**1378**1663**