امام سجاد(ع)؛ تجلی گر بندگی و عبودیت خالصانه به درگاه حق

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ چهارمین پیشوای شیعیان در پنجم شعبان 38 هجری در مدینه دیده به جهان گشود. نام این امام همام علی بن الحسین(ع) و لقب های ایشان «زین العابدین، سجاد سیدالعابدین، زین الصالحین، وارث علم النبیین، وصی الوصیین، خازن وصایا المرسلین، امام المومنین، منار القانتین، الخاشع، المتهجد، الزاهد، العابد، العدل، البكاء، ذو الثفنات، امام الامه، الزكی و الامین السجاد» بود و «ابا محمد و ابوالحسن ثانی» كنیه این امام والامقام به شمار می رفت.

امامت امام سجاد(ع) با شهادت امام حسین(ع) در عاشورای 61 هجری آغاز شد. از تلاش‌های امام(ع) كه جنبه دینی و سیاسی داشت، توجه به بردگان بود؛ قشری كه در عصر امویان مورد شدیدترین فشارهای اجتماعی بودند و از محروم‌ترین طبقات جامعه اسلامی به‌شمار می‌رفتند. بنابراین امام سزین العابدین(ع) مانند حضرت علی(ع) كه با برخورد اسلامی بخشی از موالی عراق را به طرف خویش جذب كرد، كوشید تا حیثیت اجتماعی این قشر را بالا برد.

صحیفه سجادیه مجموعه دعاهای امام سجاد(ع) و آینه‌ای است كه تصویر اجتماع آن روز را در آن می‌توان دید. بیزاری از كردارها و گفتارها، پناه بردن به خدا و روشن كردن راه درست در پرتو تربیت دین و قرآن و پاكیزه ساختن جان ها از آلایش در این كتاب است؛ گویی امام(ع) می‌خواهد تا آنجا كه ممكن بود به زبان دعا مردم را به خدا پیوند دهد.

افشاگری های امام سجاد(ع) و خطبه های كوبنده و موثر ایشان نسبت به فعالیت های خلفای اموی سبب شد تا هشام بن عبدالملك این امام همام را در 55 سالگی در مدینه مسموم كند و سرانجام امام(ع) در 12 محرم 95 هجری به مقام والای شهادت نایل آمد و پیكر مطهر ایشان در قبرستان بقیع در شهر مدینه در كنار عموی بزرگوارش امام حسن مجتبی(ع) به خاك سپرده شد.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز ولادت امام سجاد(ع) با «محمد پارچه باف دولتی» عضو هیات علمی دانشگاه قرآن و حدیث به گفت وگو پرداخت.

**امام سجاد(ع) و قیام عاشورا
پارچه باف دولتی درباره نقش امام سجاد(ع) در زنده نگاه داشتن قیام كربلا گفت: در هر حادثه ای كه اتفاق می افتد افراد به دنبال آن فردی هستند كه در آن حادثه شاهد، ناظر و بازمانده آن واقعه بوده است و تنها فردی را كه از میان مردان بازمانده حادثه كربلا بود، باید امام سجاد(ع) نامید. شخصیتی كه پس از این رویداد به میان مردم آمد و برای آنها خطبه می خواند كه این امر خود تهدیدی جدی برای حاكمان اموی بود. بنابراین حضور امام سجاد(ع) در قیام كربلا و زنده ماندن ایشان به حكمت خدا، آن قیام را به گونه ای حقیقی و واقعی زنده نگاه داشت. از این رو پس از این نیز اگر می خواهیم كه قیام كربلا به همان صورت زنده نگه داشته شود باید به سراغ فرموده ها و روایات امام(ع) رفت زیرا نقش بی بدیلی در این مورد دارد.

همچنین اگر فردی بتواند در اسارت به تكلیف الهی عمل كند و صبر داشته باشد، چهره فرد ظالم را برای مردم روشن تر می كند. بنابراین در وضعیتی كه به امام سجاد(ع) بی احترامی كردند و ایشان را به اسارت در آوردند، آن بزرگوار با متانت خود صبر كرد و هر فردی كه آن صحنه ها را دید، دانست كه در كربلا چه اتفاق هایی افتاده است و بسیاری از افراد با دیدن اسرا فهمیدند كه در كربلا چه فاجعه ای رخ داده است. از این رو اگر امام زین العابدین(ع) نبود نمی شد چهره ظالمان اموی را به آن شكل روشن ترسیم كرد.

**یادگیری توحید و معاد از زندگی امام سجاد(ع)
عضو هیات علمی دانشگاه قرآن و حدیث در خصوص نقش امام چهارم شیعیان(ع) در هدایت جامعه اسلامی اظهار داشت: این موضوع كه امام در دوره پیشوایی، حاكم نبود، چگونه امت اسلامی را هدایت می كرد در همه دوران قابل پیگیری است، بنابراین باید گفت كه هدایت امام(ع) كه نتیجه آن قرار است مردم نسبت به باور توحید و معادشان كوشاتر شوند سبب شد تا حاكمان اموی آن حضرت را محبوس نگه دارند و حاكمیت را از ایشان بگیرند. بنابراین هر فردی كه به امام(ع) نزدیك می شد این 2 آموزه را به خوبی و در عمل فرا می گرفت. از این رو نوع زندگی امام سجاد(ع)؛ یعنی نشستن، غذا خوردن، صبر، احترام به دیگران و ... در میان مردم و حتی بدون اینكه بخواهد سخنی بگوید، باعث شد تا افرادی كه این نوع زندگی را می دیدند به یقین به یاد قیامت می افتادند و خدا را به یاد می آوردند.

در همین خصوص از آن حضرت سوال شد كه باید با چه افرادی نشست و برخاست داشت كه ایشان فرمود فردی كه وقتی او را می بینید به یاد خدا بیافتید. بنابراین آن افرادی كه نسبت به امام زین العابدین(ع) و دیگر اهل بیت(ع) ظلم می كردند، هیچگاه نمی توانستند از این تاثیرگذاری جلوگیری كنند.

**سخنان امام سجاد(ع) در جامعه اسلامی
وی در ادامه افزود: از طرفی دیگر امام سجاد(ع) به دلیل ارتباط هایی كه با مردم داشت سخنانی كه ایراد می كرد و پاسخ به سوال هایی كه می داد، فارغ از سلوك و سبك زندگی وی، باعث هدایت جامعه اسلامی می شد. از این رو در زندگی امام(ع) رفتاری كه بخواهد بهانه به دست حاكمان اموی بدهد كه وی را تحت فشار قرار بدهند، دیده نمی شود اما باز هم این حاكمان نمی توانستند امام(ع) را تحمل كنند زیرا آنها می دیدند كه امام زین العابدین(ع) در جامعه اسلامی مانند خورشیدی می درخشد و به هیچ نحو نمی توان از تابش ایشان جلوگیری كرد. بنابراین وقتی تعبیر می شود كه مثل امام سجاد(ع) به مانند نور و خورشید است، انسان می بیند كه هیچگاه نمی توان تاثیرات این امام همام را بر جامعه پوشاند.

** بیان صحیفه سجادیه
پارچه باف دولتی در ارتباط با لحن صحیفه سجادیه بیان داشت: تمام علمای بزرگ و افرادی كه با حدیث سر وكار دارند، بر این باور هستند كه با لحاظ سندی تقریباً صحیفه سجادیه بی بدیل است و نظیر ندارد. علاوه بر این آن چیزی كه بسیاری از افراد را شیفته صحیفه سجادیه كرده، لحنی است كه در این كتاب وجود دارد، عبارات این كتاب به گونه ای است كه نمی توان فكر كرد كه مطالب این كتاب از جای دیگری آمده و علما هم توافق دارند كه لحن این كتاب از امام سجاد(ع) است. البته صحیفه سجادیه كه امروز وجود دارد، از آن چیزی كه در آن زمان بوده حدود 20 درصد كمتر شده است اما این كمتر شدن دلیلی نمی شود كه چیزی بر آن افزوده شده باشد.

**صحیفه سجادیه و مردم امروز
عضو هیات علمی دانشگاه قرآن و حدیث درباره نقش صحیفه سجادیه در زندگی مردم امروز یادآور شد: بسیاری از افرادی كه می خواهند راجع به كتاب هایی مانند صحیفه سجادیه سخن بگویند، گاهی كنار ایستادند و در مورد آن نظر می دهند. به همین دلیل اگر فردی صحیفه سجادیه را برای دل خودش بخواند متوجه می شود كه چگونه می توان با خدا سخن گفت. باید به این كتاب توجه داشت كه این موضوع می تواند نقش مهمی در زندگی مردم امروزی داشته باشد. به همین دلیل اگر مردم بتوانند از طریق این چنین دعاهایی با خدا ارتباط برقرار كنند، زندگی آنها تنظیم و اعتقاداتشان تصحیح می شود و بحث های اخلاقی در آنها تداعی خواهد شد و زندگی موثری خواهند داشت.

پژوهشم9370**2002**9131