به گزارش ایرنا استان مرزی خراسان جنوبی بنا به موقعیت خاص جغرافیایی از مناطق خشك و كم آب ایران است اما مردمان این تمدن كهن همواره تلاش كرده اند آب را به شیوه های متعدد تامین و مدیریت كنند.
مهار و استفاده از آب های سطحی و سیلاب ها یكی از شیوه های هوشمندانه در این خصوص به شمار می آید كه به طرق مختلف سنتی و مدرن از جمله بندسارهای كشاورزی، طرح های آبخیزداری و سد سازی نسبت به كنترل روان آب ها و سیلاب ها از آن استفاده می شود.
احداث بندسارهای خاكی كوچك مقیاس بر اساس دانش سنتی مردم تاثیر بسزایی در تغذیه سفره های آب زیرزمینی، ایجاد و نگهداری رطوبت در خاك، زراعت و تامین آب كشاورزی دارد و به عنوان یك فناوری بومی برای كشاورزان نیز دارای منافع اقتصادی است.
همچنین مهار روان آب های ناشی از بارندگی ها در دشت ها و مناطق بیابانی می تواند به حفظ خاك و بهبود وضعیت آن و نیز بهبود منابع و ذخایر زیرزمینی دشت ها كمك كند.
در این زمینه اداره منابع طبیعی و آبخیزداری با احداث سازه های آبخیزداری خاكی، سنگی، سنگی ملاتی، گابیونی و سایر روش ها سهم بسزایی در مهار روان آب ها و سیلاب ها ایفا می كنند.
سد و سدسازی نیز از دیگر راهكارهای راهبردی مهار روان آب ها و سیلاب هاست كه نظرات و ایده ها در ارتباط با مزایا و معایب آن متفاوت است.
كارشناسان در هر حال تاكید دارند كه سرمایه گذاری در مورد جمع آوری روان آب ها با توجه به حجم زیاد آن و شرایط كم آبی در كشور، می تواند نه تنها سودآور بلكه اقتصادی باشد.
استان مرزی خراسان جنوبی دو دهه است كه با خشكسالی های پیاپی دست و پنجه نرم می كند طی این مدت شاهد بارندگی های كم اما رگباری بودیم كه به صورت روان آب و سیلاب جاری و بخش عمده ای از آن نیز هدر رفت.
به گفته كارشناسان اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی، سالانه حجم روان آب های استان 700 میلیون مترمكعب است اما تنها 80 میلیون مترمكعب آب مهار می شود.
تاكنون یكهزار و 750 بند گابیونی( توری فلزی )، بند خاكی و سازه برای مهار روان آب ها به كمك مردم و مسئولان در سطح استان ساخته شده است كه بارندگی های امسال سبب شد 100 درصد این سازه ها آبگیری شود.
معاون آبخیزداری اداره كل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: سال آبی جاری بیش از 55 میلیون متر مكعب روان آب در سازه های آبخیزداری استان جمع آوری و مهار شد.
محسن یوسفی افزود: همچنین بارندگی های هفته جاری سبب شد بیش از 22 میلیون مترمكعب روان آب در 2 هزار و 300 سازه آبخیزداری منابع طبیعی اعم از سنگی، سنگی ملاتی و خاكی استان جمع آوری شد.
وی اظهار داشت: تاكنون 100 درصد سازه های آبخیزداری استان پر و برخی دو یا سه مرتبه سرریز شده كه نسبت به تخلیه یا مهار آب ها اقدام شد.
معاون آبخیزداری اداره كل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی با بیان اینكه وضعیت آبگیری سدهای استان كنترل شده است تصریح كرد: تاكنون هیچ موردی از تخریب یا خسارت سیلاب به سازه های آبخیزداری استان گزارش نشده است.
وی عنوان كرد: سال گذشته از محل صندوق توسعه ملی 159 میلیارد ریال اعتبار برای اجرای سازه های آبخیزداری به استان خراسان جنوبی اختصاص یافت.
یوسفی یادآور شد: بهمن سال گذشته 97 سازه آبخیزداری با حجم عملیات 452 هزار مترمكعب با استفاده از این اعتبار در استان به بهره برداری رسید كه اكنون تمامی این سازه ها آبگیری و پر شده است.
ساكنان خراسان جنوبی از دیرباز با لمس واقعیت خشكسالی با سخت كوشی خود را با طبیعت وفق داده و در بسیاری موارد بر آن غلبه كرده اند كه احداث 6 هزار و 252 رشته قنات و بندسارهای كشاورزی نمونه ای از این تلاش های خستگی ناپذیر است.
معاون حفاظت و بهره برداری شركت آب منطقه ای خراسان جنوبی نیز گفت: در بارندگی های هفته جاری 10 میلیون و 600 هزار متر مكعب روان آب و سیلاب در سدهای مخزنی استان مهار شده است.
سید سعید پورجعفر افزود: هم اكنون هفت سد مخزنی با ظرفیت 58 میلیون متر مكعب در استان وجود دارد كه تاكنون 28 میلیون متر مكعب از ظرفیت این سدها آبگیری شده است.
وی با بیان اینكه 48 درصد ظرفیت سدهای مخزنی استان هنوز خالی است اظهار داشت: در بارندگی های اخیر سدهای نهرین و دره بید طبس سرریز شد اما برخی سدها هنوز ظرفیت خالی زیادی دارد.
معاون حفاظت و بهره برداری شركت آب منطقه ای خراسان جنوبی عنوان كرد: وضعیت سدهای استان از نظر كنترل و پایداری مدام در حال بررسی هستند لذا با توجه به پیش بینی بارندگی ها در صورت نیاز نسبت به تخلیه سدها اقدام می كنیم.
وی یادآور شد: سد نهرین طبس كه در سال آبی جاری چندین مرتبه آبگیری و سرریز شد لذا شیرهای تخلیه تحتانی نیز باز است و در بارندگی اخیر 6 میلیون متر مكعب بر ثانیه و حدود 40 متر مكعب ورودی سیلاب داشت.
پورجعفر گفت: میزان ورودی و خروجی سدها استان كنترل شده و خوشبختانه هیچگونه خسارتی به سدهای استان وارد نشد.
وی افزود: چون بایستی در طول تابستان آب پایدار شرب برای شهرستان طبس تامین كنیم اگر بارندگی ادامه داشته باشد مجدد آب سد را تخلیه می كنیم در غیر اینصورت خیر، تا برای تامین آب شرب طبس از نهرین استفاده كنیم.
معاون حفاظت و بهره برداری شركت آب منطقه ای خراسان جنوبی اظهار داشت: تنها از ظرفیت سد نهرین برای تامین آب شرب استفاده می شود مابقی سدها به دلیل كیفیت پایین برای كشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد.
7557 * 6054
بیرجند - ایرنا - كنترل روان آب و سیلاب ها نیاز ضروری امروز و فردای مناطق كم آب یا بی آب است كه می توان به عنوان ظرفیتی عظیم و با روش های سنتی و مدرن از آن بهره برد.
