به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، حمید ظهرابی روز دوشنبه در نشست خبری به مناسبت روز جهانی زمین افزود: بررسی‌ها نشان می‌دهد اقداماتی كه سازمان حفاظت محیط‌زیست در راستای حفاظت از تالابها مانند لایروبی و احیای آن‌ها انجام داد، تأثیر بسیار زیادی در جلوگیری از سیلاب و تخریب داشته است كه نمونه بارز آن تالاب‌های استان گلستان است.
وی ادامه داد: اگر این تالابها زهكشی شده بود و كاركرد خود را از دست می‌دادند باید بپذیریم كه حداقل یك‌سوم بیشتر در استان گلستان خسارت می‌دیدیم، برآوردها نشان می‌دهد 120 تا 130 میلیون مترمكعب آب در سه تالاب آلما گل، آجی گل و آلا گل ذخیره شده است.
وی اظهار داشت: در خوزستان نیز ثابت شده تالاب‌های موجود حجم زیادی از آب و سیلاب را دریافت و در خود ذخیره كرده‌اند بنابراین باید بپذیریم كه تالابها نقش بسیار زیادی در مهار سیلاب‌ها و كاهش میزان تخریب ناشی از وقوع سیل دارند.
ظهرابی گفت: یكی از اشتباهاتی كه به‌ویژه در كوهستان‌ها مرتكب شدیم زهكشی و تغییر كاربری تالابها در مناطق كوهستانی و بالادست است كه به اراضی كشاورزی تبدیل شدند و كاركرد خود را برای مهار سیل از دست دادند.
وی با اشاره به اینكه حجم زیادی آب در تالاب‌های كشور ذخیره شده است، تأكید كرد: اگر بتوانیم حقابه تالابها را تأمین كرده و آن بازه زمانی را كه باید به‌مرور حقابه را تزریق و به سمت احیا پیش می‌رفتیم را ذخیره كنیم تا تالابها در شرایط پایدارتری قرار گیرند. درواقع بسیاری از تالابها پر شده‌اند اما اگر حقابه وارد آن‌ها نشود بعد از مدتی به علت تبخیر دوباره به شرایط قبلی برمی‌گردند پس باید از این فرصت ایجادشده برای تداوم وضعیت كنونی تالابها استفاده كنیم.
وی گفت: اكنون بیشتر تالاب‌های كشور شرایط خوبی دارند و بین 40 تا 90 درصد آن‌ها آبگیری شدند، فقط چند تالاب است كه شرایط آن‌ها تغییر نكرده كه مهم‌ترین آن‌ها دریاچه پریشان است، تالاب گاوخونی نیز 10 تا 15 درصد آبگیری شده، تالاب كافتر هم تقریباً به همین میزان آبگیری شده است، تالاب بختگان 30 تا 40 درصد آبگیری شده و تالاب هامون نیز 70 تا 80 درصد و هورالعظیم بیش از 90 درصد آبگیری شده است.
** آلوده بودن سیلاب به پساب انكارناپذیر است
ظهرابی درباره كیفیت آبی كه وارد تالابها شده است، گفت: روان‌آب‌هایی كه در قالب سیلاب تشكیل شد حجم زیادی از رسوبات را به همراه داشت تا جایی كه در برخی از نقاط تا 50 درصد حجم مشاهده شد ازاین‌رو سیلابی با حجم زیادی رسوب ایجاد شد كه از یك‌سو می‌تواند حاوی مواد مغذی برای مزارع باشد اما از سوی دیگر می‌تواند موجب تخریب اكوسیستم‌های طبیعی شود.
وی افزود: این آب می‌تواند موجب مرگ‌ومیر آبزیان ازجمله ماهیان و كف‌زیان شود همچنین موجب پر شدن حجم مخزن تالابها شود و شرایط زیستگاه‌ها را تغییر دهد، البته برخی گونه‌ها به كدورت آب و گل‌ولای حساس هستند كه صدمه بیشتری می‌بینند.
ظهرابی گفت: بدون شك سیلاب در مناطق شهری به پساب‌های شهری، خانگی، صنعتی و بیمارستانی آلوده شده‌اند و این مسئله انكارناپذیر است اما زمانی كه حجم سیلاب در محیط طبیعی زیاد باشد آلودگی نمی‌تواند زیاد تأثیرگذار باشد.
** خطر بروز كانون‌های گردوغباری جدید
وی توضیح داد: گل‌ولای معمولا ریزدانه‌هایی هستند كه بعد از ته‌نشین شدن می‌توانند به كانون گردوغبار تبدیل شوند و این پتانسیل را دارند و ازآنجاكه هیچ حفاظ و پوششی ندارند با كوچك‌ترین باد به هوا بلند می‌شوند كه برای مهار آن‌ها باید حتماً برنامه‌ریزی داشته باشیم كه تقویت پوشش گیاهی یكی از راهكارهاست.
** برآورد خسارت به زمان نیاز دارد
وی درباره برآورد خسارات گفت: البته برآورد خسارات زمان‌بر است زیرا در محیط‌زیست رشته‌های مختلفی را در برمی‌گیرد ازاین‌رو به مطالعات عمیق و دقیق نیاز دارد، در بسیاری از كشورها زمان برآورد خسارات سیل بر محیط‌زیست 4 تا 5 سال زمان می‌برد و در ایران نیز به همین میزان زمان نیاز داریم. این برنامه را در دستور كار قرار داریم.
** اجازه ورود دام به مناطق حفاظت‌شده داده نمی‌شود
ظهرابی با اشاره به اینكه در روند سیل برخی از مراتع تخریب شده است، گفت: سازمان حفاظت محیط‌زیست اجازه ورود دام‌ها را به مناطق حفاظت‌شده با هدف چرا نمی‌دهد.
وی افزود: در برخی از مناطق برخی دامداران مجوز ورود به مناطق حفاظت‌شده را دارند و فقط به آن‌ها اجازه ورود می‌دهیم اما اگر آن‌ها هم بخواهند بیشتر از ظرفیت دام وارد مناطق كنند جلوگیری خواهیم كرد؛ به‌عنوان مثال چندی پیش قرار بود حدود 20 هزار رأس دام وارد منطقه حفاظت‌شده خار توران شود كه داشتند 30 درصد اضافه بر ظرفیت وارد كنند كه مانع انجام این كار شدیم.
** مانع بازسازی اماكن تخریب‌شده در بستر و حریم رودخانه‌ها شویم
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست تاكید كرد: سازمان‌های مرتبط باید مانع بازسازی اماكن تخریب‌شده در حریم و بستر رودخانه‌ها شوند، باید حریم و بستر رودخانه حفظ شود چون ممكن است دوباره چنین سیلی رخ دهد همان‌طور كه در تاریخ كشور بارها وقوع چنین سیل‌هایی آمده است.
** گزارشی از آلودگی نفتی تالاب هورالعظیم نداریم
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست اظهار داشت: تاكنون وزارت نفت گزارشی مبنی بر آلودگی نفتی تالاب هورالعظیم به سازمان محیط‌زیست ارسال نكرده است.
وی گفت: بخشی از تالاب هورالعظیم كه در حاشیه تالاب قرار دارد، به علت موقعیت طبیعی و جغرافیایی آن آبگیری نمی‌شود به عبارتی به علت شیب‌دار بودن آب به آن نقطه نمی‌رسد بنابراین در هیچ جایی از تالاب وزارت نفت مانع ورود آب نشده است.
** جستجو برای یافتن گوزن‌های سایت خوزستان ادامه دارد
وی درباره وضعیت گوزن‌های زرد سایت خوزستان گفت: با توجه به اینكه سال 95 سایت خوزستان به‌ویژه در بخشی از پارك ملی دز غرق آب شده بود، یك سری تمهیدات اندیشیده شده بود كه در این راستا تپه‌ای در نظر گرفته شد كه در صورت وقوع سیل گوزن‌ها بتوانند خود را به آن برسانند و در امان بمانند.
ظهرابی افزود: بعد از وقوع سیل بخشی از دیوار سایت تخریب شد و گوزن‌ها از آن خارج شدند اما بررسی‌ها علائمی از حیات گوزن‌ها را نشان داد و ازآنجاكه آن منطقه زیستگاه اصلی گوزن‌ها است ازاین‌رو خطری آن‌ها را تهدید نمی‌كند.
وی تأكید كرد: البته جستجو برای یافتن گوزن‌ها ادامه دارد اما ازآنجاكه جنگل‌های انبوهی در آن منطقه وجود دارد كار به‌سختی پیش می‌رود.
** با احداث سدهای مخرب مخالفیم
وی درباره اینكه برخی به سدسازی در حوضه آبریز كارون اشاره می‌كنند گفت: برخی از محیط‌زیستی‌های تندرو، از پایه و اساس با سدسازی مخالف‌اند اما من معتقدم كه سد می‌تواند هم خوب و هم بد باشد، اگر سد در جای مناسبی قرار گیرد می‌تواند مفید و اگر در مكان نامناسبی قرار گیرد می‌تواند بد و مخرب محیط‌زیست باشد.
وی تأكید كرد: احداث هر سدی نیازمند ارزیابی زیست‌محیطی است و اگر این ارزیابی نشان دهد كه تهدیدی برای محیط‌زیست وجود ندارد احداث آن ایرادی ندارد اما اگر كمترین آسیب را نشان دهد با احداث آن مخالفت خواهیم كرد.
ظهرابی به بارندگی‌های اخیر در كشور اشاره كرد و گفت: بارندگی‌ها اتفاق نادری بود اگرچه قطعاً این مسئله در تاریخ ایران تكرار شده بود اما وقوع سیل اخیر چند نكته را به ما یادآوری كرد اینكه ما انسان‌ها باید از تقابل با طبیعت دست برداریم و با آن هم‌راستا شویم، در فعالیت‌های خود به طبیعت بیشتر توجه كنیم.
وی افزود: سیل در واقع به ما یادآوری كرد تخریب سرزمین و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی می‌تواند فرسایش خاك و افزایش روانآبها و در نهایت تخریب محیط‌زیست را به همراه داشته باشد، به ما فهماند اگر به طبیعت تجاوز كنیم پاسخ لازم را به ما خواهد داد و این تفكر كه تمام اجزای طبیعت را می‌توان مهندسی كرد را به چالش كشید.
ظهرابی گفت: برخی معتقدند كه اگر در بالادست پوشش گیاهی نداشته باشیم با احداث سد و تعریف طرح‌هایی مانند آبخیزداری می‌توان مانع وقوع سیل و تخریب شد، یا اینكه تجاوز به حریم و بستر رودخانه قابل‌كنترل است اما دیدیم كه این‌طور نیست و بیشترین آسیب‌ها به تأسیساتی وارد شد كه در بستر و حریم رودخانه‌ها بودند.
وی تأكید كرد: البته اگرچه نمی‌توان گفت كه تمام دلایل وقوع سیل دستكاری انسان بوده است زیرا گاهی طبیعت نیز بیشتر از آن چیزی كه انتظار می‌رود بارش دارد، اما این دستكاری‌ها در افزایش خسارات قطعاً تأثیر داشته است، حال این سؤال پیش می‌آید كه برای جبران چه‌كار كنیم؟ اول باید موانعی كه طبیعت برای مهار روانآبها ایجاد كرده بود مانند جنگل، مراتع و دستگاه‌های طبیعی را احیا و حفاظت كنیم.
وی ادامه داد: وقتی صحبت از راهكار می‌شود ذهن خودبه‌خود به سمت سازه‌های سیمانی و سنگی پیش می‌رود اما باید بپذیریم كه این روش جوابگو نیست پس باید طبیعت را حفظ كنیم و برای آن احترام قائل شویم.
علمی 9014** 1055
تهران- ایرنا- معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: بررسی‌ها نشان داد كه تالاب‌های آلا گل، آجی گل و آلما گل در استان گلستان میزان تخریب سیل در این استان را به یك‌سوم كاهش داده‌اند.
