ماموریت آقای دیپلمات در نیویورك

به گزارش ایرنا، «مجید تخت روانچی» دیپلماتی است عینكی، آرام و كم حاشیه كه به سه زبان انگلیسی، فرانسوی و آلمانی آشنایی و تسلط دارد. آهسته آهسته اما دقیق و واضح سخن می گوید و وقتی از او نام می برند، ذهن همگان به مذاكرات هسته ای ایران و گروه 1+5 و برجام جلب می شود.
تخت روانچی در حالی از امروز كار خود را در نیویورك آغاز كرده است كه با تغییرات ساختاری رخ داده در وزارت امور خارجه، دی ماه 96 میدان مشق را به مقصد پاستور و تصدی معاونت سیاسی دفتر ریاست جمهوری ترك كرد.با تصویب قانون منع بكارگیری بازنشستگان در مناصب دولتی و بعد از این كه غلامعلی خوشرو سفیر و نماینده سابق ایران در سازمان ملل متحد به استناد این قانون مجبور به بازگشت از نیویورك شد، بهرام قاسمی سخنگوی وقت وزارت امور خارجه در یكی از آخرین موضع گیری های خود در بیستم فروردین خبر داد كه مجید تخت روانچی به پیشنهاد محمدجواد ظریف و موافقت حجت الاسلام والسلمین حسن روحانی جانشین غلامعلی خوشرو شده است. روند اعزام نیز به سرعت طی شد. او تنها چند روز پیش (29 فروردین) میهمان جلسه ای با رئیس جمهور شد و توصیه ها و نكات مورد نظر رئیس شورای عالی امنیت را دریافت كرد.

**تخت روانچی كیست؟
مجید تخت روانچی در بیست و سوم مهر ماه 1337 در تهران به دنیا آمد. او نیز به مانند بسیاری از بچه درس خوان های آن دوران در اواسط دهه 50، به آمریكا رفت تا تحصیلاتش را در یكی از رشته های فنی ادامه دهد. روانچی تحصیلاتش را در دانشگاه كانزاس در رشته عمران آغاز كرد؛ دانشگاهی كه احمد غفوری فرد، وزیر اسبق نیرو و نماینده ادوار مجلس هم دكتری اش را در رشته فیزیك در آنجا اخذ كرده است. تخت روانچی به مدت شش سال در دانشگاه كانزاس تحصیل كرد و لیسانس و فوق لیسانس خود را در آنجا كسب كرد. او البته در آن دوران، تنها در كسوت تحصیل علم مشغول نبود و در انجمن اسلامی دانشجویان آمریكا و كانادا فعالیت می كرد و در آنجا با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه آشنا شد. تخت روانچی مدرك كارشناسی ارشد اقتصاد سیاسی از دانشگاه فوردهام آمریكا نیز داراست؛ دانشگاهی كه دونالد ترامپ رئیس جمهور كنونی ایالات متحده و جان برنان، رئیس اسبق آژانس مركزی اطلاعات آمریكا (سیا) هم در آنجا تحصیل كرده اند. با این وجود تخت روانچی مدرك دكترای علوم سیاسی خود را چند سال قبل از دانشگاه برن سوییس دریافت كرده است.

**از حضور در نیویورك تا معاونت وزارت امور خارجه
تخت روانچی پس از آنكه در اوایل سال های دهه 60 تحصیلاتش را در آمریكا به پایان رساند، به تهران بازگشت و از سال 1364 به جمع دیپلمات ها پیوست. وی در آن سال ها به عنوان كارشناس و سپس معاون اداره مجامع بین المللی، فعالیت می كرد و تا سال 67 در این سمت باقی ماند. در سال 1367 به عنوان رییس اداره سازمان ملل وزارت امور خارجه منصوب شد و یك سال در این سمت فعال بود. در آن مقطع ظریف معاونت نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد را برعهده داشت و از همین مقطع ارتباط كاری ظریف و تخت روانچی آغاز شد.
حضور مشترك این دو نفر در هیات مذاكره كننده 598 نیز بر عمق همكاری و دوستی ها میان وزیر امروز امور خارجه و سفیر جدید ایران در سازمان ملل متحد افزود. با پایان جنگ، تخت روانچی در سال 1368 پس از هفت سال بار دیگر به آمریكا رفت و این بار، نه در كانزاس بلكه در نیویورك و در قالب رایزن نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد به مدت سه سال فعالیت كرد و سپس، به مدت شش سال معاونت نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد را در اختیار گرفت،زمانی كه سید كمال خرازی، مسئولیت سفارت و نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل متحد را برعهده داشت.
پس از انتخاب سید كمال خرازی به عنوان وزیر امور خارجه در دولت اصلاحات، تخت روانچی از نیویورك به تهران كوچ كرد و به عنوان دستیار ویژه وزیر از سال 77 تا سال 81 فعالیت كرد. تخت روانچی پس از آن تا سال 85 سفیر ایران در سوییس و لیختنشتاین بود. البته او در آن دوران، در نخستین تیم مذاكره كننده هسته ای كه ظریف یكی از اعضای اصلی آن بود، نیز عضویت داشت. با این وجود، با آمدن دولت نهم، او دیگر در این مسئولیت نماند و از سال 85 تا 88 به عنوان مشاور وزیر امور خارجه فعالیت می كرد. او در دولت دهم هم سمتی در وزارت امور خارجه نداشت. تا اینكه با پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری 92 و انتخاب محمدجواد ظریف به عنوان وزیر امور خارجه از او دعوت به كار شد و مسئولیت حساس معاونت اروپا و آمریكای وزارت امور خارجه را تا دی ماه 1396 برعهده داشت.

**مرد مذاكره های حساس
تخت روانچی در سه مقطع حساس عضویت در تیم های مذاكراتی ایران را تجربه كرده است. او در نخستین مقطع، عضو هیات دیپلماتیك ایران در مذاكرات 598 بود؛ مذاكراتی كه هم حسن روحانی و هم محمدجواد ظریف از اعضای اصلی آن بودند كه در نهایت به توافق 598 رسید. دومین مقطع، زمانی بود كه تخت روانچی به تازگی مسئولیت سفارت ایران در سوئیس را پذیرفته بود و بحران اتمی ایران تازه آغاز شده بود. در آن زمان، تیم مذاكراتی ایران به ریاست دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی یعنی حسن روحانی و با عضویت افرادی همچون سیدحسین موسویان، سیروس ناصری، محمدجواد ظریف، امیرحسین زمانی نیا، علی ماجدی و محمدرضا البرزی و... تشكیل شده بود و تخت روانچی نیز در آن جمع حضور داشت. با تغییر دولت هشتم و روی كار آمدن دولت نهم، تخت روانچی تنها به مشاورت دادن به وزیر وقت امور خارجه بسنده كرد اما پس از آنكه ظریف در دولت یازدهم، مسئولیت پرونده مذاكرات هسته ای را برعهده گرفت، تخت روانچی به یكی از اعضای هیات ایران درآمد؛ عضویتی آنقدر پراهمیت كه بسیاری او را عقل منفصل ظریف و مهندس توافق هسته ای می دانند.
ویلیام برنز، دیپلمات كهنه‌كار و عضو ارشد تیم مذاكره‌كننده دولت سابق آمریكا با ایران، در كتابی كه اخیرا به شرح تجربیات دیپلماتیك خود از جمله سیر مذاكرات هسته‌ای با ایران پرداخته است، در مورد مذاكره كنندگان ایرانی از جمله عراقچی و تخت روانچی نكاتی را مطرح كرده و با بیان اینكه میان طرفین «احترام دیپلماتیك» و نه اعتماد حاكم بود، نوشته است كه «آن‌ها دیپلمات‌هایی حرفه‌ای و نه ایدئولوگ بودند، اما به همان میزان به ایران متعهد، به همان میزان به انقلاب خود مفتخر و به همان میزان مصمم بودند كه می‌توانند موضع دیپلماتیك خود را حفظ كنند».

**ماموریت تخت روانچی در نیویورك چیست؟
پس از انتصاب تخت روانچی به عنوان نماینده ایران در سازمان ملل متحد، تحلیل های متفاوتی در این باره منتشر شد؛ برخی این انتصاب را عادی و معمولی تحلیل می‌كنند. در مقابل گروهی معتقدند انتخاب تخت ‌روانچی برای حضور در نیویورك حاوی پیامی به طرف مقابل است. روزنامه آمریكایی نیویورك تایمز در گزارشی تحلیلی، انتخاب تخت روانچی به عنوان نماینده ایران در سازمان ملل را نشان دهنده خواست تهران برای حفظ توافق هسته‌ای دانست.
حسین الله‌كرم كه یكی از مخالفان مشهور توافق هسته ای و دولت است، درباره علت انتخاب مجید تخت روانچی برای مسئولیت نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد گفته است: «تیم برجام متشكل از افراد مختلفی از جمله آقای تخت روانچی بود. این تیم درصدد حركتی است كه آثار این حركت در آینده برای تداوم برجام بروز و ظهور می‌كند. پیام انتخاب تخت روانچی نه فقط برای سازمان ملل، آمریكا و سایر كشورهاست بلكه برای جریانات داخلی هم نماد تداوم خط برجامی محسوب می‌شود. گرچه شاید برخی بگویند برجام در ابعادی ضربات سختی خورد و ادامه برجام منوط به مسائل متعددی خواهد بود. مسائلی كه آمریكایی‌ها مرتب در راستای تضعیف آن گام برمی‌دارند.»
با این وجود، سید محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهور درباره انتخاب تخت روانچی توضیحاتی را ارائه داد و به همه گمانه زنی ها پایان بخشید. او در این باره گفت: «نمایندگی ما در سازمان ملل همیشه اهمیت داشته و این هیچ ربطی به آمریكا ندارد. ما از اول انقلاب همیشه به دنبال این بودیم، سفیری را كه برای حضور در سازمان ملل انتخاب می‌كنیم مورد اعتماد و دارای تجربه و پختگی باشد. آقای دكتر ظریف از همان ابتدا دنبال چنین فردی بود.» رئیس دفتر رئیس جمهور یادآور شد: «كسی كه می خواهد به عنوان نماینده ایران انتخاب شود، باید یكسری شاخصه‌هایی داشته باشد؛ رسیدن به آقای تخت روانچی در عمل برای ما بسیار سخت بود چون یكی از همكاران بسیار خوب ما در ریاست جمهوری هست و از زمانی هم كه در نهاد ریاست جمهوری مسئولیت گرفت توانست به خوبی این كار را انجام دهد.» واعظی تأكید كرد: «{رفتن آقای تخت روانچی از نهاد ریاست جمهوری} برای ما خیلی سخت بود اما با توجه به این كه سازمان ملل برای كشور و وزارت امور خارجه بسیار مهم است، قبول كردیم كه یك دیپلمات پخته و مورد اعتمادمان كه امتحانش را پس داده، به آنجا برود بنابراین هدف از انتخاب ایشان همین است.»
با این وجود، مجید تخت روانچی درباره اولویت‌های مأموریت خود در سازمان ملل یادآور شده است: «سازمان ملل درگیر مسائل مختلفی است. هم مسائل مربوط به صلح و امنیت بین‌المللی و هم اقتصادی، اجتماعی و تبیین حقوق بین‌الملل. ما در همه این مباحث حرف داریم. ما اعتقاد داریم كه از ظرفیت‌های دیپلماسی چندجانبه می‌توانیم به نحو بهتری استفاده كنیم. طبیعتا این فعالیت‌ها را ادامه خواهیم داد. در هر حوزه‌ای كه بتوانیم ایفای نقش كنیم، حتما نقشمان را بازی می‌كنیم.
وی تأكید كرد: «در زمینه منطقه‌ای، مسائلی مورد توجه سازمان ملل است. ما در مسائل منطقه‌ای فعال هستیم. مخصوصا در مبارزه با تروریسم. سازمان ملل هم در این زمینه فعالیت دارد. در زمینه همكاری با فعالیت اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل و موضوعاتی همچون مبارزه با مواد مخدر و جنایات سازمان یافته فعالیت داریم كه ان شالله این فعالیت ها تشدید خواهد شد.»
سیام*م ا ت*2021**