شوراها از قانون تا عمل

هفتم اسفند سال 1377 چند روز پس از برگزاری بیستمین سالروز پیروزی انقلاب، اولین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در ایران برگزار شد كه تا كنون پنج دوره این انتخابات برگزار شده است و منتخبان مردم در جایگاه شوراهای شهر و روستا به عنوان مردمی ترین نهاد اجرایی كشور قرار گرفته اند.
در قانون اساسی برای شوراها وظایف متعددی از انتخاب شهردار تا وضع مقررات در حوزه شهری در نظر گرفته شده است و البته بنا به اذعان كارشناسان این حوزه، بین جایگاه فعلی شوراها و جایگاه قانونی این نهاد فاصله وجود دارد ولی تاثیرگذاری شوراها به عنوان بزرگترین سازمان برخاسته از رای مردم در جامعه ملموس و پررنگ است.
هم اینك بیش از 200 هزار نفر در قالب شوراهای شهر و روستا در كشور فعالیت می كنند كه باید به دور از گرایشها و اختلافات سیاسی در راستای احصاء مشكلات مردم و چاره اندیشی برای رفع آنها تلاش كنند چرا كه توسعه شهر و روستا نتیجه فعالیت و عملكرد یك جریان سیاسی نیست بلكه نشانگر موفقیت كل كشور و نظام است.

* شوراها میانجی مردم و حاكمیت
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در خصوص جایگاه شوراها گفت: شوراهای اسلامی نهادهای میانجی بین مردم و حاكمیت هستند كه می توانند به نمایندگی مردم پیگیر برخی امور باشد و برای مدیریت شهرها و روستاها برنامه ریزیهایی نیز انجام دهند.
وحید قربانی افزود: شوراها زبان گویای نیازمندیهای مردم هستند و می توانند رابطه بین مردم و حاكمیت را تنظیم كنند.
وی اضافه كرد: شوراهای اسلامی باید با مردم ارتباط دائم و بی واسطه داشته باشند تا مسائل و مشكلات آنها را درست تبیین و خواسته های منطقی آنها را پیگیری كنند و این اقدام منجر به افزایش اعتماد مردم به نظام می شود.
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی گفت: شوراها انتقال دهنده پیام حاكمیت به مردم نیز هستند و تمامی این امور زمانی اتفاق می افتد كه شوراهای اسلامی پس از انتخابات ارتباط خود با مردم را حفظ و گفت و گوی سازنده ای بین مردم و دولت ایجاد كنند.
قربانی افزود: متاسفانه برخی از شوراها پس از انتخابات و تا چهار سال بعد به سراغ مردم نمی روند و با خواسته مردم بیگانه می شوند كه در این صورت خود به مشكل تبدیل می شوند كه مجلس و دولت با این نوع شورا موافق نیست.
وی ادامه داد: وجود نهادهای میانجی بین دولت و ملت كه می تواند مسائل را با آرامش و در فضایی مطمئن پیش ببرد از بزرگترین افتخارات نظام شورایی است و دولت برای این نظام هزینه نیز می كند چرا كه منجر به افزایش اعتماد ملت به نظام و انسجام ملی می شوند.
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی گفت: در خراسان رضوی 76 شورای اسلامی شهر، دو هزار و 561 شورای روستا، 71 شورای بخش، 28 شورای شهرستان و یك شورای استان فعالیت می كند كه برخی از آنها موفق عمل می كنند و عده ای نیز فقط با درنظرگرفتن حداقلها فعالیت می كنند.
قربانی افزود: شوراهایی در عمل موفق هستند كه ارتباط خود با مردم را به بهترین نحو حفظ كنند و هر منطقه ای كه با سرعت زیاد به سمت توسعه رو به حركت باشد دارای شورای موفقی است و مردم به نحو صحیح در تصمیم گیریها دخیل هستند.

* تناسب اختیارات و وظایف
بنا به گفته رئیس شورای اسلامی شهر مشهد، نهاد شوراها بزرگترین دستاورد انقلاب اسلامی ایران و مبتنی بر آموزه های دینی و سلوك علوی و نماد مردم سالاری دینی است.
محمد رضا حیدری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: خدمت رسانی به مردم، محور و اساس شوراهای شهر و روستاست اما در این مسیر باید بین وظایف شورها و اختیارات آنها تناسب و همخوانی وجود داشته باشد تا این نظام مبتنی بر رای مردم، بتواند ارتباط بهتری با مسائل محلی برقرار كند.
وی اضافه كرد: نظام شورایی از استحكام بنا در قانون اساسی برخوردار است و هدف از شكل‌گیری آن توسعه دادن مركز تصمیم‌گیری از پایتخت به تمام شهرها و روستاهای كشور بوده است ضمن آن كه حل مسائل جاری مردم به دست خودشان منجر به افزایش اعتماد عمومی و رضایتمندی مردم در جامعه می شود.
رئیس شورای اسلامی شهر مشهد با بیان این كه حدود یك و نیم سال از فعالیت پنجمین دوره شورای اسلامی شهر مشهد می گذرد گفت: همه تلاش شورای پنجم ارائه خدمت صادقانه و واقعی به مردم است و در فضای مدیریت شهری سعی كردیم به تعامل و هم افزایی با همه عناصر تاثیرگذار در شهر برسیم .
حیدری افزود: شورا كاركرد سیاسی - حزبی ندارد بلكه كاركرد فرهنگی و اجتماعی دارد از این رو در شورای پنجم سعی شد از مجادلات سیاسی پرهیز كنیم چرا كه برای اثبات خود نیاز به دعوا و مجادله سیاسی نیست و با عملكرد واقعی خود می توانیم تاثیرگذار باشیم.
وی با تاكید بر این كه مهمترین محور فعالیت خود را تزریق امید به شهر می‌دانیم افزود: دشمنان این مرز و بوم سرمایه‌گذاری بسیار جدی برای ناامید كردن مردم انجام می‌دهند و این درحالی است كه بنا به اظهارات امام خمینی(ره) یاس و ناامیدی از جنود شیطان است.
رئیس شورای اسلامی شهر مشهد گفت: طی این مدت سعی شده با اقدامات مناسب، فضایی با نشاط و سرشار از امید برای شهروندان و زائران بارگاه منور رضوی ایجاد كنیم.
حیدری افزود: در فضای شهری رویكرد تعامل سازنده و گفت و گو با جریانها و عوامل مختلف را انتخاب و بر آن اصرار داریم و معتقدیم همه مسئولان با هرگرایش فكری و سیاسی وقتی از توسعه شهر صحبت می‌شود باید كنار یكدیگر قرار گیرند و اختلافها را كنار بگذارند.
وی ادامه داد: مبارزه با فساد، شفایت و پاسخگویی از رویكردهای اساسی مدیریت شهری و شورای پنجم است كه در این راستا نیز گامهای خوبی برداشته شده است و هم اینك در سامانه فاش شهرداری مشهد تمام مناقصه ها، قراردادها، خریدها با تمام جزئیات بارگذاری می شود و اولین شهری هستیم كه یك میلیارد ركورد از اطلاعات شهرسازی را بر روی سامانه های مرتبط قرار داده ایم.

* فاصله معنادار جایگاه شوراها از قانون تا عمل
عضو كمیسیون امور داخلی كشور و شوراها در مجلس شورای اسلامی نیز در خصوص جایگاه شوراها به خبرنگار ایرنا گفت: شوراهای شهر و روستا از مردمی ترین نهادهای كشور هستند و نقش مهمی در توسعه شهرها و روستاها دارند اما متاسفانه شوراها به لحاظ جایگاه از قانون تا عمل فاصله زیادی دارند.
حسین مقصودی افزود: احیاء قوانین شوراها و شهرداریها در دولت اصلاحات آغاز شد اما در سایر دولتها دنبال نشد و متاسفانه نه تنها جایگاه شوراها تقویت نشد بلكه اختیارات حداقلی اولیه شوراها و شهرداریها نیز تضعیف شد.
وی اضافه كرد: دولتها و برخی نمایندگان مجلس همواره به دنبال كاهش اختیارات شوراها بوده اند و گمان می كنند با تقویت شوراها برای خود رقیب می تراشند.
نماینده مردم سبزوار در مجلس شورای اسلامی گفت: طبق قانون شوراها باید كار و مدیریت در حوزه شهرها و روستاها به مردم و پارلمانهای محلی واگذار شود اما در صورتی كه كار به مردم واگذار شود اعتبار دولتی به آنها تعلق نمی گیرد و از سویی اختیارات لازم به شوراها و شهرداریها برای مدیریت و اداره شهر واگذار نمی شود و حتی در بحث دریافت عوارض محلی نیز اختیارات آنها تضعیف می شود.

* تخصصی شدن شوراها
عضو كمیسیون امور داخلی كشور و شوراها در مجلس شورای اسلامی گفت: انتخابات شوراها نیز تخصصی محور نیست در حالی كه باید برای داشتن شوراهای موفق انتخابات بر اساس رشته ها و تخصصهای مختلف باشد.
مقصودی افزود: در برخی موارد نیز شوراها نسبت به وظایف قانونی خود بی اطلاع هستند كه این مورد در رسیدگی به تخلفات شوراها در هیات حل اختلاف وزارت كشور كاملا مشهود است چرا كه اكثر تخلفات از روی ناآگاهی و آشنا نبودن به قوانین رخ می دهد.
وی ادامه داد: برای داشتن شوراهای تخصصی تر و فعالتر باید اختیارات آنها افزایش یابد ولی متاسفانه امروزه شوراها به دلیل عدم داشتن اختیارات كافی به جای شوراهای شهر به شوراهای شهرداریها تبدیل شده اند.
نماینده مجلس شورای اسلامی در خصوص لایحه مدیریت یكپارچه شهری نیز گفت: این لایحه ابتدا با 186 رای و با قید یك فوریت در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید سپس شورای نگهبان ایراداتی به آن گرفت كه اصلاح شد اما در ادامه كار خیلی از نمایندگان امضاهای خود را پس گرفتند و برخی نیز حتی به دنبال جمع كردن شوراها هستند.
مقصودی افزود: در عین حال تلاش می كنیم هر چه سریعتر لایحه مدیریت یكپارچه شهری را تعیین تكلیف كنیم.

* نیازمند شوراهای قوی هستیم
سرپرست معاونت سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری خراسان رضوی نیز در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: شوراها نهادهایی مردمی، برگرفته از آمیزه های دینی و نماد دموكراسی و تمركززدایی هستند.
سید حسن جعفری افزود: در جمهوری اسلامی ایران كه منبعث از حركت مردم است شوراهای شهر و روستا با هدف مشاركت مردم در سرنوشت خود و ایجاد نهاد مردمی قوی شكل گرفتند تا مردم بتوانند بیشتر در مدیریت شهر و روستای خود نقش ایفا كنند.
وی ادامه داد: نهادی كه با این هدف ایجاد می شود باید از قدرت و تخصص لازم برخوردار باشد و برای تمركززدایی به عنوان یكی از شاخصه های دموكراسی نیازمند شوراهایی قوی هستیم.
سرپرست معاونت سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری خراسان رضوی گفت: شوراها باید با شناسایی نیازهای مردم، به خواسته ها و انتظارات آنان پاسخگو باشند و درعین حال نظارت مستقیم خود بر حوزه های مختلف خدمات رسانی و به ویژه ساخت و ساز را افزایش دهند.
جعفری با تاكید بر لزوم تبعیت شوراها از قانون افزود: شوراها اگر در حوزه های مرتبط با خود نظیر تصمیم گیری، نظارت، شناسایی مشكلات مردم و منطقه تحت پوشش خود و پاسخگویی به نیازها نقش خود را پررنگ ایفا كنند در توسعه شهرها و روستاها تاثیرگذاری بیشتری خواهند داشت.
وی ادامه داد: شوراها به مرور در حال تكمیل شدن هستند و با حضور نخبگان در شوراها و تخصصی تر شدن این نهاد، نقش و جایگاه شوراها برای تحقق دموكراسی ویژه تر خواهد شد.
جعفری افزود: گسترش نهادهای غیردولتی از سیاستهای دولت تدبیر و امید، تكلیف قانون اساسی و انتظار مردم است.
نهم اردیبهشت ماه در تقویم به عنوان روز ملی شوراها نام گذاری شده است.
1922/7505