تخت روانچی: به اقدامات آمریكا عكس العمل مناسب نشان می دهیم

'مجید تخت روانچی' كه از 11 روز پیش به طور رسمی كار خود را در مسئولیت جدید با ارائه استوار نامه خود به «آنتونیو گوترش» دبیركل سازمان ملل متحد، آغاز كرد در گفت وگویی اختصاصی به پرسش های ایرنا درباره موضوعات مختلف از جمله برجام، تحریم های یكجانبه آمریكا ، تهدیدات واشنگتن علیه برنامه هسته ای ، اروپا و اینستكس، رویكرد نمایندگی ایران در دوره جدید و دیپلماسی عمومی پاسخ داد.
وی درباره اقدامات اخیر آمریكا همچون لغو تمدید معافیت برای خریداران نفت ایران و واكنش جمهوری اسلامی نسبت به آن گفت: این مساله از سوی مقامات كشور در حال بررسی است و در زمان مناسب اعلام خواهد شد.
این عضو ارشد مذاكره كننده هسته ای ایران درباره عملكرد اروپا در قبال حفظ برجام هم گفت انتقاد ما به اروپایی ها از ابتدا این بود كه صرفا نمی توانیم به حمایت سیاسی آنها اكتفا كنیم. باید به میدان بیایند و این خسارات وارده را جبران كنند.
تخت روانچی افزود: تشكیل اینستكس فی نفسه كار خوبی است اما در عمل باید نشان دهد كه تحریم های آمریكا را جبران می كند.
وی ادامه داد: این انتقاد را به صورت جدی به اروپایی ها گفته ایم و اگر واقعا اروپایی ها تاخیر كنند ممكن است كه زمان از دست رفته باشد.
نماینده ایران در سازمان ملل متحد درباره ظرفیت این سازمان هم گفت: در عین اینكه مراقب اصول و ارزش های خودمان هستیم، در چارچوب سازمان ملل همكاری داریم و فكر می كنیم كه این دو مانع جمع نیست. یعنی در حالی كه اصول و ارزش های خود را داریم، از امكانات بین المللی هم برای پیشبرد منافع ملی خود استفاده كنیم.
تخت روانچی یكی از برنامه های خود را پیگیری چندجانبه گرایی و دیپلماسی برای صلح نامید و گفت یكجانبه گرایی با منافع ملی ما در تضاد است و ما جلوی آن می ایستیم.
وی خاطرنشان كرد: در خروج غیرقانونی آمریكا از برجام هم ایستاده ایم و با اعضای شورای امنیت و بقیه اعضای سازمان ملل متحد در حال صحبت هستیم.
سفیر ایران در سازمان ملل متحد درباره ارتباط با دبیركل سازمان ملل متحد گفت: احساس ما این است كه دبیركل از تعامل با جمهوری اسلامی ایران استقبال می كند چرا كه در منطقه نقش داریم.
تخت روانچی درباره ارتباط نماینده ویژه دبیركل سازمان ملل متحد در امور یمن با ایران هم اظهار كرد: استنباط من این است كه این تبادل نظرها بیشتر خواهد شد.
وی درباره مواضع وزیر امور خارجه نسبت به 'تیم ب' (بولتون، بنیامین نتانیاهو، بن سلمان و بن زاید) هم گفت: برخی از عناصر در آمریكا و برخی در منطقه ما تلاش می كنند كه جو ایران هراسی را گسترش دهند. تلاش دارند كه منطقه را به آشوب بكشند و از این طریق فكر می كنند به منافع كوتاه مدت خودشان می رسند كه اشتباه می كنند.
نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد تصریح كرد: آقای دكتر ظریف این مساله را هم به خوبی تبیین كردند كه اگر این ماجرا جویی ها بخواهد جلو برود، چه خطرهایی برای منطقه دارد. ما به عنوان كشور خواهان صلح و كشوری كه برای امنیت منطقه كار می كنیم، مباحث امنیت منطقه را در دیدار با دبیركل هم مطرح كردیم.
تخت روانچی یادآور شد: متاسفانه برخی از كشورها در منطقه ما فكر می كنند اگر در این چارچوب تقابلی با ایران حركت كنند، منافعشان تامین می شود.

مشروح گفت وگو را در زیر می خوانید:

ایرنا :-چگونه انتخاب سفیر ایران در سازمان ملل متحد به شما رسید؟
+بعد از اینكه آقای دكتر خوشرو به دلیل قانون بازنشستگی، به ایران بازگشتند؛ نمایندگی نیویورك در عین اینكه با فعالیت همكاران از نظر كیفیت كار هیچ نقصانی وجود نداشته است اما چون یكی از نمایندگی های مهم است و جایگاه سفیر و نماینده دائم آن، خالی بود از همان ابتدا در فكر بودند كسی تعیین شود كه به سازمان ملل و همچنین به مسایل آمریكا و برجام، قطعنامه 2231 و سایر موضوعاتی كه در این زمینه هست آشنایی داشته باشد.
خودم ابتدا قصد ماموریت خارج از كشور را نداشتم و چند بار كه صحبت شده بود، بنده دوستان دیگری را پیشنهاد داده بودم كه با نظر وزیر امور خارجه و تایید رئیس جمهوری می توانست به اینجا اعزام شود. پس از صحبت های مختلف، آقای دكتر ظریف لطف داشتند و پیشنهاد دادند كه بنده به این ماموریت اعزام شوم و رئیس جمهوری هم تایید كردند.

ایرنا:-پس از علنی شدن انتصاب شما، مسایلی مطرح شد كه ماموریت ویژه ای برای شما تعریف شده است؟
+اینها بیشتر گمانه زنی های رسانه ای است كه مثلا این انتخاب چه پیامی منتقل می كند. اگر یكی از وزارت امور خارجه هم به اینجا می آمد، همین كار را انجام می داد. بالاخره وقتی كشور تصمیم می گیرد، در حالی كه افراد مهم هستند اما این سیاست ها است كه اهمیت دارند.
این سیاست ها هم اینگونه نیست كه به افراد ارتباط داشته باشد، سیاست كشور، نهادهای تصمیم گیر و سیاست های كلان نظام هم مشخص است. افراد در عین حال كه موثر هستند اما نمی توانند تغییر زیادی در سیاست ها داشته باشند. دیپلمات ها مجری سیاست كشور هستند. این مسایل، بیشتر صحبت ها و گمانه زنی های رسانه ای است.

ایرنا : -آیا رویكرد جدیدی در كار نمایندگی خواهید داشت؟
+اینجا نمایندگی ایران در سازمان ملل است و طبیعتا عمده فعالیت های ما در ارتباط با این سازمان است. سازمان ملل یك سازمان جهانشمول است وموضوعات مختلفی را از موضوعات سیاسی گرفته تا اقتصادی، اجتماعی و حقوقی در دستور كار خود دارد.
اینكه مثلا یك سری از معاهدات بین المللی ابتدا از سازمان ملل شروع می شود، خود نشان دهنده اهمیت كار است و ما تاكید داریم كه در تدوین این معاهدات، از ابتدا حضور داشته باشیم تا بتوانیم نقش آفرینی كنیم و به آن جهت بدهیم.
این طور نباشد كه عده ای تصمیم بگیرند كه فلان معاهده را شكل دهند و تصویب كنند و نهایتا ما تصمیم بگیریم كه بپیوندیم یا نپیوندیم. حضور ما از ابتدا مهم است همچنان كه در طول سال های پس از انقلاب در سازمان های بین المللی فعال بوده ایم. در سازمان ملل در نیویورك، وین و ژنو در زمینه تدوین حقوق بین المللی كه بحث بسیار مهمی است فعال بوده ایم.
سازمان ملل مباحث دیگری همچون اقتصاد دارد كه اقتصاد جهانی برای همه كشورهای عضو سازمان ملل مهم است. برای ما هم اهمیت دارد و در این زمینه فعالیت داریم . در مسایل اجتماعی نیاز است كه حضور داشته باشیم و جاهایی كه با ارزش های ما تداخل دارد باید مراقبت كنیم كه خلاف ارزش های ما چیزی تصویب نشود.
ما اكنون در شورای اقتصادی - اجتماعی (اكوساك) كه یك ركن مهم سازمان ملل است، عضویت داریم. در اینجا مباحث بسیار مهم اجتماعی و اقتصادی مطرح می شود و تلاش داریم در طول چهار سال عضویت ما، نقش آفرینی كنیم.
یكی از موضوعات، مباحث محیط زیست است. بحث ریزگردها و چالش های محیط زیستی كه كشورها با آن مواجه هستند، به گونه ای است كه مجموعه ای از كشورها درگیر آن هستند. در مساله ریزگردها كشورهای متعددی درگیر هستند، سازمان ملل قطعنامه هایی داشته است و خودمان هم بانی چند قطعنامه در این زمینه بوده ایم. طبیعتا در این حوزه ها هم نقش آفرینی كردیم و خواهیم كرد.
مساله دیگر موضوع خلع سلاح و امنیت بین الملل كه در حوزه كمیته اول مجمع عمومی سازمان ملل مطرح است، مباحث مهمی است كه یكی از بخش های مهم معاهده عدم اشاعه (ان پی تی) است كه متاسفانه قدرت های هسته ای به تعهداتشان عمل نكرده اند و از سال 1970 كه این معاهده لازم الاجرا شد تا كنون، این بخش بر زمین مانده است.
این یكی از مباحث مهمی است كه ما در موضوع صلح و امنیت بین الملل درگیر هستیم و در مباحث آن به جدیت مشاركت داریم.
اهمیت دیگر سازمان ملل برای ما، موضوع چندجانبه گرایی است به ویژه الان كه دنیا با پدیده یكجانبه گرایی و پشت پا زدن به تعهدات بین المللی كه نمونه آخر آن مساله برجام را می بینیم، روبرو است. طبیعی است وقتی در سازمان ملل كه در حقیقت مهد چندجانبه گرایی است، فعالیت دارید یعنی خود به خود در جهت مقابله با یكجانبه گرایی عمل می كنید. از این بُعد، برای ما مهم است كه در سازمان ملل متحد در جهت چندجانبه گرایی فعالیت كنیم.
خوشبختانه كشورهایی كه در خط یكجانبه گرایی هستند، در اقلیت به سر می برند و خیلی از كشورها همچون ایران، جنبش عدم تعهد و بقیه كشورهای دنیا در مقابل آن هستند. انگشت شمارند كه نظریه یكجانبه گرایی را كه متعلق به قرن اخیر نیست و حتی در قرن نوزدهم و بیستم منسوخ شده بود، دنبال می كنند.
به هرحال متاسفانه ما با این پدیده روبرو هستیم. سازمان ملل باید به این مساله بپردازد و در جهت مقابله با یكجانبه گرایی حركت كند. ما این مساله را در دستور كار داریم و ان شاء الله با جدیت دنبال خواهیم كرد.
به طور كلی سازمان ملل كه در حقیقت مجموعه كشورهای دنیا را تشكیل می دهد، اگر واقعا جهت كار آن به گونه ای باشد كه در جهت مثبت حركت كند، دستاوردهای زیادی می تواند برای ما داشته باشد. یعنی همكاری بین المللی در چارچوب سازمان ملل می تواند دستاوردهای زیادی برای كشور داشته باشد.
از این جهت در عین اینكه مراقب اصول و ارزش های خودمان هستیم، در چارچوب سازمان ملل همكاری داریم و فكر می كنیم كه این دو مانع جمع نیست. یعنی در حالی كه اصول و ارزش های خود را دارید، از امكانات بین المللی هم برای پیشبرد منافع ملی خود استفاده كنید.
منافع ملی حرف اول را می زند. وقتی در سازمان ملل متحد وارد می شویم و می خواهیم درباره موضوعی اظهار نظر كنیم؛ اول به منافع ملی خود می نگریم. اگر موافق باشد در جهت پیشبرد آن حركت می كنیم و اگر همخوانی نداشته باشد سعی می كنیم از ضررهایی كه دارد جلوگیری كنیم. یكی از آنها یكجانبه گرایی است كه با منافع ملی ما در تضاد است و ما جلوی آن می ایستیم.
در خروج غیرقانونی آمریكا از برجام هم ایستاده ایم و با اعضای شورای امنیت و بقیه اعضای سازمان ملل متحد در حال صحبت هستیم.
در این چند روز تقریبا با سفرای مختلف ملاقات دارم و مواضع كشورمان را تبیین می كنم. در سازمان ملل متحد علاوه بر یكسری كارهایی كه می توانیم هدفمند جلو ببریم، بخش دیگر كار هم تبیین مواضع كشور است. همانگونه كه در ابتدای مجمع عمومی در شهریورماه كه روسای جمهوری و وزیران خارجه می آیند، مواضع كشورشان را تبیین می كنند ما هم به عنوان نمایندگی در این زمینه حتما این كار را انجام خواهیم داد.
ایرنا : به ظرفیت سازمان ملل برای مقابله با یكجانبه گرایی و حتی حل برخی از مشكلات بین المللی اشاره كردید. در این مدت 2 بار هم با دبیركل سازمان ملل متحد دیدار داشته اید، یك بار برای تقدیم استوار نامه و یك بار هم همراه با دكتر ظریف. آیا از ظرفیت شخص دبیركل برای حل برخی مشكلات دو جانبه استفاده خواهید كرد؟
+دبیركل به طور طبیعی در چارچوب سیستم سازمان ملل متحد شخصیت مهمی است و نقش مهمی در مسایلی كه سازمان ملل با آن روبرو است، دارد. ما درباره همه موضوعاتی همچون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حقوقی كه بحث می كنیم، دبیركل نقش مهمی در پیشبرد آنها دارد.
ما هم كه در موضوعات مختلف در سازمان ملل متحد فعال هستیم، طبیعی است كه روابط خوبی با دبیركل داشته باشیم.
در موضوعات منطقه ای هم دبیركل در مساله سوریه یا یمن نماینده ویژه دارد، در مورد مسایل منطقه ای سازمان ملل متحد فعال است و ما با دبیركل درباره سوریه صحبت می كنیم و با نماینده ویژه وی هم اینگونه است. درباره یمن هم با ایشان و هم با نماینده ویژه وی گفت وگو می كنیم.
ظرفیت خوبی است كه با دبیركل در موضوعات مختلف صحبت كنیم اما وجه دو جانبه مطرح نیست و بیشتر تمركز ما بر فعالیت های جاری سازمان ملل است. این فعالیت ها می تواند سیاسی، اقتصادی و منطقه ای باشد و فكر می كنیم كه در همه این موضوعات این ظرفیت وجود دارد كه با دبیركل سازمان ملل متحد در ارتباط نزدیك باشیم.
احساس ما هم این است كه دبیركل هم از تعامل با جمهوری اسلامی ایران استقبال می كند چرا كه در منطقه نقش داریم. در موضوعات مختلف سازمان ملل، هیات جمهوری اسلامی ایران یكی از هیات های فعال است و همكاران ما در جلسات مختلف صحبت می كنند و به بحث ها جهت می دهند.
ایرنا : اشاره كردید با نماینده دبیركل سازمان ملل متحد در امور یمن هم تماس هایی داشته اید اما در گزارش های مارتین گریفیث یا خبرهای منتشر شده ، نامی از ایران نمی آید.
+ایشان هنوز به ایران نیامده است و گفته می شود در برنامه او قرار دارد؛ اما این باعث نشده است كه با نمایندگان ما در تماس نباشد. با نمایندگان جمهوری اسلامی ایران در جاهای مختلف تماس داشته و تبادل نظر كرده است. استنباط من این است كه این تبادل نظرها بیشتر خواهد شد.
ایرنا : آقای دكتر ظریف در سفر اخیرشان به نیویورك برخی از مسایلی را همچون عملكرد 'تیم ب' مطرح كردند، تا چه حد برای تبیین این مواضع در سازمان ملل یا در دیدارهای دوجانبه اقدام كرده اید؟
+ایشان برای شركت در اجلاس چندجانبه گرایی در سازمان ملل متحد آمده بودند و سخنرانی وی هم بسیار مورد استقبال قرار گرفت. گفتم كه یكی از مباحث دستور كار ما هم همین موضوع است.
دركنار این نشست در مجمع عمومی، ایشان با رسانه های آمریكایی، شخصیت های سابق و گروه و اتاق های فكر صحبت كردند و به تبیین مواضع ما پرداختند. عمده آن به خروج غیرقانونی آمریكا از برجام و بحث قطعنامه 2231 اختصاص داشت. به اعتقاد ما و خیلی از كشورها خروج آمریكا از برجام، نقض این قطعنامه است و ایشان خیلی دقیق به تصویر كشیدند كه آمریكا به عنوان یك عضو دائم شورای امنیت كه شاید برای نخستین بار در تاریخ سازمان ملل رخ داده است، كشورهای مختلف را بر خلاف تعهدات بین المللی و برخلاف تعهدات آن در قطعنامه 2231، برای اجرای قطعنامه مجازات می كند.
كشورها را به خاطر عمل كردن به حقوق بین الملل تنبیه می كنند. این شاید از كارهای بی سابقه در سازمان ملل متحد است كه یك عضو شورای امنیت، كشورهایی را كه بر اساس حقوق بین الملل عمل می كنند، جریمه می كنند. این مساله را خیلی خوب و زیبا با صحبت ها و مصاحبه هایی كه داشتند، تبیین كردند.
در عین حال، در منطقه هم واقعیتی وجود دارد كه برخی از عناصر در آمریكا و برخی در منطقه ما تلاش می كنند كه جو ایران هراسی را گسترش دهند. تلاش دارند كه منطقه را به آشوب بكشند و از این طریق فكر می كنند به منافع كوتاه مدت خودشان برسند كه اشتباه می كنند.
آقای دكتر ظریف این مساله را هم به خوبی تبیین كردند كه اگر این ماجرا جویی ها بخواهد جلو برود، چه خطرهایی برای منطقه دارد. ما به عنوان كشور خواهان صلح و كشوری كه برای امنیت منطقه كار می كنیم، مباحث امنیت منطقه را در دیدار با دبیركل هم مطرح كردیم.
در عین حال كه ما چنین تلاشی داریم متاسفانه عده ای در جهت خلاف آن عمل می كنند و فكر می كنند از این طریق می توانند به اهداف خودشان برسند. باید برای آنها روشن شده باشد كه در عرض یكسال گذشته كه ترامپ از برجام خارج شد و به قول خودشان فشار حداكثری را ایجاد كردند، چه نتیجه ای داشت.
مشخص است كه نتیجه این سیاست هایی كه سیاست های تقابل است و در خلاف جهت بقیه كشورها حركت می كند به جایی نخواهد رسید. متاسفانه برخی از كشورها در منطقه ما فكر می كنند اگر در این چارچوب تقابلی با ایران حركت كنند، منافعشان تامین می شود.
در حالی كه اگر دقیق و بلند مدت نگاه كنند، باید بدون چشمداشت به بیرون كه دنبال منافع خودشان هستند؛ با درون منطقه مسایل را حل كنند. این چشمداشت به بیرون، در كوتاه مدت و دراز مدت متاسفانه هم به ضرر خودشان و هم به ضرر منطقه است و هیچ دستاوردی ندارد.

ایرنا : آیا برای تبیین این مسایل، از دیپلماسی عمومی هم بهره خواهید گرفت؟
+یك بخشی از فعالیت دیپلمات ها، دیپلماسی عمومی است. یعنی اگر بخواهید صرفا به دیپلماسی رسمی كه شاید 50 تا 100 سال پیش عمل می شد اكتفا كنید، كار پیش نمی رود. یعنی مجبورید كه از فناوری روز استفاده كنید. به همین دلیل از فضای مجازی استفاده می كنیم.
در دیپلماسی عمومی، شما برای جامعه مدنی، در سازمان ملل و كشورهای مختلف، دانشجویان، محققین و طیف هایی كه بتوانند افكار را شكل دهند، سیاست های خود را تبیین می كنید. این یكی از بخش های خوب كار ما است و حتما مورد توجه نمایندگی هست و ان شاء الله در این قضیه قدم های خوبی برخواهیم داشت.

ایرنا : خبرهای منتشر شد مبنی بر اینكه آمریكا قصد دارد تمدید معافیت های مربوط به فعالیت های هسته ای را محدود كند. اگر این كار را انجام دهد، ماهیت برجام چه خواهد شد؟
+الان در حال بررسی هستیم كه نسبت به این اقدام اخیر آمریكا چه تصمیمی گرفته شود. گزینه های مختلفی در تهران در حال بحث است و در زمان خود اعلام خواهد شد كه ما نسبت به این اقدام آمریكا چه عكسی العملی باید نشان دهیم.
از دید ما تمامی این تحریم ها غیرقانونی است چه بحث نفت و چه در ارتباط با فعالیت های صلح آمیز هسته ای باشد. همه اینها را خلاف برجام، خلاف تعهدات بین المللی آمریكا و خلاف قطعنامه 2231 می دانیم و در عین حال نمی توانیم نسبت به این اقدامات بی توجه باشیم و باید عكس العمل داشته باشیم كه در زمان مناسب هم اعلام خواهد شد.

ایرنا : هم دكتر ظریف وزیر امور خارجه و هم دكتر عراقچی معاون ایشان، موضع تندتری نسبت به عملكرد اروپا داشته اند، اروپا باید چه اقدام عملی انجام دهد و سرنوشت اینستكس چه خواهد شد؟
+ از ابتدا كه با اروپایی ها پس از خروج آمریكا از برجام صحبت می كردیم، تاكید كردیم كه اگر بخواهیم در برجام بمانیم باید از منافع آن بهره ببریم. از این رو، اعضای باقی مانده در برجام باید این كار را انجام دهند و كسانی كه داخل برجام بودند و در مذاكرات برجام شركت داشتند باید منافعی كه بر اساس آن باید به ایران می رسید را عملیاتی كنند.
اصل آن را قبول دارند و در مواضع خود هم اعلام كرده اند كه در بیانیه های مختلفی كه پس از خروج آمریكا از برجام توسط كمیسیون مشترك كه در وین برگزار می شد، آمده است.
انتقاد ما به اروپایی ها از ابتدا این بود كه صرفا نمی توانیم به حمایت سیاسی آنها اكتفا كنیم . اینكه گفته شود برجام توافق خوبی است، برجام باید این منافع را برای همه داشته باشد، از طریق برجام می توانیم در جهت اعتماد سازی عمل كنیم؛ یعنی حرف های كلی سیاسی كه در عین حال كه خوب است و كسی شكی در آن ندارد اما در كنار آن با توجه به اینكه تحریم های آمریكا ضررهای اقتصادی برای ما داشته و دارد، نمی توانیم صرفا به بیانیه های سیاسی اكتفا كنیم.
باید به میدان بیایند و دخالت كنند و این خسارات وارده را جبران كنند. بحث اینستكس مطرح شد. مدتی طول كشید كه این اینستكس به وجود آمد. از اول هم گفتیم كه این قدر زمان لازم نیست. مكانیزمی تعبیه شده بود كه فی نفسه خوب است و در عمل باید دید كه چگونه عمل می كند اما چرا این قدر زمان برد تا این كار انجام شود؟
خب، حالا انجام شده و ما هم شركت مشابه آن را در ایران تاسیس كردیم كه بتوانند كار كنند اما نكته مهم این است كه این كارها نتیجه داشته باشد . مانند آن است كه ماشینی را ساخته اید كه بسیار قشنگ و زیبا است اما سوال این است كه این ماشین چه زمانی حركت می كند. داشتن ماشین فی نفسه دردی را دوا نمی كند.
ما انتقادمان را داشتیم و داریم. اگر واقعا اروپایی ها تاخیر كنند ممكن است كه زمان را از دست داده باشیم و بنابراین باید به موقع عمل كنند و اینستكس هم شامل این مباحث است.
در عین حال كه فی نفسه خوب است اما باید در عمل خود را نشان دهد كه تحریم های آمریكا و ضررهایی كه در اثر تحریم های آمریكا به مردم ایران تحمیل می شود را را جبران كند.
اروپام*1429 ** 1546