سه ضلعی گردشگری سلامت در انتظار ابلاغ آیین نامه

به گزارش ایرنا، ارایه خدمات درمانی به بیماران خارجی یكی از راه های درآمدزایی در كشورهای پیش رفته محسوب می شود. در دهه گذشته با توجه به گران شدن خدمات درمانی، كشورهای در حال توسعه هم به این صنعت وارد شدند و خدمات درمانی را ارزان تر از كشورهای پیش رفته ارائه كردند و در نتیجه بازار گردشگری سلامت را از دست كشورهای پیش رفته در آوردند. بیماران نیز علاوه بر خدمات ارزان درمانی، به دنبال كیفیت قابل قبول و البته شرایط مناسب اقامت می گردند. به همین علت بیماران مسیر كشورهایی را در پیش گرفتند كه بتوانند علاوه بر قیمت و كیفیت، از اقامت مناسبی هم برخوردار باشند.
ایران هم یكی از كشورهایی است كه علاوه بر جاذبه های فراوان گردشگری، قابلیت های مناسبی در زمینه درمان دارد. كیفیت خدمات سلامت نسبت به كشورهای منطقه در ایران بالاتر است و حتی در برخی موارد پا به پای كشورهای پیش رفته و در سطح بین المللی حركت می كند. با این حال و با وجود همه این پتانسیل ها، تاكنون ساز و كار مناسبی برای هدفمند شدن این صنعت در ایران وجود نداشت و وجود دلال ها نیز زنگ خطری برای فراری دادن بیماران خارجی محسوب می شد. افرادی كه فقط به بازاریابی و آوردن بیمار به داخل كشور فكر می كردند و بعد خدمات را با قیمت های گزاف به آنها ارائه می كردند و حتی شرایط اقامتی مناسبی نیز برای این گردشگران آماده نمی كردند.

*ورود یك میلیارد و 200 میلیون دلار ارز به واسطه گردشگری سلامت
بر اساس اعلام وزارت بهداشت، در سال 96 حدود یك میلیارد تا یك میلیارد و 200 میلیون دلار ارز به واسطه گردشگری سلامت وارد كشور شد. سعید هاشم زاده، رئیس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت 30 بهمن 97 در این رابطه گفت: با توجه به پتانسیل های موجود، می توان این رقم را تا 5 برابر افزایش داد. در سال 96 حدود 300 هزار بیمار بین المللی وارد كشور شد و این رقم در سال 97 حدود 1.5 تا 2 برابر افزایش پیدا كرد. براساس سند چشم انداز 20 ساله، باید تا سال 1404 به عدد 2 میلیون گردشگر سلامت در سال دست پیدا كنیم.

*گردشگران سلامت دنبال چه خدماتی هستند
هاشم زاده درباره متداول ترین خدماتی كه مورد استقبال گردشگران سلامت است، گفته بود: درمان های ناباروری، جراحی های زیبایی، زایمان، بیماری های قلبی و عروقی، جراحی چشم و جراحی های عمومی، ارتوپدی، تشخیص و درمان سرطان و پیوند اعضا از جمله خدماتی است كه بیشترین طرفدار را بین گردشگران سلامت داشته است.

*تدوین آیین نامه گردشگری سلامت
در سال 1393 برای مسیر گردشگری سلامت به علت پیچیدگی های آن، شورایی متشكل از وزارت بهداشت، وزارت امور خارجه، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، سازمان نظام پزشكی و نماینده اتاق بازرگانی ایجاد شد. وظیفه این شورا همگرایی خدمات گردشگری سلامت بود. قرار بود سیاست های اصلی حوزه گردشگری سلامت توسط این شورا طراحی شود.
شرایط به شكلی پیش رفت كه وزارت بهداشت به فكر تدوین آیین نامه ای برای گردشگری سلامت افتاد. آیین نامه ای كه قاسم جان بابایی، معاون درمان وزارت بهداشت، چهاردهم اردیبهشت 97 در اجلاس معاونان درمان دانشگاه‌های علوم پزشكی سراسر كشور درباره آن گفت: آیین نامه گردشگری سلامت برای شركت‌های پذیرنده بیماران تدوین و به زودی ابلاغ می‌شود.
علی رضا عسگری، مدیركل دفتر نظارت و اعتباربخشی وزارت بهداشت درباره این آیین نامه به خبرنگار سلامت ایرنا گفت: حدود یك سال است كه روی تدوین این آیین نامه كار شده است. متاسفانه در سال های گذشته، دلال ها برای گردشگری سلامت مشكلات زیادی ایجاد كردند. اغلب كشورهای هدف گردشگری سلامت برای ایران، كشورهای حوزه خلیج فارس و عراق و سایر كشورهای همسایه ما هستند. دریافت هزینه های گزاف از گردشگران سلامت، علاوه بر خدشه دار كردن اعتماد بیماران خارجی، منجر به از دست رفتن این فرصت برای كشور می شد.
وی ادامه داد: برای جذب این بیماران، شركت های تسهیل گری ایجاد شد كه دفاتر مشخصی داشته و به ثبت رسیده باشند. این شركت ها می توانند بر اساس شرایط مشخص، بیماران را به سمت مراكز درمانی ایران برای دریافت خدمات هدایت كنند.
عسگری بیان كرد: به وسیله این شركت ها، بیماران خارجی در مسیر مشخص وارد كشور می شوند، خدمات را دریافت كرده و سپس به كشور خود باز می گردند. اگر هم كسی در این زمینه فعالیت می كند، باید در مسیر این شركت ها ساماندهی شود.
مدیركل دفتر نظارت و اعتباربخشی وزارت بهداشت اظهار داشت: این آیین نامه در حال حاضر در انتظار تایید وزیر بهداشت و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است تا بعد از تایید، ابلاغ شود. البته وزارت بهداشت فقط در زمینه مسائل درمانی بر فعالیت شركت های تسهیل گر نظارت خواهد داشت.

*مهمترین رقیب منطقه ای ایران در گردشگری سلامت
كشورهای در حال توسعه مثل تركیه در زمینه گردشگری سلامت رقیب ایران محسوب می شوند. عسگری در این رابطه گفت: هرچند نوسانات ارزی در كشور وجود دارد، اما گردشگر سلامت می تواند با هزینه كمتری، خدمات سلامت را در ایران دریافت كند. این صنعت باعث رونق اقتصادی كشور نیز می شود و همچنین می توان از پتانسیل نظام سلامت كشور نیز استفاده كرد.

*بازاریابی بیماران خارجی و وظیفه قسمت IPD بیمارستان
یكی از مهمترین موارد در زمینه گردشگری سلامت، بازاریابی بیمار است. جلال نائلی، معاون اقتصادی و مسئول همكاری های بین المللی وزارت بهداشت در این زمینه به خبرنگار سلامت ایرنا گفت: در حال حاضر فهرست بیمارستان های دارای استاندارد IPD را به سفارتخانه های كشور اعلام كرده ایم و فهرست تسهیل گران مورد تایید را نیز اعلام خواهیم كرد. بر این اساس بیمار می داند كه چه خدماتی را با چه قیمتی می تواند دریافت كند. بیمارستان هایی كه این استاندارد را دارند، هزینه خدمات را نیز مشخص می كنند.
نائلی ادامه می دهد: وقتی كسی می خواهد خدمات گردشگری سلامت را دریافت كند، باید بداند خدمات را كجا و توسط چه كسی و با چه تجهیزاتی دریافت می كند.
بیمارستان هایی كه توانایی جذب گردشگر سلامت را دارند، واحدی با عنوان IPD به عنوان پیشخوان ارتباط بیمارستان با بیمار خارجی ایجاد كردند. این واحد وظایفی مانند پاسخ گویی به بیماران چه از طریق تماس تلفنی و ایمیل و همچنین هماهنگی با پزشك معالج و واحدهای بیمارستان جهت تسهیل فرآیند تشخیص و درمان را بر عهده دارد. همچنین انجام برآورد هزینه تقریبی درمان و اعلام آن به بیمار قبل از سفر، ارتباط با ارجاع دهنده بیمار و تعامل بر اساس قرارداد معتبر، هماهنگی با بخش های پشتیبانی خارج از بیمارستان جهت خدمات مورد نیاز بیمار و همراهان او نیز از جمله وظایف واحد IPD بیمارستان است.
هاشم زاده، رئیس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت سال گذشته درباره اعطای این گواهینامه به بیمارستان ها گفته بود: تشدید نظارت ها و سختگیری در زمینه اعطای گواهینامه IPD به بیمارستان ها یكی از استراتژی های حوزه گردشگری سلامت وزارت بهداشت است. با تكیه بر مراجعه بیماران بین الملل به 9 دانشگاه علوم پزشكی پر طرفدار در كشور، 55 بیمارستان را مورد بازدید قرار دادیم و 20 مركز درمانی و بیمارستان موفق به تمدید گواهینامه IPD برای پذیرش گردشگر سلامت شده و مابقی مراكز نیز در بازه زمانی مشخص، با فراهم كردن آیتم های مورد نیاز می توانند این گواهینامه را كسب یا تمدید كنند.

*خدمات پس از فروش سلامت
فارغ از ارائه خدمات سلامت، موضوع تضمین كیفیت و مراقبت پس از درمان نیز در حوزه گردشگری سلامت اهمیت دارد. زیرا فردی كه برای دریافت خدمات درمانی به كشور دیگری سفر می كند، ممكن است به دو دلیل عدم وجود تكنولوژی مورد نیاز یا قیمت بالای خدمات در كشور خود، اقدام به سفر برای دریافت درمان كرده باشد. در نتیجه اگر تكنولوژی موجود در كشور مبدا وجود نداشته باشد، بیمار پس از بازگشت به كشور خود، ممكن است دچار مشكل شود یا اثرات درمانی انجام شده از بین برود.
نائلی، معاون اقتصادی و مسئول همكاری های بین المللی وزارت بهداشت در این رابطه به خبرنگار سلامت ایرنا گفت: مراقبت بعد از دریافت خدمات درمانی و پیگیری خدمات سلامت در گردشگری سلامت بسیار اهمیت دارد. البته قرار نیست از این بخش كسب درآمد كرد، بلكه این موضوع می تواند كیفیت خدمات را تضمین كند. وقتی بیمار در كشوری خدمات سلامت را دریافت می كند، باید پیگیری درمان نیز مشخص باشد. معمولا اگر خدمات پس از درمان خیلی پیچیده نباشد، بیمار این خدمات را در كشور خودش دریافت می كند و این درآمدی برای كشور ارائه دهنده خدمات ندارد، اما خدمات دریافت شده را تضمین و حفظ می كند.
با تمام این اوصاف به نظر می رسد بتوان روی گردشگری سلامت به عنوان صنعتی سودمند حساب كرد. صنعتی كه علاوه بر پتانسیل های گردشگری، می تواند منجر به ارتقای كیفیت بیمارستان ها و خدمات سلامت و البته توسعه اماكن گردشگری شود. زیرا بیمارستان ها و مراكز درمانی مجبور می شوند برای رسیدن به درجه بالای كیفیت برای جذب گردشگر سلامت، علاوه بر هتلینگ، به ارتقای كیفیت خدمات و اعتباربخشی خدمات خود هم توجه ویژه كنند. از طرفی نباید سودمندی این صنعت، منجر به ارائه خدمات ضعیف درمانی و اقامتی به گردشگران سلامت شود، زیرا آبروی نظام سلامت و البته گردشگری كشور نیز در این زمینه دخیل است.
گردشگری سلامت یكی از مسیرهای رقابت در كشورهای در حال توسعه است كه تدوین آیین نامه اجرایی آن را باید گامی سازمان یافته برای از دست ندادن این بازار در كشور محسوب كرد. هرچند این كار نیازمند اقدام مناسب بین بخشی میان وزارت بهداشت، وزارت امور خارجه، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و سایر موارد دخیل است، اما باید به این چشمه نگاهی ویژه داشت و توانمندی نظام سلامت ایران را با استفاده از روش های مناسب به كشورهای همسایه معرفی كرد تا از این قافله عقب نماند و زمین بازی را به رقبا واگذار نكرد.
گزارش از امیر پروسنان
اجتمام*9482*9105