به گزارش خبرنگار ایرنا، اگرچه این التهاب بازار و چندین برابر شدن قیمت كالا و اجناس در اندك زمان ناشی از خروج یكجانبه آمریكا از برجام و اعلام تحریم علیه كشورمان كه همزمان با افزایش نرخ ارز به خصوص دلار بود، ولی كارشناسان اقتصادی این التهاب را ناشی از ساختار نامناسب اقتصادی در جامعه و بی اعتمادی مردم به آن می دانند.
*** نمونه خرید هیجانی و موج سواری سودجویان در بازار
نمونه خریدهای هیجانی در مازندران را می توان به مرغ كشتار روز در پیش از سال نو مثال آورد به گونه ای كه با وجود توزیع چندین برابر نیاز روزانه این مواد پروتئینی در بازار، كاهش در روند قیمتی آن به دلیل هجوم مردم به خرید احساس نشد.
طبق گزارش رسمی، میانگین مصرف مرغ كشتار روز در مازندران 110 تا 120 تن است كه در پیش از سال جدید میزان توزیع مرغ دولتی با نرخ مصوب 115 هزار ریال تا 320 تن در روز رسید، ولی با این وجود نه كاهشی در تقاضا وجود داشت و نه قیمت ها تعدیل شدند.
*** تثبیت نسبی در بازار
بررسی میدانی از بازار این روزهای استان مازندران نشان می دهد كه با فروكش كردن خرید هیجانی از اوایل اردیبهشت ماه سال جاری تاكنون قیمت مرغ و برخی از اجناس دیگر سبد خانوار در مازندران به نرخ مصوب و بعضا پایین تر از آن رسید و قیمت گوشت قرمز نیز حدود 10 درصد نسبت به قبل كاهش یافت.
*** ضعف نظارت و بی اعتمادی
كارشناسان اقتصادی خرید هیجانی در بازار را ناشی از نبود اعتماد نسبت به قیمت ها به دلیل برخی تجربیات گذشته، ضعف حوزه نظارتی و بی اعتمادی به وعده های مسوولان می دانند.
این كارشناسان، فروكش كردن خرید هیجانی در بازار را در گرو اعتماد سازی در بین مردم و تحقق وعده های برخورد با متخلفان با نمود عینی كاهش قیمت ها در بازار می دانند.
ایمان زارعی كارشناس اقتصادی در مازندران خرید هیجانی واكنش جامعه به بی اعتمادی به مسولان با پس زمینه تجربه گذشته ای می داند كه از ساختار نامناسب اقتصادی كشور نشات می گیرد.
این كارشناس اقتصادی می گوید: وقتی در سال های قبل 90 تا 91 هر روز قیمت كالا و خدمات در بازار حتی در بخش دولتی( خودرو) افزایش می یافت و وعده مسوولان مبنی بر كاهش نیز نتوانست محقق شود، برگشت مجدد این هیجان در بازار پس از افزایش دلار از سال گذشته به دلیل پس زمینه قبلی امری طبیعی و قابل پیش بینی بود.
وی اضافه كرد: مسوولان برای جلوگیری از كاهش خرید هیجانی و افزایش یكباره قیمت ها باید پیش از خروج آمریكا از برجام و افزایش نرخ دلار ساز و كار مناسب برای تنظیم بازار اجرا می كردند تا مردم به اطمینان خاطر برسند.
زارعی گفت: خرید هیجانی بیشتر از ناحیه خانوارهای با درآمد ثابتی انجام شد كه به زعم آنها این افزایش قیمت های احتمالی زندگی آنها را با مشكل مواجه می كرد و به دلیل نداشتن اعتماد به مسوولان و آن هم براساس تجربیات گذشته ، هشدارهای مسوولان را جدی نگرفتند.
وی مشكل فرهنگی و نبود اطلاع رسانی درست از سوی مسوولان را عامل دیگری برای خرید های هیجانی می داند.
***خرید هیجانی نتیجه بی اعتمادی به ساختار اقتصادی
یك جامعه شناس مازنی خرید هیجانی را ناشی از بی اعتمادی به ساختار اقتصادی، فرهنگ اجتماعی و عادات مصرفی موجود در جامعه می داند و معتقد است كه این روند در هیچ جای دنیا مشابهی ندارد.
دكتر ابراهیم اندرخورا به خبرنگار ایرنا گفت: به عنوان مثال وقتی در كشوری قیمت یك كالا افزایش می یابد، قیمت به دلیل كاهش مصرف روند نزولی می یابد و تا حد زیادی تعادل در بازار ایجاد می شود و در ایران با وجود چند برابر شدن قیمت ها باز هم در مصرف كاهشی ملاحظه نمی شود و بلكه روند افزایشی به خود می گیرد.
وی این روند را ناشی از بی اعتمادی اجتماعی می داند كه ریشه در نارضایتی مردم به ساختار نامناسب اقتصادی، اشاعه فساد و عدم پاسخگویی مسوولان دارد.
او اضافه كرد: مسوولان به جای اعتماد سازی، مصرف با توزیع اجناس دولتی در بازار برای غلبه بر قیمت ها تحریك كردند و با این وجود نیز كاهش قیمتی در بازار رخ نداد.
وی راهكار غلبه بر خرید های هیجانی و موج سواری در بازار را حاكم شدن اخلاق ، تقویت باورهای مردم و رضایتمندی آنها ، ایجاد سیستم مناسب پاسخگویی منطقی و شفاف به مردم و نظارت جدی همراه با برخورد شدید با متخلفان می داند.
این جامعه شناس می گوید: تا زمانی كه این اعتماد سازی در جامعه از سوی مسوولان صورت نگیرد، نمی توان انتظار داشت كه موج سواری در بازار ما (خرید هیجانی) روند كاهشی داشته باشد و هر چند سال می تواند با افزایش برخی مولفه ها از جمله دلار تكرار شود.
6982/1899
ساری - ایرنا - التهابات چند ماهه گذشته بازار خرید و فروش مایحتاج عمومی سبد خانوار ناشی از خریدهای هیجانی كه با موج سواری سودجویان همراه بود، باعث افزایش چند برابری قیمت برخی كالا و خدمات شد.