فرحزاد، محله ای پر از تضاد

به گزارش ایرنا، در طول دهه های گذشته عده ای از افراد بومی و اصیل فرحزاد برای سكونت به محله های دیگر رفته اند اما هنوز خانواده هایی نیز هستند كه از بومیان و محلی های اصیل این منطقه به حساب می آیند و همین جا سكونت دارند. در واقع فرحزاد از جمله محله های قدیمی پایتخت است اما شاید به خاطر سیاست گذاری های اشتباه امروز بخش هایی از آن تبدیل به محله آسیب شده كه این موضوع نگرانی هایی را برای بومیان قدیمی این منطقه به وجود آورده است. حالا اسم فرحزاد كه به میان می آید تصویر خانواده هایی در ذهنتان نقش می بندد كه اغلب مهاجر هستند و مشكلات زیادی را به دوش می كشند. خانواده هایی كه به خاطر فقر مالی و فرهنگی زندگی بومیان این منطقه را نیز تحت تاثیر قرار داده و برای آن ها مشكلاتی را نیز به وجود آورده اند.
به محله ای از فرحزاد رفته ایم كه خانه ها فرسوده و یك یا دو طبقه هستند. روی شیب های تندی واقع شده اند كه گاهی رفت و آمد پیاده یا سواره را برای اهالی سخت كرده است. از این گذشته بچه هایی كه در این منطقه زندگی می كنند به خاطر نوع بافت كوچه و خیابان ها، هنگام بازی دچار شكستگی دست و پا می شوند.
نیاز به دانش و آموزش در بخش های فقیرنشین این منطقه به خوبی احساس می شود. امروز به موسسه توانمندسازی زنان و كودكان مهر و ماه آمده ام. جایی كه گروهی جوان و پر انرژی، از كودكان و زنان آسیب دیده فرحزاد حمایت می كنند و آن ها را برای داشتن آینده ای روشن توانمند و مستقل می كنند.
افخم صباغ، مدیرعامل و یكی از موسسان مهروماه است. مهروماه در قالب دو ساختمان و از پاییز 91 فعالیت خود را در منطقه فرحزاد شروع كرد. صباغ می گوید: هدف ما توانمندسازی به مفهوم آموزش، حرفه آموزی، اشتغال زایی در حوزه زنان و كودكان آسیب دیده و در معرض آسیب برای كاهش آسیب ها و بهبود شرایط و ارتقاء كیفیت زندگی این خانواده ها بوده است.
به گفته مدیرعامل این موسسه آنها در تلاش اند تا با نگاه خانواده محوری كه دارند، زنان و كودكان را با آموزش در این مركز توانمند كنند.«ما قصد داریم بیشتر یك تسهیل گر باشیم و در نهایت خود این افراد بتوانند روی پای خودشان بایستند و زندگی هایشان را بهبود ببخشند».

*فرحزاد كلونی آسیب
به گفته موسسان مهروماه آنها از مدت ها پیش دغدغه فعالیت های اجتماعی در سر داشتند. حس می كردند مسئولیت اجتماعی در قبال جامعه و بشریت دارند و فكر كردند از این طریق می توانند نقش خود را ایفا كنند. به همین دلیل موسسه مهر و ماه شكل گرفت. «طبق بررسی های ما این منطقه یكی از كلونی های آسیب بود و از طرف دیگر وقتی ما كارمان را شروع كردیم تعداد انجمن های فعال در مناطق حاشیه و آسیب فرحزاد كم بودند و این نیاز را حس كردیم كه باید اینجا كارمان را شروع كنیم».
تضاد طبقاتی و چنددستگی افرادی كه در این منطقه ساكن هستند اتفاق خوبی به همراه ندارد. صباغ می گوید: تصور كنید بچه ای كه در خانواده معمولی زندگی می كند با بچه ای كه از خانواده آسیب است در یك مدرسه تحصیل می كنند، در یك كلاس می نشینند و این نیاز به آموزش دارد.
موسسان مهرو ماه 4 نفر هستند و رشته كار را به دست گرفتند. آنها گرچه آموزش دهنده نیستند اما تسهیل گرانی اند كه نیروهای متخصص را گرد هم آورده و در جهت بهبود شرایط منطقه و خانواده های آسیب از تخصص آنها بهره می گیرند.
آنها در ابتدا كارشان را با برگزاری كلاس های سوادآموزی و كارگاه های زنان و همچنین كلاس های آموزشی كودكان از جمله كامپیوتر، نقاشی و زبان شروع كردند. به مرور زمان اما آنها ارتباطات محلی شان قوی تر شد، به نیازها و آسیب های جدی تری در محله پی بردند.

*دسته بندی آسیب
«از آنجا به بعد با دسته بندی آسیب ها سعی كردیم نسبت به هر موضوعی، پروژه تعریف كنیم. برای مثال در حال حاضر ما 95 كودك پیش دبستانی داریم در سه سال اول شروع كارمان نداشتیم. با تحقیقاتی كه صورت گرفت، متوجه شدیم یكی از دلایل جدی افت تحصیلی دانش آموزان به این دلیل است كه آنها دوره پیش دبستانی را پشت سر نگذاشته بودند. انها در مدرسه پیش دانش آموزانی می نشستند كه این دوره را گذرانده و سطح و كیفیت اموزششان از آنها بالاتر بود». به دلیل اختلاف سطح آموزش در كلاس، این بچه ها اعتماد به نفسشان را از دست می دادند و دچار افت تحصیلی می شدند.
«ما از نیروهای داوطلب متخصص كه سال ها در این حوزه كار كرده اند و همچنین از دختران محلی كه در رشته های مرتبط فارغ التحصیل شده بودند یا علاقه مند بودند كمك گرفتیم و برای آنها دوره هایی ویژه ای را جهت آموزش و مربی گری این بچه ها در نظر گرفتیم. البته این آموزش ها به صورت مداوم و در فواصل زمانی مختلف انجام می شود». ابتدا دو كلاس پیش دبستانی در مهروماه تشكیل شد اما بعدها این تعداد به 6 كلاس رسید. «بچه های حاضر در این كلاس ها از طریق كمیته مددكاری، روانشناسی مجموعه و با توجه به اینكه بیشتر در معرض آسیب بودند انتخاب شدند». اما جالب است بدانید مادران بچه های منتخب در كلاس های پیش دبستانی مهروماه، نیز باید در دوره های فرزندپروری و جلسات روانشناسی و مددكاری شركت كنند.

*بازمانده از تحصیل
یكی دیگر از مواردی كه موسسه مهروماه تحت پوشش خود قرار داده، كودكان بازمانده از تحصیل هستند. «عده ای از این بچه ها كودكان مهاجر فاقد اوراق هویتی هستند سعی می كنیم برگه كفالت تحصیلی برای ادامه تحصیل را به دست آورده وارد مدارس دولتی شوند. با این حال عده ای بازمانده از تحصیل می مانند و نمی توانند اوراق لازم برای ورود به مدرسه را بگیرند». در سال تحصیلی 98-97 بچه ها در شیفت بعدازظهر به مدرسه غیرانتفاعی كه در محله واقع شده می روند و كلاس های تقویتی و آموزش مهارت زندگی را یاد می گیرند كه این با همكاری مهروماه انجام شده است». بچه های بازمانده از تحصیل 24 نفر هستند كه غیر از شركت در مدرسه غیرانتفاعی خدمات مددكاری و روانشناسی نیز دریافت می كنند. «در مجموع 182 كودك تحت حمایت تحصیلی مهروماه هستند كه حدود 45 نفراز آنها كودك كارند و تلاش می كنیم آنها را به واسطه آموزش و تحصیل و توانمند كردن خانواده هایشان از چرخه كار خارج كنیم».
صباغ ادامه می دهد: در مهروماه پروژه حمایت تحصیلی هم داریم كه بچه هایی كه شرایط خانوادگی و مالی خوبی ندارند، از لحاظ هزینه ها، كلاس های كمك درسی شان، پیگیری و مشاوره تحصیلی حمایت می شوند تا بتوانند به درس خود ادامه دهند. ما سعی می كنیم خیریه نباشیم. سیستم كاری مجموعه آموزش تا توامندسازی است.
خانه فرهنگ و هنر مهر و ماه نیز در ساختمان دیگر این مجموعه واقع شده و بچه ها با حضور در این مجموعه خدمات فرهنگی و هنری دریافت می كنند. «كتابخانه و طرح با من بخوان و كلاس نقد كتاب، كلاس موسیقی، سرود، نقاشی، ویترای، تئاتردرمانی و كلاس های ورزشی تعدادی از كلاس های پرطرفدار خانه فرهنگ است».
صباغ می گوید: ما برای كودكان كار بالای 15 سال بحث حرفه آموزی مثل مكانیكی، تعمیر موبایل است تا با توانمندسازی حرفه بهتری یاد بگیرند.

*مادران توانمند؛ كودكان موفق
مهرو ماه در كنار آموزش به كودكان سعی دارد نقش مادران آنها را نیز پررنگ كند. «اینكه چرا ما بحث توانمندسازی زنان را نیز در برنامه هایمان قرار دادیم به این دلیل است كه زنان نه فقط به عنوان مادر بلكه به عنوان یك زن دارای حق و حقوقی هستند، آسیب هایی متوجه آنها است و مسائل اجتماعی درباره زنان كم نداریم به همین دلیل آموزش و توانمندسازی آنها در الویت های برنامه های مهروماه قرار دارد».
در بخش زنان این موسسه، بیش از 100 زن مشغول سوادآموزی هستند. سوادآموزی فقط خواندن و نوشتن نیست و كاربردری است. به غیر از این بخش كمیته مددكاری و روانشناسی مجموعه كارگاه هایی را مثل كارگاه ارتباط با كودك، فرزندپروری، عدم خشونت، بهداشت و تغذیه برای زنان برگزار می كند.
به اینجای صحبت كه می رسیم صباغ می گوید: یكی از مسائلی كه باعث می شود حضور زنان در جامعه پررنگ شود، حضور اقتصادی زنان است. هرچه خانم ها در اقتصاد خانواده نقش بازی كنند، به همان اندازه می توانند به كاهش مشكلات خانواده كمك كنند. به خاطر همین ما كارگاه های خیاطی و كارآفرینی داریم. زنان در دوره های آموزشی دوره دیده و مهارت كسب می كنند.
اینجا حتی صندوق كارآفرینی نیز برای زنان در نظر گرفته شده است. ما به عنوان تسهیل گر برای زنانی كه مهارت كسب كرده و توانمند شده اند، سفارش دوخت بگیریم و در فروش به آنها كمك كنیم.
«زنان در بخش كارگاهی یا كلاس هایمان آموزش خیاطی می بینند. خیلی از آنها امروز چرخ كارهای حرفه ای شده و حتی بیرون از مهروماه كار و كسب درآمد دارند. بخش دیگر آموزش هایی دیگری مثل پته دوزی، گلدوزی، چرم دوزی را یاد می گیرند و ما كمك می كنیم محصولاتی كه تولید كرده اند را در بازارچه های مهروماه بفروشند. مثلا از سال گذشته تاكنون حدود 100 موفق شدند با فروش دست سازه هایشان در بازارچه های مختلف كسب درآمد كنند».
فارغ از كلاس های دوخت و دوز، این مجموعه گروهی با عنوان مهرچین وجود دارد كه در آشپزی توانمند شده اند و با توجه به سفارش ها و نیاز متقاضیان اقدام به فعالیت می كنند. از تهیه و فروش بادمجان سرخ شده و پیاز داغ گرفته تا سبزیجات. آنها امروز به عنوان تعاونی مستقل از مهروماه مشغول كار هستند و مربیان مهروماه بر روی كارهای آنها نظارت دارند اما پول حاصل از فروش در اختیار خودشان قرار می گیرد. «ما حتی اردوهایی را نیز برای این خانم ها در نظر می گیریم. شاید باورش سخت باشد اما موردی داشته ایم كه حتی یك بار هم سینما نرفته است. این اردوها مفرح، آموزنده و برای این خانم ها با تجربیات خوبی همراه است».
به گفته صباغ تمام آموزش ها به زنان از سوادآموزی تا توانمندسازی با در نظر گرفتن شرایط بومی و فرهنگ منطقه انجام می شود. آنها در تلاش اند زنان را بدون اینكه مشكل تازه ای در زندگی شان به وجود بیاید آنها را توانمند كنند. در این مدت سعی می كنند با جلسات مشاوره و مددكاری فرهنگ توانمندسازی زنان و پذیرش این موضوع از طرف خانواده را جا بیندازند تا تنشی در خانواده ایجاد نشود. «ما معتقدیم هرچقدر مادران ما توانمند باشند، كودكان آنها شرایط بهتری خواهند داشت. مثلا اگر مادری توانمند شود دیگر مانع ازدواج زودهنگام دختربچه اش یا كار كردن فرزندانش در سن و سال كم می شود و از وقوع بخشی از آسیب ها درون خانواده و حتی اجتماع جلوگیری می كنند».
گزارش از فاطمه شیری
اجتمام*ف ش*9105