به گزارش ایرنا، یك سال پس از خروج یك جانبه ایالات متحده آمریكا از برجام، هنوز اروپا نتوانسته ساز و كار مالی جدیدی كه برای تجارت با ایران ایجاد كرده، اجرائی كند. حتی خود مقامات اروپایی نیز به طولانی شدن روند اجرایی اینستكس اذعان دارند.
چند روز پیش اشتفان زایبرت، سخنگوی دولت آلمان اعلام كرد كه اجرایی شدن ایجاد كانال مالی برای ارتباط ایران و اروپا طولانی‌تر از پیش‌بینی‌ها شد. او در نشستی خبری تاكید كرد: «در حال حاضر باید آخرین اقدام‌های لازم برای اجرایی شدن این همكاری انجام شود. این موضوع شامل ایران برای انجام اقدام‌های لازم از طرف خودش هم می‌شود.»
اما اینستكس علاوه بر اینكه ابزاری برای سهولت تجارت با ایران است راهی برای استقلال اروپا از سلطه مالی دلار و آمریكا است. انگلیس فرانسه و آلمان به همراه چین و روسیه مصمم هستند نشان دهند می توانند خروج آمریكا از قرارداد برجام را جبران كنند و تجارت با ایران را ادامه دهند.
ایجاد سازوكار مالی ویژه اروپا برای تسهیل تجارت قانونی با ایران بیش از هرچیز نشانه ای سیاسی است كه نشان می‌دهد اروپا حاضر نیست در مقابل تحریم‌های برون مرزی آمریكا سر فرود بیاورد.
اینستكس دستاورد كوچكی نیست. دانش و تجربه به دست آمده در این پروسه می‌تواند بعدها در زمینه اقدامات اروپا در رابطه با تبادلات بین‌المللی پولی، مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین این مهارت می‌تواند برای پایه گزاری كانال های مالی مستقل از سیستم پولی آمریكا و دلار مفید باشد. از این رو، ایجاد سازوكار مالی ویژه برای دور زدن تحریم های ایران، اهمیت قابل توجهی دارد كه فقط منحصر به ایران نیست. اگرچه اكنون به موضوع ایران اختصاص دارد اما در آینده اروپا می تواند با استفاده از آن قدرت خود را در جهت مقاومت در مقابل سلطه دلار نشان دهد.
اما علاوه بر اروپا و ایران كشور های دیگری نیز هستند كه منتظر راه اندازی اینستكس هستند. مقامات اتحادیه اروپا می‌گویند هند تمایل به پیوستن به اینستكس دارد تا نفت ایران را بخرد اما مذاكرات به تازگی آغاز شده و سوالاتی در مورد امكان پذیر بودن آن وجود دارد. چندی پیش پایگاه خبری مانی كنترل هند اجرای موفق ساز و كار حمایت از تبادلات تجاری اروپا (اینستكس) را آزمونی برای اروپا دانست و نوشت در صورتی این ساز و كار موفق شود، جایگاه منطقه ای و بین المللی اروپا تقویت می شود.
پس از آنكه دكتر حسن روحانی، رئیس جمهوری كشورمان در سالگرد نقض برجام توسط آمریكا از كاهش تعهدات ایران در قبال برجام سخن گفت وزارت امور خارجه روسیه با انتشار بیانیه‌ای رسمی خواست كه مكانیسم مالی ویژه اینستكس هر چه زودتر اجرایی شود.
در این بیانیه آمده است: «ما به این مسئله توجه كرده‌ایم كه گفت‌وگو درباره این مكانیزم از ماه جولای سال 2018 انجام شده است. وزرای امور خارجه كشورهای شركت كننده در برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) نیز در نشست خود در سپتامبر سال گذشته در نیویورك از ایجاد این مكانیزم حمایت كرده‌اند. ولی هنوز اقدام عملی مشخصی در جهت راه‌اندازی آن صورت نگرفته است. ما امیدواریم هستیم كه مكانیزم مالی اینستكس هر چه سریعتر راه اندازی شده و بتواند برای ادامه همكاری‌های تجاری-اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران مورد استفاده همه كشورها، از جمله روسیه، قرار بگیرد.»
علاوه بر این در خصوص راه هایی مشابه اینستكس نیز سخن گفته می شود. محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس‌جمهور چند روز پیش اعلام كرد كه برای مراودات مالی با كشورهایی همچون روسیه، عراق، چین و تركیه، راهكارهایی مشابه اینستكس مطرح شده‌است. نهاوندیان تأكید كرد عمیق و گسترده‌تر كردن كار و روابط با همسایگان، مزایای بسیاری دارد كه یكی از آن‌ها این است كه مراودات مالی دو طرف با مناسبات محلی انجام شود؛ یعنی تعاملات مالی با پول ملی دو كشور و بدون اتكاء به دلار صورت گیرد.
پیش از آن محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه كشورمان، از ایجاد سازوكارهای مشابه اینستكس با بسیاری از كشورها خبر داده بود.
سازوكار حمایت از مبادلات تجاری یا اینستكس توسط آلمان، فرانسه و بریتانیا، اوایل فوریه سال 2019 (بهمن 1397) نهایی و ثبت شد. مقر این گروه در پاریس فرانسه است، پر فیشر، یك بانكدار برجسته آلمانی مدیریت اجرایی آن را عهده دارد، بریتانیا نیز رئیس كمیته نظارت است. سه ماه پس از ایجاد اینستكس، شركت ایرانی آن نیز 29 آوریل (9 اردیبهشت) نیز به ثبت رسید.
مهم ترین وظیفه شركت ایرانی هم چون همتای فرانسوی، ارایه خدمات تسویه و پرداخت به صادر و واردكنندگان حقیقی و حقوقی، گشایش حساب اعتبار اسنادی، تسهیلات و اعتبارات ریالی و ارزی، تامین مالی كوتاه مدت و بلند مدت نزد بانك‌ها، موسسه‌های مالی و شركت‌های ایرانی و اروپایی خواهد بود.
از دیگر فعالیت‌های این شركت سهامی خاص، اخذ وام و اعطای نمایندگی به همه بانك‌ها و شركت‌های داخلی و خارجی، تعامل با شركت مادر اینستكس اروپایی، و سایر كانال‌های مالی در كشورهای دیگر است. این شركت با سرمایه اولیه 100 میلیون تومانی به ثبت رسید. شركت اینتسكس اروپایی در فرانسه هم با سرمایه 3000 یورویی، معادل 50 میلیون تومانی، در پاریس به ثبت رسیده است.
بر اساس گفته دستگاه سیاست خارجی اتحادیه اروپا، قرار است ساز و كار اینستكس در گام نخست تجارت كالاهای اساسی از جمله مواد غذایی و دارو را تحت پوشش قراردهد اما طبق اعلام مقامات اروپایی دامنه مبادلات تجاری به تدریج گسترش خواهد یافت.
9229
تهران- ایرنا- سازوكار مالی اروپا برای تجارت با ایران را باید تلاشی برای استقلال سیاسی اروپا دانست كه می تواند هویتی مستقل را برای اروپا به دنبال داشته باشد. این راهكار می تواند به الگویی برای دیگر كشور ها نیز تبدیل شود.
