«جنگ تجاری» ترامپ، پاشنه آشیل اقتصاد جهان

به گزارش روز یكشنبه ایرنا، در سالهای اخیر روابط چین و آمریكا در زمینه‌های سیاسی و نظامی پرتنش بوده و اكنون در بخش تجاری و اقتصادی بیش از هر عرصه دیگری تار شده است.
این روزها شدت جنگ اقتصادی بین دو كشور افزایش یافته و رئیس جمهوری آمریكا بر طبل این تقابل دو چندان ضربه می زند.
دونالد ترامپ روز جمعه (20 اردیبهشت‌ ماه) یك روز بعد از ورود هیات مذاكره‌كننده چینی به واشنگتن برای انجام دور یازدهم گفت‌وگوهای تجاری با هدف رسیدن به یك تفاهم، در توئیتی اعلام كرد كه تعرفه 10 درصدی بر 200 میلیارد دلار كالای وارداتی چین از این روز به 25 درصد افزایش می‌یابد.
«اول آمریكا» دكترین و هدف اعلام شده رئیس جمهوری تاجرپیشه آمریكاست كه از زمان حضور در كاخ سفید و با اعتنا با این دكترین، تقابل‌های مختلفی بویژه تجاری را با متحدان خود كلید زده است.
وی بارها اعلام كرده كه برای حمایت تجار و اقتصاد این كشور، باید جلوی خسارت حدود 800 میلیارد دلاری در تراز تجاری سالیان گذشته با دیگر كشورها گرفته شود كه از این میزان، فقط 500 میلیارد دلار آن مربوط به به چین است.
تقابل نخست تجاری دو كشور در یكسال اخیر با اقدام ترامپ در اعمال تعرفه 10 تا 25 درصدی بر 250 میلیارد دلار كالای چینی با هدف كاستن از مازاد تجاری 375 میلیارد دلاری آغاز شد.
پكن در واكنش به این اقدام بر 110 میلیارد دلار از كالاهای آمریكایی تعرفه 5 تا 10 درصدی و در برخی موارد 25 تا 40 درصدی اعمال كرد.
این مساله سبب شد تا ترامپ اعلام كند در صورت تشدید جنگ تجاری، بر 275 میلیارد دلار دیگر از كالاهای چین تعرفه جدیدی وضع خواهد كرد.
انتقاد اصلی رئیس جمهوری آمریكا به چین، «سرقت حق مالكیت معنوی و تبعیض تجاری» است.
وی بارها گفته، این مساله سبب شده شركت‌های آمریكایی با ورود كالاهای ارزان قیمت چینی كه پكن به آنها یارانه می‌پردازد، متضرر شوند.
با توجه به نگرانی‌ها از ادامه جنگ تجاری میان دو طرف، انتظار می‌رفت پكن و واشنگتن در دور یازدهم گفت‌ وگوها به یك توافق برسند اما اكنون با این اقدام ترامپ، هشدار كارشناسان مبنی بر خطر گسترش یك جنگ تجاری و هدف قرار گرفتن نظم حاكم بر اقتصادی جهان به واقعیت نزدیك شده است.
رئیس جمهوری آمریكا با وجود تداوم مذاكرات نمایندگان تجاری دو طرف، بارها اعلام كرده بود كه برای رسیدن به یك توافق تجاری با پكن نباید شتاب كرد زیرا باید به پیمانی رسید كه چین نتواند زیر آن بزند.
واشنگتن در مذاكرات تجاری با پكن اعلام كرده، چین باید به صورت رسمی و كتبی تعهد دهد كه از اقدامات مقرر در توافق، عدول نخواهد كرد؛ اما نگاه كارشناسان اقتصادی در چین این است كه زیان پذیرفتن این تعهدات مكتوب و تحمیلی واشنگتن، بیش از افزایش تعرفه‌هاست و پكن دست به «خودكشی اقتصادی» نخواهد زد.
ترامپ در حالی نگران بی‌تعهدی پكن نسبت به پیمان تجاری است كه او از زمان حضور در مسند ریاست جمهوری، زیر بسیاری از معاهده و پیمان‌های بین‌المللی زده و نشان داده استاد پیمان‌شكنی است؛ با این حال اكنون خود از سیاست دیگر كشورها در این زمینه ابراز نگرانی كرده است.
میزان تجارت چین و آمریكا در سال 1979 میلادی پنج میلیارد دلار بود كه رقم آن در سال 2017 به 580 میلیارد دلار رسید.
براساس اعلام رسانه‌ها، در 40 سالی كه از روابط رسمی دو كشور می‌گذرد، سرمایه‌گذاری دوطرف از تقریباً صفر به بیش از 230 میلیارد دلار افزایش یافته است.
طبق گزارش رسانه‌های آمریكایی، كسری تراز تجاری واشنگتن با پكن در دوره دونالد ترامپ روند افزایشی یافته به گونه‌ای كه در سال 2016 حدود 347 میلیارد دلار بوده كه این رقم در سال‌‌های 2017 و 2018 به ترتیب 375 و 419 میلیارد دلار به نفع پكن بود.
پیش‌بینی «موسسه تحقیقات اقتصادی آكسفورد» در این زمینه نیز بیانگر آن است كه كسری تراز تجاری آمریكا در سال 2019 بیشتر هم خواهد شد زیرا وضعیت مطلوب اقتصادی سبب افزایش تقاضا از سوی مصرف كنندگان آمریكایی می‌شود.

** هشدارها به عواقب جنگ تجاری
ارتباط‌ های نزدیك در اقتصاد جهانی سبب شده تا كوچكترین فشار در این بخش، آثار زیان‌باری بر سرمایه‌گذاری و مناسبات اقتصادی كشورها بگذارد به طوری كه خسارت آن دومینو وار خواهد بود.
براین اساس، شدت یافتن تقابل تجاری آمریكا با چین، زنجیروار به بازارهای بورس و نفت جهان نیز كشیده و سبب شده تا ارزش سهام در بسیاری از بازارها كاهش یابد و قیمت نفت نزولی و بهای طلا در بازارهای جهانی صعودی شود.
نگرانی از تشدید جنگ تجاری با چین با اقدام ترامپ، نه تنها واكنش پكن را برانگیخته، بلكه كشورهای همپیمان و متحد آمریكا در اتحادیه اروپا نیز نوك پیكان انتقادهای خود را به سمت كاخ سفید نشانه رفته‌ و نسبت به عواقب آن هشدار داده‌اند.
واكنش نخست به این مساله را مقام‌های چینی آغاز و تهدید كرده‌اند هیچ چاره‌ای جز رویارویی متقابل در جنگ تجاری با آمریكا نخواهند داشت.
«گائو فنگ» سخنگوی وزارت بازرگانی چین تصریح كرد كه جنگ تجاری برنده ندارد و با منافع هیچ كشوری در جهان منطبق نیست و 2 كشور باید براساس احترام متقابل و برابری، به یك توافقنامه برد - برد برسند.
«لیو هه» معاون نخست وزیر چین كه برای شركت در یازدهمین دور مذاكرات تجاری به واشنگتن سفر كرده نیز افزایش تعرفه‌ها را راهی برای حل مساله ندانست و تاكید كرد كه خطر این تقابل اقتصادی، دامن اقتصاد جهان را نیز خواهد گرفت.
«كریستین لاگارد» رئیس صندوق بین‌المللی پول چند روز پیش از اعمال تعرفه‌های مجدد بر كالاهای چینی از سوی ترامپ، هشدار داده بود كه كه تنش‌های تجاری جدید بین واشنگتن و پكن تهدید اصلی برای اقتصاد جهانی است.
«آنتونیو گوترش» دبیركل سازمان ملل متحد نیز جمعه گذشته در شورای عمومی سازمان تجارت جهانی در پاریس گفت: تنش‌های تجاری كه از سال گذشته افزایش یافته، سیستم تجارت چندجانبه را تهدید می‌كند.
وی افزود: «از زمان پایان جنگ جهانی دوم، ملت‌ها به یك سیستم نهادهای چند جانبه و موافقتنامه‌های مربوط به ترویج صلح و پیشرفت‌های اجتماعی و اقتصادی عادلانه متوسل شده‌اند؛ تجارت در قلب روابط بین‌الملل است... .»
دبیر كل سازمان ملل متحد گفت: در دهه‌های اخیر شاهد تحولات گذر در اقتصاد جهانی هستیم به گونه‌ای كه جهانی‌سازی كشورها، كسب‌وكارها و مردم را از هر زمان دیگری متمایزتر كرده و این فرصت‌های بزرگی برای رشد و توسعه ایجاد كرده است.
گوترش، تنش‌های تجاری را رو به افزایش دانست و تصریح كرد كه در این تقابل همه به ویژه كشورهای در حال توسعه بازنده‌اند.
سران اتحادیه اروپا كه از آثار این تقابل تجاری ترامپ به خوبی آگاهند و دامن آنها را نیز گرفته است، بیشتر از دیگر كشورها نسبت به پیامدهای خسارت‌باری این سیاست كاخ سفید در عرصه اقتصاد جهانی شاكی شده‌اند.
«برونو لومر» وزیر دارایی فرانسه جمعه گذشته در كنفرانس پاریس درمورد تاثیر جنگ تجاری بین این دو اقتصاد بزرگ جهان هشدار داد و تاكید كرد كه دو طرف به اصول شفافیت و چندجانبه‌گرایی احترام بگذارند.
وی تصریح كرد كه پیامد این درگیری تجاری، رشد جهانی را در ماه‌های پیش رو تهدید و تضعیف خواهد كرد و دامنه تصمیم‌های منفی، به سراسر جهان خواهد رسید؛ ضمن آنكه باعث نابودی فرصت‌های شغلی در فرانسه و اروپا خواهد شد.
رویترز به نقل از وی نوشت: معتقدم تهدیدی بزرگتر از این جنگ تجاری برای رشد جهانی وجود ندارد.
انگلیس كه این روزها درگیر خروج از اتحادیه اروپاست، تصمیم دونالد ترامپ برای افزایش تعرفه كالاهای وارداتی از چین بر اقتصاد جهانی را جدی و خطرناك توصیف كرده است.
سخنگوی دفتر نخست‌ وزیری انگلیس با ابراز امیدواری برای رسیدن به یك راه‌حل مشترك میان آمریكا و چین، هشدار داده كه هیچكس از جنگ تجاری نفع نخواهد برد.
«فیلیپ هاموند» وزیر دارایی انگلیس نیز به «اسكای نیوز» گفته دو طرف مذاكرات از طریق سازمان تجارت جهانی به اختلافات خود پایان دهند.
وی تصریح كرده، ادامه اختلاف‌ها میان دو اقتصاد برتر جهان، عواقب جدی و خطرناكی در سطح جهان از جمله انگلیس در پی خواهد داشت.
آلمان، چند روز پیش از اعمال تعرفه‌های جدید، از دو طرف خواسته بود كه مناقشه تجاری میان خود را حل‌وفصل كنند.
رویترز به نقل از «پیتر آلتمایر» وزیر اقتصاد آلمان نوشت كه او به همه طرف‌ها تاكید كرده كه باید در زمینه اجرای تصمیم‌های یكجانبه، كاملا مراقب باشند زیرا این مساله پیامدهای مثبتی برای هیچكس ندارد.
وی بر ضرورت «یك نظم تجاری مبتنی بر قوانین، بازارهای آزاد، نبود تبعیض و حقوق برابر برای شركت‌های همه كشورهای دخیل» تاكید كرده است.

** خروج مشاوران اقتصادی از كاخ سفید
سیاست‌های تجاری دونالد ترامپ با افزایش تعرفه بر كالاهای وارداتی، به جز آثار مخرب بر مناسبات اقتصاد جهان، دامن فعالان بخش كشاورزی آمریكا را نیز گرفته كه در نتیجه شماری از اقتصاددان‌های وابسته به كاخ سفید، راه خروج از تیم دولت را در پیش گرفتند.
چندی پیش نشریه آمریكایی «هیل» اعلام كرد كه 6 اقتصاددان در بخش مطالعات وزارت كشاورزی آمریكا ماه گذشته، در یك روز با دولت ترامپ خداحافظی كردند و قرار است افراد بیشتری نیز كابینه وی را ترك كنند.
گزارش بخش مطالعات اقتصادی آمریكا از نتایج یافته‌هایش درباره «قانون مالیاتی جدید جمهوریخواهان، مناقشات تجاری ترامپ و ... » نشان داده كه بخش كشاورزی این كشور با زیان مالی زیادی مواجه شده به گونه‌ای كه درآمد كشاورزان آمریكایی به شدت كاهش یافته است.
چین یكی از واردكنندگان بزرگ محصولات كشاورزی آمریكاست كه با این اقدام ترامپ، پكن به دنبال اقدام متقابل بر اعمال تعرفه روی واردات این فراورده‌ها از ایالات متحده است.

** نبض اقتصاد آمریكا در دستان پكن
با وجود آنكه رئیس جمهوری آمریكا تلاش خود را برای فشار حداكثری به چین از طریق اعمال تعرفه بر كالاهای آن كشور دوچندان كرده است، اقدامات متقابل چین علیه این سیاست‌های تجاری ترامپ مورد توجه كارشناسان اقتصادی چین قرار گرفته است.
به نوشته روزنامه «گلوبال تایمز» از ارگان های حزب حاكم چین، ممكن است پكن ساختار مالی آمریكا را هدف قرار دهد؛ زیرا چین با دراختیار داشتن بیش از یكهزار میلیارد دلار قرضه آمریكا، بزرگترین طلبكار این كشور است.
رویكرد دیگر چین در این تقابل، استفاده بیشتر از ارز «یوان» در مبادلات تجاری و كنار گذاشتن تدریجی «دلار» است.
از نگاه تحلیلگران اقتصادی جهان، سیاست‌های اقتصادی دولتمردان كاخ سفید در این سالها سبب شده كه كشورها به سمت مبادلات تجاری با ارزهای خود یا ارزی به جز دلار باشند و این مساله سبب افول ارزش دلار شده است؛ بنابراین كشورهای زیادی در دنیا به دنبال استفاده از دیگر ارزها برای تجارت هستند.
با توجه به اینكه ارز یوان از اقبال خوبی در جهان برخوردار است، این اقدام یك برگ برنده برای چین در تقابل اقتصادی با آمریكا خواهد بود.
با این حال پكن تلاش دارد تا در مذاكرات تجاری، این تقابل را ختم به خیر كند؛ براین اساس دور یازدهم مذاكرات روز گذشته(شنبه) در واشنگتن برگزار شد.
«لیو هه» معاون نخست وزیر و مسئول هیات چینی، در پایان این دور از مذاكرات ابراز امیدواری كرده كه اصطكاك اقتصادی و تجاری دو كشور شدیدتر نشود.
به گفته وی، دو طرف در بسیاری از مسائل موضع خود را روشن كردند و قرار شده مذاكرات بعدی در پكن ادامه یابد.
با این حال تحلیلگران معتقدند چندان نمی‌توان به نتایج این گفت ‌وگوهای تجاری امیدوار بود زیرا ترامپ نشان داده همیشه به دنبال پیچیده‌تر كردن شرایط است.

** حریف طلبی در تجارت
رفتارهای تاجرمآبانه رئیس جمهوری آمریكا كه دامنه آن به بخش‌های سیاسی و نظامی در این كشور و جهان نیز امتداد یافته، سبب شده تا سیاستمداران جهان از ترامپ به عنوان كسی یاد كنند كه در ذات او تقابل و تنش مبارزه جویی وجود دارد.
«كارل بیلد» نخست وزیر سابق سوئد درباره رئیس جمهوری آمریكا و تیم او اینگونه توصیف كرده است: «ترامپ جنگ‌های تجاری را دوست دارد؛ جان بولتون جنگ واقعی را. زمانه خطرناكی شده.»
«زیگمار گابریل» وزیر خارجه پیشین آلمان نیز هفته گذشته(17 اردیهبشت) با هشدار در مورد جنگ اقتصادی آمریكا با كشورهای دیگر تصریح كرده بود كه «فردی مانند دونالد ترامپ همواره به دنبال یك حریف است.»
وی در گفت‌وگو با نشریه بیلد، هرچند پیش‌بینی كرده كه آمریكا بزودی جنگ اقتصادی با چین را كنار خواهد گذاشت، اما هشدار داده كه تقابل اقتصادی آینده واشنگتن، با اروپا و بویژه آلمان خواهد بود.
سیاست‌های «اول آمریكا» دولت كاخ سفید در دو سال اخیر سبب شده تا «یرون دیسلبلوم» رئیس شورای وزیران اقتصاد منطقه یورو این روند را فرصتی برای اروپا دانسته و اعلام كند، اگر آمریكایی‌ها دیگر قصد رهبری تجارت آزاد در جهان را ندارند، اروپا باید چنین نقشی را برعهده گیرد.
گزارش از: لطیف نكوئی
اروپام ** 2023 ** 1071