نشر ایران با وجود آثار قوی، سهمی از بازار جهانی ندارد

به گزارش روز دوشنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، ادبیات یكی از مهم‌ترین عرصه ها برای معرفی داشته‌های فرهنگی كشورها به جوامع دیگر به شمار می‌رود؛ اما گسترش ادبیات هر كشور در كشورهای دیگر به ترجمان آثار به زبان های مختلف باز می گردد.
در جهان كتاب ترجمه آثار و ورود به بازرهای جهانی در سایه رعایت خرید و فروش حق تكثیر آثار است كه تحت قانون جهانی به نام «قانون كنوانسیون برن» محقق می شود. ایران با وجود مطالبه بسیاری ناشران و نویسندگان و تلاش های دولت تا امروز در مسیر پیوستن به این كنوانسیون جهانی با مشكلات متعددی مواجه بوده است كه بخشی از آنها به تحریم های یكجانبه آمریكا و هم پیمانش برمی گردد.
اما عضو نبودن ایران در كنوانسیون برن باعث شده به دلیل استفاده ناشران ایرانی از ترجمه كتاب های دیگر كشورها بدون پرداخت هزینه رایت آن آثار، ناشران بین المللی نیز چندان تمایلی برای ترجمان و معرفی ادبیات ایران به مخاطبان جهانی در عرصه ادبیات نداشته باشند.
در این میان انتشارات «شمع و مه» ناشر بین‌المللی و آژانس ترجمه جهانی ادبیات ایران با مدیریت افشین شحنه تبار از یك دهه قبل معرفی آثار ادبیات داستانی ایران به جهان و حضور آثار نویسندگان ایرانی در بازار كتاب جهانی را از طریق قانونی با فروش حق رایت آن آثار فراهم ساخته است.
هرچند فعالیت یك ناشر با تمام محدودیت های آن به دلیل رعایت نشدن حق تكثیر در ایران برای ورود به بازار جهانی نشر باعث شده تمام فعالیت های انتشارات شمع و مه در مسیر معرفی ادبیات ایران و جهان با فراز و فرودهای متعدد مواجه باشد.
افشین شحنه تبار در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا، با بیان آنكه مقایسه شرایط بازار نشر ایران با دنیا قیاس درستی نیست، افزود: برای رقابت در بازار نشر شرایط یكسانی را نداریم؛ فعالیت نشر در ایران در قیاس با جهان بیشتر متمركز بر بازار داخلی و كارهای كوچك و محدود با تیراژهای بسیار پایین است.
وی ادامه داد: در كشور ما نویسندگان بسیار خوب، توانمند و صاحب سبكی داریم كه هر كدام امضای خاص خود را دارند؛ اما بیرون از ایران به محض آنكه مرزها را پشت سر بگذاریم دیگر مساله ای به نام نشر ایران جایی برای طرح بحث ندارد.
مدیر آژانس نشر بین المللی «شمع و مه» ادامه داد: مهمترین موضوع برای ورود نشر ایران به بازارهای بین المللی این است كه ببینیم دولت و مسئولان حوزه نشر برای ورود به بازار جهانی و رقابت در این عرصه چگونه از ناشر حمایت می كنند. عموم ناشران جهانی در بازار بین المللی با حمایت دولت ها و مسئولان در قالب كتاب فرهنگ خود را تزریق می كنند، در حالیكه به دلیل عضو نبودن ایران در كنوانسیون برن نویسندگان ایرانی در انتقال پیشینه فرهنگ و هویت غنی ایرانی بر بال های كتاب با سدی جدی مواجه هستند.
وی افزود: به عنوان مثال چینی ها همواره در ادبیات جهان این موضوع را مد نظر قرار داده اند و امسال نیز شاهد بودیم با پشتوانه یكسال برنامه‌ریزی دقیق و هدفمند، در نمایشگاه بین المللی كتاب، شركت كردند. شاهد ترجمه آثار متعددی از ادبیات چین در كشورمان به زودی خواهیم بود؛ زیرا چینی‌ها با حضور در نمایشگاه كتاب تهران تا توانستند حق رایت آثار خود را به ناشران ایرانی فروختند و به دلیل عضو نبودن ایران در كنوانسیون جهانی برن در خرید آثار ایرانی با دست بسته اقدام كردند.
به گفته شحنه تبار، مهمترین هدف آنها یعنی تزریق و معرفی ادبیات خود به بازار هدف مخاطبان جدید مانند بازار ادبیات ایران، كارنامه موفقی را به دلیل برنامه ریزی مستمر یك ساله برای حضور در نمایشگاه داشت. نمی ‌توان توقع داشت خارجی‌ها حق تكثیر آثار ما را بخرند وقتی كه ما به كنوانسیون برن پایبند نیستیم.

**امكان خرید حق تكثیر آثار خارجی با قیمت پایین وجود دارد
وی خاطرنشان كرد: از سوی دیگر وقتی دولت و مسئولان الزامی برای فراهم كردن شرایط حضور ایران در كنوانسیون برن ندارند، ناشران ما هم در رعایت حق مالكیت معنوی (كپی رایت) ولو به شكل وجدانی تعهدی ندارند؛ اما ناشران بین المللی با حضور در رخدادهای فرهنگی ایران مانند نمایشگاه بین‌المللی كتاب بارها تاكید كرده اند فارغ از نگاه دولت اگر ناشران ایرانی خود رعایت كننده مضامین كنوانسیون برن و حق مالكیت معنوی باشند در تبادلات حق تكثیر می توانیم به نقاط موفق و مثبتی دست پیدا كنیم.
شحنه تبار با اشاره به اینكه ناشران خارجی در فروش حق تكثیر آثار به ناشران ایرانی با قیمت های پایینی حاضر به معامله هستند گفت: دامنه گسترش زبان فارسی در جهان دامنه محدودی است و ناشر خارجی با پایین آوردن قیمت فروش حق تكثیر ریسك را متحمل نمی شود.
وی یادآور شد: با خرید حق تكثیر ناشران خارجی برای انتشار آثارشان در ایران، آن ناشران نیز ملزم به خرید حق رایت آثار ادبی ایران می شوند و این مسیر حضور ایران در بازارهای جهانی را هموار می سازد.

** اثری از افشین یداللهی برگزیده جایزه ادبی فیسپ
مدیر آژانس نشر بین المللی «شمع و مه» درباره كتاب هایی كه طی سال اخیر موفق با فروش حق رایت آنها به ناشران بین المللی وارد بازار جهانی كتاب شده گفت: كتاب های متعددی بوده اما مهمترین آنها دیوان حافظ با تصحیح استاد بهاالدین خرمشاهی به زبان انگلیسی، كتاب «هیاهو برای هیچ» از محمد علی و «بار دیگر شهری كه دوست دارم» اثر زنده یاد نادر ابراهیمی به زبان فرانسه به اضافه مجموعه هفت جلدی شاهنامه به زبان اسپانیایی از مهمترین نمونه‌های كتاب هایی هستند كه طی یك سال اخیر به بازار نشر جهانی عرضه كرده ایم.
وی خاطرنشان كرد: همچنین كتاب «روزشمار یك عشق» اثر زنده یاد افشین یداللهی توسط انتشارات «شمع و مه» به زبان فرانسوی ترجمه و در بازار این كشور عرضه شد و چنان مورد استقبال قرار گرفت كه به عنوان اثر برگزیده جشنواره معتبر بین‌الملی فرهنگی ادبی فیسپ (ficep) انتخاب شد. این جایزه خرداد سال جاری (1398) در پاریس به این اثر اهدا خواهد شد.
فراهنگ**9266**9157