به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، دیروز دوشنبه بیست وسوم اردیبهشت ماه، بروكسل پایتخت بلژیك میزبان وزرای امور خارجه تروئیكای اروپا بود تا بلكه در وضعیت كنونی از نابودی توافق هسته ای كه بیش از یك دهه برای آن مذاكره كرده اند، ممانعت به عمل آورند.
گویا نشست وزرای امور خارجه آلمان، فرانسه و انگلیس با «فدریكا موگرینی» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نتیجه بخش بوده است به طوری كه می توان فضای امیدبخش و همچنین قاطعیت و عزم جدی آنها را پس از پایان یابی نشست آشكارا مشاهده كرد. پایبندی «كامل» اروپا به برجام و اجرای «اینستكس» یا همان كانال مالی ایران و اروپا از جمله مهمترین محورهای این گفت وگوها بود.
در پایان نشست، موگرینی به ضرورت پایبندی اتحادیه اروپا به برجام پرداخت و تاكید كرد كه «اتحادیه اروپا و همه اعضای آن كاملا مصمم هستند كه توافق هسته‌ای با ایران به طور كامل اجرا شود.» مسوول سیاست خارجی اتحادیه، آژانس بین المللی انرژی اتمی را تنها نهاد برای قضاوت درباره پایبندی ایران به برجام دانست كه از نگاه او، این نهاد پایبندی تهران به توافق هسته ای را تایید كرده است.
روی سخن موگرینی به چهارده گزارش فصلی «یوكیا آمانو» مدیر كل آژانس است كه از دی ماه 94 و زمان اجرای برجام آغاز شد و تاكنون هر سه ماه یكبار گزارشی درباره فعالیت های هسته ای ایران در اختیار شورای حكام آژانس و شورای امنیت سازمان ملل قرار داده است؛ گزارش هایی كه خنثی كننده توطئه ها و برنامه های دشمنان ایران همچون رژیم صهیونیستی و آمریكا در این زمینه بوده است.
خبر خوشی كه بعد از نشست بروكسل از رسانه های مختلف جهان انعكاس یافت به بخشی از صحبت های موگرینی ارتباط می یافت كه تاكید داشت «نخستین تراكنش كانال مالی ویژه اینستكس در چند هفته آینده انجام می شود»؛ سازوكاری كه چندین بار تغییر یافته و سخنانی كه بارها تكرار شده اما به مرحله اجرایی نرسیده است. ناظران اما بر این باورند كه در شرایط كنونی كه تنش ها در خلیج فارس به ویژه بین ایران و آمریكا به اوج خود رسیده، شانس اجرایی شدن اینستكس بیش از زمان های دیگر است.
تنها موگرینی و وزرای خارجه سه كشور اروپایی نیستند كه امروز داوطلبانه از اجرای سازوكار مالی اروپا دفاع می كنند، دیگر مقامات این كشورها نیز هر كدام در صدد عملیاتی سازی این سازوكارند همانند «اشتفان زایبرت» سخنگوی دولت المان كه دیروز دوشنبه در كنفرانس خبری از تلاش دولت متبوع خود برای نجات برجام و راه حل یابی برای تجارت با ایران سخن به میان آورد و تاكید كرد: با همكاری سه شریك اروپایی خود در جستجوی ایجاد ساز و كاری قانونی برای تجارت از طریق ایجاد كانال پرداخت مالی برای جمهوری اسلامی هستیم.
اینك تلاش مجدد و در عین حال مضاعف اروپایی ها برای نجات برجام بی تردید به اقدام متقابل اخیر ایران برمی گردد. چهارشنبه گذشته (18 اردیبهشت) همزمان با نخستین سالروز خروج آمریكا از برجام، شورای عالی امنیت ملی نخستین گام عملی را برای پاسخگویی به مسوولیت گریزی طرف مقابل برداشت و به منظور صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران و در اعمال حقوق جمهوری اسلامی دستور توقف برخی اقدامات ایران در توافق برجام را صادر كرد.
در بیانیه این شورا بندهای 26 و 36 برجام به چشم می خوردند كه به ایران اجازه توقف كلی یا جزئی اجرای تعهدات را در صورت عدم پایبندی طرف مقابل به تعهدات خود می دادند. تصمیم تهران برای كاستن از حجم تعهدات خود به ویژه در زمینه آب سنگین و غنی سازی اورانیوم پس از آن اتخاذ شد كه «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریكا از تمدید معافیت انتقال آب سنگین مازاد به عمان و مبادله اورانیوم غنی شده با كیك زرد سر باز زد.
علاوه بر كاستن جزئی و كلی از میزان تعهدات، شورای عالی امنیت ملی به گروه 1+4 فرصتی 60 روزه داد تا به تعهدات برجامی خود بخصوص در زمینه بانكی و نفتی جامه عمل بپوشانند. در همین ارتباط بود كه امروز سه شنبه «بهروز كمال‌وندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران اظهار كرد: ایران حداقل یك سال صبر كرد تا ببیند كه كشورهای اروپایی چه واكنشی را در قبال خروج آمریكا از برجام در دستور كار قرار می‌دهند. آنها در این مدت، وعده‌های زیادی دادند اما در عمل و در خصوص مواردی همچون سازوكار مالی SPV و یا اینستكس عزم جدی از طرف اروپایی‌ها مشاهده نشد.
كشورهای اروپایی، دلیل اصلی ناكامی خود را در اجرای برجام، تغییر دولت در آمریكا و فشارهای كاخ سفید بر دیگر بازیگران بین المللی می دانند؛ تهدیداتی كه حتی اتحادیه اروپا را نیز در تنگنا قرار داده است.
یكی از دلایل برخورد سرد دیروز موگرینی با «مایك پمپئو» وزیر امور خارجه امریكا نیز به همین نگرش بر می گشت؛ دیداری پیش بینی نشده كه به دنبال سفر شتابزده پمپئو به بروكسل انجام گرفته بود و وزیر امور خارجه آمریكا سفر به مسكو و دیدار با مقامات كاخ كرملین را یك روز به تعویق انداخت و عازم بلژیك شد تا در مورد برجام و تحولات اخیر منطقه با موگرینی گفت وگو كند.
در روزهای اخیر رخدادهایی همچون اعزام ناو و بمب افكن های آمریكا به آب های خلیج فارس و انفجار چندین كشتی تجاری در بندر فجیره امارات، اروپا را به هراس انداخته است. در این روزها كه تنش ها بین ایران و آمریكا در خلیج فارس بالا گرفته، سران بروكسل بار دیگر به تبعات بحرانی جدید در این منطقه می اندیشند كه می تواند برای امنیت قاره سبز تهدیدزا باشد. از این رو به صورت جمعی ضمن تلاش برای نجات برجام، خواستار خویشتن داری تهران و واشنگتن شده اند.
پژوهش**9242**1552
تهران- ایرنا- آخرین تیرهای آمریكا بر پیكر توافق هسته ای در میان سكوت اروپا، بسترساز اقدام متقابل تهران شد تا از حجم تعهدات خود بكاهد و با كمرنگ شدن تعهدات فی مابین و افزایش تنش ها، سران بروكسل برای رهایی یافتن از پیامدهای نابودی برجام بار دیگر در پی نجات برجام برآمده اند.
