ژاپن، سومین ایستگاه دیپلماسی ظریف

او در بدو ورود به توكیو گفت: پس از اقدامات تنش زای آمریكا و به دعوت وزیر خارجه ژاپن كه علاقه مند به گفت و گو در این باره بود، به ژاپن آمدم ضرورت دارد مشورت هایی با كشورها و شركت های مهم جمهوری اسلامی ایران صورت گیرد.
ظریف ابتدا با همتای ژاپنی خود - تارو كونو - دیدار و گفت و گو كرد و بعد از ان به ملاقات 'شینزو آبه' نخست وزیر این كشور رفت.
در دیدار وزرای خارجه دو كشور، دو طرف با اشاره به روابط تاریخی ایران و ژاپن بر لزوم توسعه و تعمیق آن و تداوم رایزنی های سیاسی میان مقامات دو كشور تاكید كردند.
آخرین تحولات برجام و اقدام قانونی جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با بد عهدی و قانون شكنی دولت آمریكا و عدم اقدام قابل قبول اروپایی ها در اجرای برجام از محورهای اصلی گفت وگوهای دو وزیر بود كه طی آن وزیر امور خارجه كشورمان مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران را در این زمینه به تفصیل تشریح كرد.
بررسی ابعاد مختلف روابط دو جانبه و مهمترین مسائل منطقه ای و بین المللی از دیگر محورهای گفت وگوی دو وزیر خارجه بود.
دكتر ظریف و تارو كونو دور دوم گفتگوهای خود را بطور خصوصی برگزار كردند.

** عادی سازی روابط اقتصادی ایران راه حفظ برجام است
وزیر امور خارجه ایران بعد از این دیدار گفت: جامعه بین المللی برای حفظ برجام باید نسبت به عادی سازی روابط اقتصادی ایران اقدام كند.
ظریف اظهار كرد: در این دیدار درباره شرایط كنونی منطقه، اقدامات آمریكا، نحوه حفاظت از برجام اگر جامعه بین المللی تمایلی به حفظ آن داشته باشد، صحبت كردیم.
وی یادآور شد: تارو كونو وزیر امورخارجه ژاپن در این دیدار گفت متعهد به برجام بوده و ژاپن علاقه مند است اقدامات دیپلمات خود را برای كاهش تنش در منطقه ادامه دهد.
وزیر امورخارجه ایران تاكید كرد: در این دیدار روش های كاهش تنش در منطقه و توقف اقدامات جنگ طلبانه آمریكا را توضیح دادم و اینكه جمهوری اسلامی به دنبال درگیری در منطقه نیست اما همواره از منافع خودش با تمام قدرت دفاع كرده و اكنون نیز این كار را انجام خواهد داد.

** دیدار با آبه
وزیر امور خارجه ایران در ادامه سفرش به ژاپن با شینزو آبه نخست وزیر ژاپن دیدار و گفت و گو كرد آنها در این دیدار، در خصوص روابط دو جانبه، مهمترین مسائل منطقه ای و بین المللی، به ویژه برجام گفت وگو و تبادل نظر كردند.
نخست وزیر ژاپن بر عزم دولت این كشور برای حفظ و گسترش روابط دیرینه دو كشور تاكید كرد، او برجام را دستاورد مهمی خواند كه باید حفظ شود.
شینزو آبه همچنین نقش و جایگاه ایران را در ثبات و امنیت منطقه بسیار مهم و مثبت ارزیابی كرد.

** نگاهی به روابط ایران و ژاپن
آنچه بیش از هر چیز در روابط دو كشور نمایان است دوره طولانی از مناسبات دوستانه و مسالمت آمیز و مملو از همكاری در عرصه های مختلف برای دو طرف است.
ژاپن با نظر به اینكه سومین قدرت اقتصادی بزرگ دنیا پس از آمریكا و چین است و در زمینه فناوری همتا ندارد و سازنده بسیاری از كالاهای پیشرفته دنیا است و از خریدارن بزرگ نفت كشورمان نیز محسوب می شود، در سیاست خارجی ایران هم جایگاه ویژه ای دارد.
ژاپنی ها در هر دوره ای تلاش وافر كرده اند تا از مناسبات دوستانه خود با جمهوری اسلامی ایران حراست كنند و حتی پس از اینكه دولت آمریكا از برجام خارج شد، باز هم ژاپن رایزنی های خود را با واشنگتن ادامه داد و برای مدتی از معافیت خرید نفت برخوردار شد و همزمان تلاش كرد تا از چالش ها و اختلافات بكاهد.
این كشور در روزهای اخیر هم به طور تلویحی از سیاست های آمریكا در قبال ایران انتقاد كرده و افزوده است كه هر چه در توان دارد برای كاهش اختلافات و گفت و گو و جلوگیری از تشدید تنش ها در منطقه خاورمیانه بكار می گیرد.
اینها نشان دهنده دوستانه و دیرینه بودن روابط تهران و توكیو است ژاپن در كنار كشورهای چین و كره جنوبی همواره از مشتریان بزرگ انرژی ایران هم بوده است و محدودیت های خرید نفتی برای توكیو هم مشكلات زیادی ایجاد كرده است.

** قبل و پس از برجام
ژاپن و ایران دوستی بسیار دیرینه ای دارند و توكیو به طور سنتی همواره با بازار كشورمان ارتباط نزدیكی داشته ولی پس از برجام، اراده خود را برای حضور در آن راسخ تر كرد.
یكی از اقدامات مهم توكیو به دنبال توافق برجام این بود كه تحریم های ایران را لغو كرد و به سرعت دو كشور یك پیمان سرمایه گذاری منعقد كردند.
جدیت فراوانی در دولت و شركت های ژاپنی برای گسترش روابط با ایران وجود دارد به طوری كه دولتمردان ژاپنی بسیاری از شركت های این كشور را ترغیب كرده اند كه بویژه پس از برجام و لغو تحریم‌ها، سرمایه گذاری كلانی در بازار ایران انجام دهند.
توكیو بارها تاكید كرده است كه حضور شركت های ژاپنی در بازار ایران برای هر دو طرف دارای اهمیت است و باعث افزایش تجارت دوجانبه خواهد شد در این راستا این كشور همچنان به بازار ایران و همكاری در بخش انرژی اهمیت می دهد و طبیعتا یك شریك مهم تجاری هم برای كشورمان محسوب می شود.
ایران همچنین در بخش سرمایه گذاری با 50 كشور دنیا از جمله فرانسه، آلمان، چین و كره جنوبی و همینطور ژاپن معاهده سرمایه گذاری متقابل امضا كرده است ژاپن نیز با نزدیك به 30 كشور و منطقه پیمان های سرمایه گذاری متقابل امضا كرده است كه امتیازات ویژه اقتصادی و تجاری به این كشور می دهد.
علاقه مفرط دیگر كشورها به بازار ایران حتی باعث شد تارنمای «ژاپن تایمز» در گزارشی اعلام كند شركت های ژاپنی نمی خواهند فرصت ها را از دست بدهند و برای همین منظور از سال 2017 برنامه های گسترده ای را برای گسترش مناسبات اقتصادی در نظر گرفتند.
گزارش این نشریه می افزاید: اعتبار 10 میلیارد دلاری كه برای تجارت با ایران از سوی ژاپن در نظر گرفته شد علاوه بر آنكه مشوقی برای شركت ها محسوب می شود نشانه ای نیز از اهمیت روابط با تهران بخصوص در عرصه اقتصادی است.
بر همین اساس انتظار می رود كه روابط تجاری دو كشور، بخش های غیرنفتی چون برق، آب، صنایع پتروشیمی و فولاد را نیز در برگیرد و شركت های ژاپنی عزم خود را برای حضور جدی و رقابت با رقبای سرسخت در ایران جزم كرده اند.

**ایران و ژاپن، قابلیت ها
ایران دومین دارنده ذخایر بزرگ گاز طبیعی دنیا و چهارمین قدرت برتر نفتی است از سوی دیگر ژاپن سومین اقتصاد بزرگ جهان و سومین وارد كننده بزرگ نفت پس از آمریكا و چین است و نمی تواند بازار انرژ‌ی ایران را نادیده بگیرد.
ژاپن تا قبل از سال 2011 میلادی روزانه نزدیك به 315 هزار بشكه نفت از ایران وارد می كرد و سپس در سال 2015 میلادی بر اثر تحریم ها این رقم به 170 هزار بشكه كاهش یافت اما در ماه ژانویه (دی - بهمن سال 94) این میزان به 195 هزار بشكه رسید بر اساس تازه ترین آمارها به دنبال توافق هسته ای برای مدتی به سقف 300 هزار بشكه بازگشت و در سال گذشته میلادی به طور میانگین بالاتر از 210 هزار بشكه بوده است.
این وضعیت البته به دلیل مشكل تحریم ها تغییراتی كرده است اما این به معنای دور شدن ژاپن از بازار ایران نیست و وزارت اقتصاد این كشور و مسئولان ارشد ژاپنی اعلام كرده اند به دنبال هر راهكاری برای حفظ روابط انرژی دو كشور هستند.
موسسه تحقیقاتی خاورمیانه اخیرا با انتشار گزارشی اعلام كرد كه ژاپن به شدت به نفت خاورمیانه متكی است و می كوشد تا در این راستا همچنان بر بازار ایران متمركز باشد.
این موسسه می افزاید: توافق هسته ای و لغو تحریم ها، راه را برای خریدهای نفتی بیشتر ژاپن از تهران و افزایش سرمایه گذاری ها در بازار ایران هموار كرد و به نظر می رسد پس از گذر از این دوره، ژاپن كماكان خریدار بزرگ محصولات كشورمان باشد و قصد داشته باشد به سرمایه گذاری هایش در ایران ادامه دهد.
محققان خاطرنشان كرده اند ژاپن البته برای حضور در بازار ایران رقبای سرسختی چون كشورهای اروپایی، چین و كره جنوبی را پیش رو دارد.
برای ژاپن امنیت انرژی بسیار حائز اهمیت است و به باور كارشناسان حوزه اقتصادی، این كشور به دلیل روابط دوستانه سنتی خود با ایران، به انرژی ایران وابستگی راهبردی دارد.

**همكاری در عرصه های مختلف
در مجموع ایران و ژاپن در زمینه های علمی، فنی، انرژی، فرهنگی و خرید هواپیماها همكاری های بسیار فراوانی دارند بعضا همكاری ها به دلیل تحریم ها ممكن است فراز و فرودهایی داشته باشد اما در سیاست خارجی دو كشور روابط دوستانه برای هر دو طرف تعریف شده است و این اصل و زیربنای مناسبات را شكل می دهد.
خبرگزاری كیودو در گزارشی به نقل از شركت هواپیمایی آسمان ایران اعلام كرده است این شركت به مذاكراتش با شركت صنایع سنگین 'میتسوبیشی' ژاپن برای خرید هواپیما ادامه می دهد.
ژاپن از جمله كشورهایی است كه پس از برجام تلاش زیادی كرده است تا حضور قوی در بازار ایران از جمله در صنایع سنگین و هواپیما داشته باشد.
گزارش ها حاكی است كه طرفین همچنان مذاكراتی را كه از یك سال قبل شروع شده بودند، ادامه می دهند و آسمان در نظر دارد در این باره رایزنی های بیشتری با طرف ژاپنی انجام دهد.
خبرگزاری كیودو در همین باره گزارش داده است كه شركت هواپیمایی آسمان ایران هنوز هم به مذاكرات برای خرید هواپیما از میستوبیشی چشم دوخته است.
رسانه های ژاپنی می نویسند كه برجام موجب شد شركت هواپیمایی آسمان از سال گذشته با شركت میتسوبیشی در باره خرید 20 جت مسافربری در حال گفت و گو باشد.
شركت هواپیمایی میتسوبیشی كه زیر نظر شركت صنایع سنگین ژاپن با همین نام اداره می شود جت های مسافربری با ظرفیت 100 مسافر می سازد.
در برخی از گزارش ها آمده است كه آسمان به دنبال خرید 25 فروند هواپیما از میتسوبیشی به ارزش 500 میلیون دلار است.

**ژاپن و تاثیرپذیری از روابط با آمریكا
با توجه به اینكه دولت ژاپن ارتباطات تنگاتنگی با آمریكا دارد، به نظر می رسد كه روابطش تحت تاثیرات منفی نیز قرار گیرد این مساله برای هر دو كشور ایران و ژاپن سودمند نیست اگرچه توكیو تلاش كرده است تا نقش میانجی را حفظ كند و همزمان از مناسبات خود با تهران حراست به عمل آورد.
آنچه بویژه می تواند چالش ها را برطرف و نقش مخرب آمریكا را در روابط دو كشور محدودتر كند، سفرهای میان مقام های دو كشور و افزایش دیدارها میان آنهاست هرچقدر در این راستا تبادلات بیشتری صورت گیرد می توان امیدوار بود كه مناسبات تحكیم شود.
علاوه برموضوعات سیاسی انتظار می رود كه طرفین درباره حضور شركت های ژاپنی در ایران و سرمایه گذاری در طرح های مختلف گفت و گو كنند.
افزون بر اینكه دو كشور عرصه های مختلفی برای همكاری دارند، بررسی های تاریخی نشان می دهد كه هر دو كشور در مجموع در زمینه های سیاسی، اقتصادی و تجاری به نوعی به یكدیگر وابسته هستند و بویژه در بخش انرژی وابستگی ژاپن به كشورمان بیشتر است و به منبعی مانند ایران نیاز فراوان دارد.
اشتیاق دو كشور به داشتن روابط سالم، نیاز متقابل آنها به بازارهای یكدیگر ، زیربنای دوستانه مناسبات ، دیرینه بودن روابط و خواست دو كشور برای گسترش روابط همواره از عواملی بوده كه روابط ایران و ژاپن را در مسیری با اطمینان قرار داده است و سفرهای مختلف مسئولان و مشورت و رایزنی های بیشتر و زمینه سازی برای عرصه های مختلف همكاری می تواند این مسیر را باز هم هموارتر كند.
آساق**231**1904**