در اين يادداشت آمده است: كرمانشاه شهري سرشار از شعر و قصه‌هاي انساني است. حداقل از 150 سال اخير، ناموران كرمانشاهي كار خود را با شعر و رمان‌هاي معروف آغاز كرده‌اند. مطبوعات بهترين منبع و محل براي انتشار انديشه در بروز كلمات و ابيات نغز شعر به‌شمار رفته‌اند.
روزنامه‌هاي كرمانشاهي از جمله مطبوعات پر‌اهميت كشور است كه كار خود را با آثار بزرگاني متعهد به واژگاني عميق و رسا با شعر و نثر در وصف آزادي و مشروطيت كرده‌اند. سلسله جنبان حيات اجتماعي شعر را مي‌توان در آثار شاعري ارزنده چون ميرزا احمد الهامي كرمانشاهي(پدر ابوالقاسم‌خان لاهوتي شاعر و مدير روزنامه بيستون) و مولف مثنوي «باغ فردوس» در وصف امام حسين(ع) و ائمه اطهار حدود 145 سال پيش دانست.
سيدعبدالكريم غيرت شاعر، خوشنويس و از نخستين روزنامه‌نگاران استان از 1325 قمري (1285 شمسي) با اشعاري نغز و رويكردي اجتماعي شروع به نوشتن كرد. آثار او را در روزنامه‌هاي عصر مشروطيت در نشريات بيستون، اخوت، غرب ايران دانش منتشر شده در كرمانشاه مي‌توان يافت.
در همين دوره است كه محمدباقر ميرزاي خسروي مولف رمان بلند«شمس و طغرا» نخستين رمان ايراني به سال 1325 قمري در آغاز نهضت مشروطيت به عزلت روي آورده و بر‌اساس مقدمه نويسنده به يكي از مزارع ماهيدشت رفته و در مزرعه «جوگره» به تاليف اين اثر گرانسنگ همت گماشته است.
خسروي از اديبان و منشيان برجسته از عظمت قلم چنان بهره‌اي داشته كه مقدمه كتاب او را 30 سال بعد از وفاتش استاد غلامرضا رشيد ياسمي و نوه دختري او نگاشته است. چون و چند مقام بلند‌مرتبه دانش او چنان بوده كه پس از فقدان آن صاحب قلم؛ ملك‌الشعراي بهار در رثاي قامت بلند اختر او شعري سرود كه بر سنگ مزارش در«ابن بابويه» در شهر ري نگاشته شده است. مطلع اين شعر چنين است: «دريغ و درد كه شهزاده خسروي ز جهان/ برفت و از پس او آه و ناله بي‌ادبي است». چند تن از جمعيت حدود 2 ميليون نفري استان كرمانشاه از وجود چنين شخصيت برجسته‌اي آگاهي دارند و چند تن رمان شمس و طغراي او را مطالعه كرده‌اند؟ به گواه تاريخ و صفحات انتشار‌يافته در نشريات كرمانشاهي، هيچ‌گاه حيات اجتماعي شعر و داستان‌نويسي در اين استان غروب نكرده است.
در شعري كُردي به گويش كرمانشاهي كه در روزنامه «رستخيز» به مديريت حاج تقي يزدي و قلم استاد پورداوود در زمانه جنگ جهاني اول منتشر مي‌شد، يكصد سال پيش در نفي و نقد ظلم اشغالگران شعري به گويش كُردي منتشركرده است. دهه چهل شمسي دهه رمان و ترانه‌سرايي سخنوران كرمانشاهي است. رمان شوهر آهو خانم، شادكامان دره قره‌سو نوشته علي‌محمد افغاني مولف نخستين رمان بلند كشور پس از شمس و طغرا دوباره به نام كرمانشاه ثبت و بارها بازنشر مي‌شود.
نام اين شهر با نام علي‌اشرف درويشيان، منصور ياقوتي، رحيم معيني كرمانشاهي، شهرام ناظري، دوباره سر زبان‌ها مي‌افتد و عرصه ترانه و موسيقي به اين مجموعه افتخار اضافه مي‌شود.
كلمات محدود اين يادداشت نمي‌تواند فهرست بلند‌بالاي فرهنگ وسيع سخنوران و نويسندگان و هنرمندان را بنگارد. همين چند نام، سرسلسله جلال و شكوه كرمانشاه باشد بايد استانش چون ستاره بدرخشد؛ اگر نه چه بايد كرد!
8066
روزنامه نقدحال چاپ كرمانشاه در شماره 672 روز شنبه 28 ارديبهشت 98 مطلبي را با عنوان «كرمانشاه زير‌سايه سخنوران و نويسندگان» به قلم محمدحسين شيريان منتشر كرده است.
