موزه ها؛ مهمترین اركان فرهنگی جامعه و معیار توسعه كشور هستند

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ صنعت ‌گردشگری‌ از‌ جمله ‌بخش هایی ‌به شمار می رود كه‌ در‌ عرصه ‌اقتصادی‌ جهان‌ طی‌ سال های‌ اخیر رشد ‌چشمگیر ‌و‌ قابل ‌توجهی داشته است ‌و‌ پیش‌بینی ‌می‌شود، در 2 ‌دهه ‌آینده ‌به ‌پردرآمدترین ‌و‌ تأثیرگذارترین ‌بخش ‌اقتصادی‌ كشورها ‌تبدیل‌ شود.‌ بهره گیری ‌از‌ این ‌بخش ‌برای ‌دستیابی ‌به ‌توسعه ‌پایدار ‌در ‌هر ‌منطقه، ‌نیازمند ‌طرح ‌و‌ برنامه ‌عملیاتی ‌و ‌اجرایی ‌متكی ‌بر ‌شناخت ‌توان‌های ‌نهفته ‌گردشگری ‌از ‌یك طرف ‌و‌ ویژگی های ‌گردشگران ‌بهره گیرنده ‌از ‌این ‌امكانات ‌از ‌جهت ‌دیگر ‌است. بخش «موزه ها و اموال منقول تاریخی» نیز به عنوان یكی از بخش های مستقل سازمان گردشگری و میراث فرهنگی از بُعد اقتصادی، اهمیت زیادی دارد.

علاوه برجنبه های اقتصادی، موزه ها تاثیر مهم و فراوانی در هویت بخشی ملی و تاریخی دارند و در استحكام ریشه های ملی، مذهبی و تاریخی عموم مردم از تاثیر قابل توجهی برخوردارند. در این میان توجه دولت تدبیر و امید به موزه ها موجب شده است وضعیت كمی و كیفی موزه ها مساعد و بالاتر از بسیاری از كشورهای همسایه و همسطح كشورهای صاحب نام در این زمینه همچون فرانسه و آلمان باشد.

فرهنگ و تمدن هر قوم و ملتی از طریق اشیا و وسایلی كه در موزه هاست هویت پیدا می كند. همچنین یكی از راه های شناخت اقوام گذشته و آشنایی با نحوه زندگی آنها از طریق موزه ها به دانش آموزان و دانشجویان آموزش داده می شود. «جلوگیری از انهدام فرهنگ بومی و ایجاد سدی در برابر فرهنگ های بیگانه، ارتقا و بهبود میزان دانش دانشجویان، پژوهشگران، شناخت و نمایش سهم اقوال و ملل در فرهنگ و تمدن جهانی، ایجاد و تقویت تفاهم میان ملل و اقوام مختلف و نگهداری آثار گذشتگان و نمایش و انتقال آنها به آیندگان» از مهم ترین اهداف موزه ها در سراسر دنیا عنوان شده است كه آن را در قالب حفظ آثار گذشتگان، نهادینه كردن فرهنگ جامعه معاصر و انتقال آن به آیندگان می توان خلاصه كرد.

توسعه و گسترش موزه ها و همكاری همه جانبه علمی، فرهنگی و صنعتی در جهت دستیابی به اهداف فرهنگی از طریق هماهنگ ساختن اقدامات بین المللی و تدوین برنامه هایی مؤثر است كه دارای خطوط اساسی همكاری مشترك و دو جانبه میان مردم و موزه ها در سطح جهانی باشد. بر همین اساس، در قطعنامه شماره پنج دوازدهمین مجمع عمومی كمیته بین المللی موزه ها ایكوم(ICOM) كه در 28 مه 1977 میلادی در مسكو برپا شد، 18 مه به عنوان روز جهانی موزه و میراث فرهنگی اعلام شد و از آن سال در این روز در همه كشورهای عضو، مراسمی برگزار می شود.

شعار امسال شورای بین المللی موزه ها «موزه ها در جایگاه كانون های فرهنگی: آینده سنت ها» نامگذاری شده است و طبق آنچه پیش تر عنوان شد، توجه به بخش های مختلف گردشگری سبب رونق اقتصادی و ارتقای فرهنگی و اجتماعی نسل های آینده كشور خواهد شد.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به بهانه روز جهانی موزه و میراث فرهنگی با «محمدرضا كارگر» مدیركل موزه ها و اموال منقول تاریخی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كشور گفت و گو كرده است.

**وضعیت موزه های كشور
مدیركل موزه های سازمان میراث فرهنگی وضعیت كمی موزه های كشور را مطلوب و مساعد توصیف كرد و گفت: در زمان حاضر وضعیت موزه های كشور خوب و رو به رشد است و امیدواریم در سال های آتی وضعیت بهتری را نیز تجربه كنیم. یكی از روش های بررسی این وضعیت كمی مقایسه با كشورهای مشابه است، برای مثال در چین به ازای هر 250 هزار تن یك موزه وجود دارد كه اگر این شاخصه را در كشورمان پیاده كنیم و فرض جمعیت مان را 80 میلیون تن قرار دهیم، می بایست حدود 320 موزه در كشور وجود داشته باشد این در حالی است كه اكنون بالغ بر 670 موزه فعال در كشور در حال خدمت رسانی به مردم هستند كه عددی در حدود 2 برابر شاخص كمی چین به شمار می آید. به عبارتی روشن تر در ایران به طور میانگین به ازای هر 100 هزار تن یك موزه در كشور وجود دارد كه شاخصه مثبت و قابل قبولی در معیار جهانی به حساب می آید و با برنامه هایی كه تدوین شده، قرار است این كمیت در 2 سال آینده افزایش یابد. با مرور تاریخ 300 ساله موزه‌ داری در جهان، شاهد یك وضعیت مطلوب در عرصه موزه داری ایران هستیم چون معتقدیم موزه از مهمترین اركان فرهنگی جامعه و معیار توسعه است.

**اولویت خصوصی سازی در امور موزه ها
موزه ها و اموال منقول تاریخی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كشور از تمایل سازمان میراث فرهنگی به اختصاص موزه داری به مردم و بخش های خصوصی یاد كرد و بیان داشت: اعتقاد ما این است كه موزه‌ها باید به وسیله مردم حفظ و نگهداری شوند. چون فرهنگ و تاریخ را خود مردم ایجاد می‌كنند و استمرار می‌بخشند. در چند سال اخیر كه حوزه میراث فرهنگی و جامعه در آرامش نسبی به سر می‌برد، در چارچوب همین ارتباطات شاهد خلق ایده‌های بسیار جدید بودیم به طوری كه می‌توان گفت جامعه ایرانی تمام نوآوری‌های خود را مدیون همین ارتباطات و همگرایی بوده است. ایجاد موزه های خصوصی اتفاق بزرگی در تحلیل های اجتماعی است و نشان می دهد كه چقدر جامعه ما در این حوزه توسعه یافته و چقدر علاقه مند در این حوزه وجود دارد. این اتفاقات نشان می دهد كه نظام موزه داری در مسیر واقعی خود وارد شده است. ما معتقدیم كه اگر صرفا دولت ها متولی موفقیت در امری باشند، آن موفقیت به دست نمی آید.

اگر موزه ها موجب توسعه فرهنگی در جامعه شوند به رسالت موزه داری خود عمل كرده ایم، در غیر این صورت بسیاری از ظرفیت های خود را برای پیشبرد اهداف جامعه از دست می دهیم. اكنون برخی از سازمان ها مانند شهرداری، وزارت نفت، دفاع و آموزش و پرورش به ایجاد موزه تخصصی در حوزه خود اقدام كرده اند و ما هم در تلاش هستیم كه در حفظ این میراث به آنها كمك كنیم. به طور قطع از تمام نهادها و ارگان‌هایی كه خواهان راه‌اندازی موزه‌های تخصصی در حیطه وظایف سازمانی خود هستند، با ارایه مشورت‌های كارشناسی و طرح محتوا، حمایت خواهیم كرد.

**نقش موزه ها در هویت بخشی تاریخی و ملی
وی هویت بخشی تاریخی را یكی از رسالت های مهم موزه ها عنوان كرد و یادآور شد: هویت و تاریخ 2 شاخصه مهم هر ملتی به شمار می آیند و موزه ها اساسی ترین نقش را در این هویت بخشی برعهده دارند. نوشته ها و مقالات متعدد زیادی در باب تاریخ و هویت ملی نگاشته و به قلم تحریر در آمده اما تاثیرگذاری موزه ها از بُعد ماندگاری و باور پذیری اتفاق ویژه و متفاوت تری است چرا كه باعث می شود عموم مردم از طبقات، تحصیلات و صنوف مختلف با تاریخ و هویت كشور خود به طور عینی و ملموس آشنا شوند.

موزه‌ها تنها مكان هایی هستند كه می‌توانند شفافیت تاریخ را ضمانت و از تفسیرهای منفعت‌طلبانه جلوگیری كنند. اشیایی كه در موزه های ایران داریم هیچ جای دنیا پیدا نمی شود. اشیای موزه های دیگر یا از حراجی ها خریداری شده است یا از حفاری های غیرمجاز به دست آمده اند اما اشیاء موزه ای ایران متعلق به فرهنگ خودمان است اما نتوانستیم ظرف هم سنگ مظروف در موزه ها ایجاد كنیم.

**نقش موزه ها در كارآفرینی و ایجاد اشتغال
كارگر، تاثیر موزه ها در كارآفرینی را مثبت و محدود دانست و توضیح داد: اگرچه بخش موزه ها در كشور درحال پیشرفت و توسعه چشم گیر و قابل توجهی است و اشتغال و كارآفرینی خوبی نیز در این حوزه صورت گرفته است اما نمی توان در بهترین حالت نیز، بخش موزه ها را در حل مشكل بیكاری مهم و موثر دانست.

بنابراین با توجه به حجم محدود، امكانات و سخت افزارهای موجود می توان عملكرد كارآفرینی در بخش موزه ها را رو به رشد و مساعد عنوان كرد اما به طور كلی باید این نكته مهم را یادآور شد كه در بخش موزه ها پتانسیل مهمی برای جذب سرمایه گذاری بخش خصوصی وجود دارد كه در صورت توجه به این حوزه بهره های مادی و معنوی فراوانی می توان از این بخش اشباع نشده، بدست آورد.

**تاثیر سیل های اوایل سال بر خرابی موزه ها
مدیركل موزه ها و اموال منقول تاریخی كشور، خطرات سیل های اوایل سال را ناچیز توصیف كرد و گفت: اداره‌كل استان‌های مختلف كه بیشتر با سیلاب های اخیر درگیر بودند با اقدامات پیشگیرانه از جمله ایجاد سیل بند و استفاده از گونی‌های شن، مانع از نفوذ آب به موزه‌ها شدند، برخی موزه‌ها هم برای جلوگیری از بروز خسارت احتمالی در زمان جاری شدن سیل تعطیل شدند تا امكان اجرای اقدامات پیشگیرانه وجود داشته باشد. برخی اماكن تاریخی مانند قلعه فلك‌الافلاك كه كاربری موزه‌ای نیز داشتند، همچنان تعطیلند كه به محض انجام دادن امور كارشناسی و تكمیل بررسی‌ها، این موزه نیز بازگشایی می‌شود.

تمام اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از نفوذ آب و خسارت سیل به موزه‌ها در استان‌های غربی كشور اجرا شده است و نگهداری و حفاظت از آثار تاریخی در اولویت برنامه‌های اداره‌كل میراث‌فرهنگی استان‌ها و اداره‌كل موزه‌ها قرار دارد.

پژوهشم**9280**2002**9131