به گزارش ایرنا، این تصمیم گیری به ویژه در سخنان روسای اخیر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كشور در دولت تدبیر و امید بازتاب یافته و حكایت از آن دارد كه در دولت كنونی، صیانت از آثار تاریخی با بهره گیری از ظرفیت هیات امنا و نیز استفاده از درآمدهای این مجموعه ها در راستای صیانت از همان آثار مورد توجه است.
با چنین نگاهی بود كه مسعود سلطانی فر آبان ماه 93 در كسوت معاون وقت رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كشور وعده اداره محوطه های میراث جهانی به صورت هیات امنایی را مطرح كرد.
زهرا احمدی پور رئیس سابق این سازمان نیز فروردین 96 گفت: هیات امنای مجموعه میراث جهانی تخت جمشید با اختیارات كامل برای تصمیم گیری درباره این مجموعه، در بهار سال 96 شكل می گیرد و پس از آن، درآمدهای بازدید گردشگران از این آثار تاریخی در همین مجموعه هزینه می شود.
زهرا احمدی پور افزود: این اقدام بر اساس مصوبه برنامه ششم توسعه مبنی بر هیات امنایی شدن مجموعه های جهانی و شاخص ملی صورت می گیرد.
علی اصغر مونسان معاون رئیس جمهوری و رئیس كنونی این سازمان نیز اخیرا بر تحقق ایده هیات امنایی شدن اداره محوطه آثار جهانی تاكید كرده است.
** 20 اثر تاریخی كشور در سال 98 هیات امنایی اداره می شود
آخرین اظهار نظر در این راستا را معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كشور 29 اردیبهشت ماه گذشته مطرح كرد.
محمد حسن طالبیان در پاسخ به خبرنگار ایرنا در این باره گفت: 20 اثر تاریخی فرهنگی كشور امسال هیات امنایی اداره می شوند.
معاون سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كشور افزود: برای اداره هیئت امنایی میراث ثبت جهانی شده كشور پیگیری و اقدامات لازم صورت گرفته و دستور العمل آن نیز به دولت پیشنهاد شده است.
وی ادامه داد: بزودی 12 اثر تاریخی و فرهنگی كشور از جمله تخت جمشید، پاسارگاد، حافظیه و سعدی در استان فارس به صورت هیات امنایی اداره می شوند.
طالبیان اضافه كرد: هشت اثر تاریخی دیگر نیز در سال جاری به این تعداد اضافه و مجموعا 20 اثر تاریخی در سال 98 بصورت هیات امنایی اداره خواهد شد.
طالبیان عنوان كرد: به جز چهار اثر استان فارس كه در نوبت اداره هیات امنایی قرار دارند اگر اداره كل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری این استان آثار دیگری از جمله محور ساسانی را برای اداره هیات امنایی پیشنهاد دهند قطعا با آن موافقت خواهد شد.
به گفته مسئولان اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس، این استان با 11 اثر ثبت جهانی شده در فهرست سازمان یونسكو رتبه اول كشور را از این لحاظ به خود اختصاص داده است.
تخت جمشید، پاسارگاد ، باغ های ایرانی در پاسارگاد، باغ ارم، مجموعه بیشابور، تنگ چوگان، غار و مجسمه شاپور، آتشكده (كاخ اردشیر ساسانی)، قلعه دختر و شهر گور فیروزآباد و كاخ ساسانی سروستان آثار ثبت جهانی شده فارس است.
** تخت جمشید و ویژگی هایش
یكی از آثار ثبت جهانی شده و ممتاز ایران بنای تخت جمشید است كه با شماره 114 در سال 1979 میلادی در میراث جهانی یونسكو و با شماره 20 در شهریور سال 1310 در میراث ملی به ثبت رسیده و اكنون با مشكلات عدیده ای روبه رو است كه تداوم ایستایی آن را با خطر جدی مواجه كرده است.
این بنا جزو معدود آثار باستانی كشور است كه درآمد خوبی دارد و سودده است اما گفته شده كه همه درآمد حاصل از این بازدیدها برای صیانت از این مجموعه به آن بر نمی گردد و صرف ساماندهی آن نمی شود.
** زخم انسان و طبیعت بر پیكر میراث جهانی
ساخت بنای تخت جمشید از 518 سال پیش از میلاد شروع شد و در طول 200 سال توسط شاهان هخامنشی تكمیل شده است.
تخت جمشید تا قرن بیستم زیرخاك مدفون و تنها قسمتی از سرستون های تالار «آپادانا» و دیواره های كاخ «تچر» بیرون از خاك بود كه در حدود صد سال پیش توسط «ارنست امیل هرتسفلد» و همكار او «فردریك كرفتر» بطور كامل از خاك بیرون آورده شد.
شواهد حاكی از آن است كه به دلیل بی توجهی و سهل انگاری در طول سالیان گذشته این بنای میراثی به سمت فرسایش و نابودی هدایت شده،حفر چاه های عمیق قانونی و غیر مجاز در این منطقه و اطراف تخت جمشید باعث تحلیل سطح آبهای زیر زمینی و پدید آمدن حفره های عظیم و بالارفتن احتمال فرونشست زمین در این منطقه شده است.
شمار بازدیدكنندگان بویژه در ایام تعطیلات نوروز، به علاوه وجود تخته چوب روی پله های ورودی كه برای جلوگیری از آسیب به پله های سنگی تعبیه شده كه به گفته كارشناسان ایجاد لرزش و ارتعاش می كند و همین امر به مرور زمان زمینه ساز سقوط ستون های تخت جمشید خواهد شد.
ترك سنگ ها همچنین تخت جمشید را به عنوان یكی از عظیم ترین بناهای سنگی جهان در معرض خطر ریزش قرار داده است به گونه ای كه افزوده شدن ترك های بین سنگ ها، كاخ ها و ستون های این مجموعه كه اغلب متعلق به چند ساله اخیر است ایستایی این بنا را تهدید می كند.
به مرور زمان سنگ های این مجموعه تحت تاثیر فرسایش ،باران های اسیدی و شرایط آب و هوایی به فسیل تبدیل شده و ترك هایی در آنها بوجود می آید كه در دوران اخیر به علت عدم كنترل این وضعیت این ترك ها روز به روز بیشتر شده و اگر این روند ادامه داشته باشد در آینده نزدیك شاهد فروپاشی نمای كنونی تخت جمشید خواهیم بود.
رویش گل سنگ ها بر پیكره سنگی این بنا نیز گسترش یافته و روند تخریب آن را تشدید كرده بگونه ای كه كارشناسان این مساله را هشداری بر افزایش ترك ها و فروپاشی سنگهای این مجموعه می دانند.
تخت جمشید یكی از پر سود ترین و به یقین مهمترین سایت باستانی كشور است اما متاسفانه درآمد این مجموعه صرف ساماندهی وضعیت این بنای سنگی نمی شود و به احتمال در این شرایط اسفناك انتظار تخصیص بودجه و اعتبار ملی برای جلوگیری از فرسایش این میراث جهانی نیز خوش بینانه و نابجا جلوه می كند.
**تخت جمشید اعتبار و افتخار جهانی
مجتبی درودی باستان شناس در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: تخت جمشید یكی از بزرگترین سازه های سنگی جهان است كه باتوجه به تمام بی مهری هایی كه تاكنون نسبت به این مجموعه شده هنوز خود را حفظ كرده و سرپا مانده است.
درودی افزود: تمام موزه های بزرگ و بنام دنیا به اثری از تخت جمشید مزین هستند و وجود آثاری از این مجموعه در هر موزه ای در جهان برای آن برند و اعتبار ویژه ای محسوب می شود.
این فعال فرهنگی ادامه داد: علاوه بر آسیب های طبیعی از بارش باران و برف گرفته تا تابش آفتاب و نشست زمین به علت عدم مدیریت در مصارف آب، عدم برنامه ریزی صحیح و حفاظت اصولی از این بنا ،تخت جمشید را بیش از گذشته در دوره كنونی در معرض خطر نابودی قرار داده است.
** بازدید میلیونی نوروز و لرزه بر اندام تخت جمشید
این باستان شناس فارسی اظهار داشت: سنگ ها و ستون های تخت جمشید از جنس سنگ آهكی است و ستون ها با ارتفاع 20 متر بدون هیچ ملاطی روی هم قرار گرفته و عمود شده اند و بطور قطع هجوم میلیون ها نفر بازدید كننده بویژه در ایام نوروز لرزه بر اندام این بنای جهانی می اندازد.
درودی با بیان اینكه درخواست احداث یك سایبان برای این مجموعه جهانی خواسته زیادی نیست كه بعد گذشت این همه سال هنوز این كار انجام نشده است، گفت: تخت جمشید جزو پر سودترین سایت های باستانی كشور است و اگر تنها درآمد این مجموعه برای ساماندهی این میراث ارزشمند هزینه شود می تواند بخش اعظم مشكلات را برطرف كند و جلوی نابودی شناسنامه ایران زمین را بگیرد.
حال با توجه به وعده ها انتظار از مسئولان امر وجود دارد كه نسبت به تشكیل هیات امنای مجموعه تخت جمشید و سایر میراث ارزشمند و تاریخی استان فارس و كشور اقدام كنند و مهمتر از آن اینكه اعضای هیات امنا نیز متشكل از افراد نخبه و دلسوز برای این بنا باشند و به سرعت برنامه ریزی جامعی نسبت به ساماندهی این مجموعه جهانی و جلوگیری از روند فرسایش آن انجام دهند.
آثار تاریخی تخت جمشید به یادگار مانده از دوران هخامنشیان در 55 كیلومتری شمال شیراز در محدوده شهرستان مرودشت واقع است.
9873 / 2027
گزارش از محمدامین افشارپور
شیراز-ایرنا- چند سالی است كه نوید اداره تخت جمشید و برخی اماكن میراث فرهنگی و تاریخی كشور به صورت هیات امنایی داده شده است تا از این طریق، درآمدهای این آثار صرف ساماندهی وضعیت آنها شود.
