جامعه ایران در بهت و حیرت فرو رفته و عقربه‌های تحلیل‌های سیاسی ایستاده است. صورت مسأله به‌اندازه‌ای هولناک و تعجب‌برانگیز است که جای هیچ بحثی نگذاشته است. یکی از بهترین مدیران کشور در سال‌های گذشته به ضرب گلوله همسر خود را کشته است. شخصیت علمی و مدیریتی‌ای که تا چند روز پیش مرجع مشکلات مردم به‌شمار می‌رفت امروز دستبند به‌دست و با لباس زندانیان به سوالات خبرنگاران پاسخ می‌دهد. هرچند برخی از مخالفان جریان اصلاحات این مساله را سیاسی تلقی کرده و به جریان اصلاحات ارتباط داده و نجفی را در تیررس رسانه‌های گروهی قرار داده‌اند، با این وجود حادثه به‌اندازه‌ای هولناک بوده که سوالات زیادی را برای افکار عمومی جامعه به وجود آورده است.
به همین دلیل و برای تحلیل و بررسی این موضوع «آرمان» با دکتر سیدمحمود علیزاده طباطبایی حقوقدان و وکیل دادگستری گفت‌وگو کرده است. علیزاده طباطبایی معتقد است: «از نظر قوانین جزایی قتل جرم عمومی به‌شمار نمی‌رود بلکه جرم خصوصی است. در چنین شرایطی اگر برای قانون قتل عمد محرز شود و قانون به این نتیجه برسد که جرم قطعی است اما اولیای‌دم رضایت بدهند قصاص انجام نخواهد شد. این پرونده با پیچیدگی‌های زیادی همراه است و باید تحقیقات گسترده و دقیقی در این زمینه صورت بگیرد.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.
دیدگاه شما درباره قتل همسر دوم آقای نجفی توسط ایشان چیست؟ چرا شخصیتی با چنین جایگاهی مرتکب قتل شده است؟
انسان در هر جایگاه و هر موقعیتی ممکن است دچار خطا و اشتباه شود. آقای نجفی انسان بزرگی بود و سابقه ممتازی در مدیریت کشور داشته است. با این وجود ایشان در ماجرای قتل همسر دوم خود مرتکب اشتباه شده‌اند و خود ایشان نیز اشتباه خود را پذیرفته‌اند.
مردم از چنین شخصیت‌هایی که در گذشته عملکرد موفقی در مدیریت جامعه داشته‌اند انتظار ندارند مرتکب چنین اشتباهاتی شوند. در چنین شرایطی مردم را چگونه باید اقناع کرد؟
مردم حق دارند و در شرایط کنونی نیز نگران هستند. مردم امثال آقای نجفی را الگوی خود می‌دانند و انتظاری که از ایشان دارند به مراتب بیشتر از دیگران است. مردم از کسی که الگوی خود می‌دانند انتظار ندارند که مرتکب چنین اشتباهاتی شوند.
پس از پیداشدن جسد همسر دوم آقای نجفی اظهارنظری از شما منتشرشد که عنوان کرده بودید آقای نجفی پس از ارتکاب قتل به قم سفر کرده است. در این‌باره توضیح می‌دهید؟
این مسأله را خانواده آقای نجفی صبح روز قتل عنوان کرده بودند و من این مسأله را با استناد به صحبت‌های خانواده آقای نجفی عنوان کردم. این اتفاق نیز رخ‌داده و آقای نجفی پس از ارتکاب به قتل به قم سفر کرده‌اند. با این وجود اینکه هدف ایشان از سفر به قم چه بوده بنده اطلاع دقیقی از آن ندارم.
آقای نجفی در اظهارات خود مدعی‌شده که همسر دومش صوت ایشان را برای نهادی ارسال می‌کرده. آیا این مسأله صحت دارد؟
براساس درخواست خانواده آقای نجفی ما درخواست خود را مبنی بر وکالت ایشان به آقای شهریاری سرپرست دادسرای امور جنایی تهران ارسال کرده‌ایم و تا زمانی که پاسخ این درخواست داده نشود و بنده پرونده را به‌صورت دقیق مطالعه نکنم نمی‌توانم به‌صورت رسمی اظهارنظری در این زمینه داشته باشم. با این وجود آقای نجفی چنین ادعایی را مطرح کرده‌اند که این ادعا باید مورد بررسی قرار بگیرد که آیا صحت داشته و یا خیر.
قرار است شما وکالت آقای نجفی را در این پرونده برعهده بگیرید؟
خانواده آقای نجفی در این زمینه با بنده صحبت کرده‌اند و ما نیز این درخواست را به دادسرای جنایی تهران ارسال کرده‌ایم. در صورتی که این درخواست مورد موافقت قرار بگیرد بنده وکالت این پرونده را برعهده خواهم گرفت.
آقای نجفی پس از ارتکاب به قتل در یک نامه مسائلی را مطرح کرده‌اند. آیا شما به محتوای این نامه دسترسی داشته‌اید؟
در شرایط کنونی بنده اجازه ندارم درباره این نامه اظهارنظر کنم و باید در مراحل بعدی رسیدگی به این پرونده به جزئیات این نامه رسیدگی شود. آنچه در این ماجرا حائز اهمیت است این است که مقتوله دارای یک فرزند ۱۳ ساله است که قرار است در آینده در جامعه زندگی کند. به همین دلیل نیز نباید همه جزئیات زندگی مادرش را در رسانه‌ها مطرح کرد. بنده هم از رسانه‌ها و افکار عمومی می‌خواهم که درباره این پرونده خاص خویشتن‌داری بیشتری از خود نشان بدهند.
آیا از جزئیات جدیدی از صحنه قتل اطلاع دارید؟
آقای نجفی در این‌باره اظهارنظر کرده‌اند و شواهد و قرائن نیز نشان می‌دهد که قتل در حمام صورت گرفته و پس از مشاجراتی که آقای نجفی با همسر خود داشته‌اند آقای نجفی با اسلحه مسلح‌شده وارد حمام شده و در نهایت در حالت عصبانیت درگیر و اقدام به تیراندازی به همسر خود کرده‌اند.
چرا آقای نجفی اسلحه داشته‌اند؟
همه مقامات فعلی و سابق مجاز به داشتن اسلحه هستند. این وضعیت برای مدیران میانی نیز وجود دارد و خیلی از مدیران میانی هم اسلحه دارند. بنده خودم نیز تا دوسال پیش اسلحه داشتم. با این وجود خودم با اصرار این اسلحه را به مراجع قانونی تحویل دادم. در شرایط کنونی ممکن است صدها و یا هزاران نفر از مسئولان گذشته و کنونی اسلحه داشته باشند. در گذشته در سازمان قضائی کشور یک بخش برای این مسأله وجود داشت که برای نیروهای انقلابی مجوز داشتن اسلحه صادر می‌کرد. در نتیجه داشتن اسلحه برای فردی مانند آقای نجفی که در سمت‌های کلیدی زیادی حضورداشته اتفاق
عجیبی نیست.
به‌نظر می‌رسد آقای نجفی تحت فشارهای روانی دست به چنین اقدامی زده است که در کوتاه‌مدت نیز نبوده و بلکه در درازمدت رخ داده است. درباره این فشارهای روانی که آقای نجفی تحمل کرده‌اند توضیح می‌دهید؟
درباره آقای نجفی قبل از اینکه موضوع شهردارشدن ایشان در تهران مطرح شود حاشیه‌هایی وجود داشت. به دلیل همین حواشی‌ها نیز آقای نجفی پس از اینکه دوسال مدیریت شهرداری تهران را برعهده داشتند از سمت خود استعفا دادند. آقای نجفی چندسال پیش از ریاست شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی استعفا دادند و در نهایت دوسال قبل به‌صورت کلی از حزب کارگزاران سازندگی کناره‌گیری کردند.هنگامی که موضوع شهرداری آقای نجفی مطرح شد بسیاری از دوستان ایشان موافق شهردارشدن آقای نجفی نبودند. دلیل این مسأله نیز حاشیه‌هایی بود که درباره آقای نجفی مطرح شده بود. دوستان آقای نجفی معتقد بودند که حاشیه‌هایی که پیرامون ایشان وجود دارد در زمانی که شهردار تهران شوند پررنگ تر خواهد شد. در نهایت نیز این اتفاق رخ داد و نگرانی دوستان آقای نجفی شکل واقعیت گرفت. هنگامی که آقای نجفی شهردار شدند این حاشیه‌ها شکل جدی‌تری به خود گرفت و در نهایت شرایطی را به وجود آورد که آقای نجفی از شهرداری تهران استعفا کردند.
ا ین حاشیه‌ها ریشه در ازدواج دوم آقای نجفی داشت؟
بله؛ تا حدود زیادی به ازدواج آقای نجفی با همسر دوم ایشان ارتباط پیدا می‌کرد.
دلیل فاصله آقای نجفی از همسر اولشان چه بوده است؟
همسر اول آقای نجفی به‌تازگی عنوان کرده‌اند که ۴۲ سال با آقای نجفی زندگی کرده‌اند و در این مدت ایشان را فردی بااخلاق و مودب معرفی کرده‌اند. با این وجود به‌نظر می‌رسد دلیل اصلی طلاق آقای نجفی از همسر اولشان اصرار و پافشاری مقتوله یعنی خانم میترا استاد بوده است که به‌صورت مرتب این درخواست را با آقای نجفی مطرح می‌کرده است.
از نظر روانی و جرم‌شناسی چگونه ممکن است فردی با این درجه علمی و توانایی مدیریتی دست به چنین جنایتی بزند؟ چه مکانیسم روانی باید در انسان رخ بدهد که چنین اتفاقی رخ بدهد؟
هر انسانی جایزالخطاست و تنها خداوند است که به احوالات انسان آگاه است. یک انسان ممکن است هزاران نقطه قوت و توانایی داشته باشد اما دارای یک نقطه‌ضعف باشد که از همین نقطه‌ضعف آسیب ببیند. انسان ممکن است از همین نقطه ضعف سقوط کند و همه توانایی‌هایش تحت‌الشعاع قرار بگیرد. شاید هر کسی در موقعیت و جایگاه آقای نجفی قرار می‌گرفت مرتکب چنین اشتباهی می‌شد.
برخی رسانه‌های اصولگرا نزدیک به پایداری تا آنجا که امکان داشت این ماجرا را به پای جریان اصلاحات گذاشتند. مسائل سیاسی به چه میزان در این ماجرا تأثیرگذار بوده است؟
این ماجرا به هیچ عنوان سیاسی نیست و کسانی که تلاش می‌کنند این ماجرا را سیاسی جلوه بدهند با غرض‌ورزی و سوءنیت این کار را انجام می‌دهند. آقای نجفی مدتی بود که فعالیت سیاسی را کنار گذاشته بود و در جریان اصلاحات نیز هیچ مسئولیتی را برعهده نداشت. هنگامی که ایشان شهردار تهران شدند به‌صراحت عنوان کردند که وابسته به هیچ جریان سیاسی نیستند. قبل از آن آقای نجفی به دلایلی از دولت آقای روحانی نیز کناره‌گیری کردند و فعالیت‌های سیاسی خود را تا حدود زیادی کاهش داده بودند. در نتیجه هیچ عامل سیاسی در این ماجرا وجود نداشته و خود ایشان نیز در اظهارات اخیر خود به این مسأله اشاره کرده‌اند.اقدام آقای نجفی برای کشتن همسر خود هیچ ارتباطی با جریان اصلاحات نداشته است و کسی نمی‌تواند بین این ماجرا و جریان اصلاحات ارتباط ایجاد کند.
یکی از دلایل اصلی استعفای آقای نجفی از شهرداری تهران ابتلا به بیماری و اجازه برای درمان بوده است. آیا این مسأله صحت داشت؟
آقای نجفی در زمانی که در دولت حضور داشتند عنوان کردند که به دلیل بیماری قلبی حاضر به ادامه همکاری با دولت نیستند و تا آنجا که بنده اطلاع دارم ایشان به بیماری قلبی دچار هستند. هدف اصلی آقای نجفی از استعفا از شهرداری تهران نیز این بود که ایشان به دنبال این بودند که زندگی بی‌دردسری داشته باشند و به همین دلیل موضوع بیماری را مطرح کردند تا بتوانند شورای شهر را برای استعفا اقناع کنند.
آیا با توجه به موقعیت و جایگاه آقای نجفی و محرزبودن جرم توسط ایشان قانون برای ایشان مجازات قصاص در نظر خواهد گرفت؟
در ماده ۳۰۲ و۳۰۳ مجازات اسلامی مواردی در قانون پیش‌بینی شده است که قتل منجر به قصاص و حتی پرداخت دیه نخواهد شد. آقای نجفی نیز چنین ادعایی را مطرح کرده‌اند. در شرایط کنونی شائبه‌هایی درباره این ماجرا وجود دارد از جمله مسائل ناموسی و حتی خیانت که البته خانواده آقای نجفی چنین مسأله‌ای را تائید نکرده‌اند. در این پرونده چنین مسائلی وجود دارد و آقای نجفی در اظهارات خود عنوان کرده‌اند که مقتوله ایشان را به ارتباط با افراد دیگری تهدید می‌کرده است.
براساس قانون اگر مسأله خیانت زن نسبت به شوهر اثبات شود نه موضوع قصاص مطرح خواهد شد و نه دیه تعلق می‌گیرد. با این وجود این مسأله نیاز به تائید قانونی دارد و براساس شایعات نمی‌توان درباره آن قضاوت کرد. بنده خیلی بعید می‌دانم که آقای نجفی به پای چوبه دار بروند و قصاص شوند. از نظر قوانین جزایی قتل جرم عمومی به‌شمار نمی‌رود بلکه جرم خصوصی است. در چنین شرایطی اگر برای قانون قتل عمد محرز شود و قانون به این نتیجه برسد که جرم قطعی است اما اولیای دم رضایت بدهند قصاص انجام نخواهد شد. این پرونده با پیچیدگی‌های زیادی همراه است و باید تحقیقات گسترده و دقیقی در این زمینه صورت بگیرد. به همین دلیل نیز در شرایط کنونی نمی‌توان به صورت قطعی درباره جزئیات این پرونده صحبت کرد.
این مسأله که آقای نجفی خودشان را به پلیس معرفی کرده‌اند می‌تواند در سرنوشت پرونده تعیین‌کننده باشد؟
بله؛ قطعاً این مسأله می‌تواند به آقای نجفی در این پرونده کمک کند. آقای نجفی قصد فرار نداشته‌اند و پس از اینکه قتل صورت گرفته است نامه‌ای را به دختر خود داده‌اند و پس از مدتی نیز خود را به مراجع قانونی معرفی کرده‌اند. براساس اظهارت مسئولان قضائی هویت قاتل پس از مدت کوتاهی و نامه‌ای که ایشان نوشته‌اند مشخص بوده اما مراجع قضائی برای جلوگیری از حوادث احتمالی بعدی نام آقای نجفی را به‌عنوان قاتل در رسانه‌ها مطرح نکرده‌اند. در چنین شرایطی آقای نجفی خود را به پلیس معرفی کرده‌اند که می‌تواند یک نکته مثبت برای ایشان در این پرونده به‌شمار رود.
دلیل مطرح‌نکردن نام آقای نجفی احتمال خودکشی بوده است؟
بله؛ آقای نجفی نیز در اظهارات اخیر خود به این مسأله اذعان کرده‌اند که پس از ارتکاب به قتل قصد خودکشی داشته‌اند اما در نهایت منصرف شده‌اند و راه‌حل قانونی را ترجیح داده‌اند.البته موضع خودکشی آقای نجفی در گذشته نیز وجود دارد که گویا در هتل لاله تهران اتفاق افتاده و کارمندان هتل ایشان را نجات داده‌اند که این مسائل تأثیری در رسیدگی به این پرونده ندارد. برای رسیدگی به این پرونده تنها دلایل و جزئیات قتل مورد توجه مراجع قانونی قرار خواهد گرفت و در نهایت نیز براساس همین مسائل درباره پرونده تصمیم‌گیری خواهد شد.
در شرایط کنونی پیشنهاد من این است که رسانه‌های گروهی وارد زندگی خصوصی افراد نشوند. باید اجازه داد دستگاه قضائی به دور از هیاهو و جنجال به پرونده رسیدگی کند. به هر حال در این ماجرا یک زن کشته‌شده که یک فرزند ۱۳ ساله دارد و این فرزند در آینده قرار است در این جامعه زندگی کند. به همین دلیل نباید شرایطی فراهم شود که زندگی این فرزند در آینده دچار مشکل و مخاطره شود.
منبع: روزنامه آرمان؛ ۱۳۹۸،۰۳،۱۱
گروه اطلاع رسانی **۹۳۷۰**۲۰۰۲
نظر شما