فشار خون؛کشنده اما قابل پیشگیری

به گزارش خبرنگار ایرنا، فشار خون یکی از علائم اصلی حیاتست، هنگامی که سرخرگ‌های بزرگ، قابلیت ارتجاع و استحکام طبیعی خود را از دست بدهند و عروق کوچک نیز باریک‌تر شود، فشارخون بالا می‌رود، فشار خون بالا به این دلیل که اکثراً هیچ علامتی ندارد، گاهی کشنده بی سر و صدا نامیده می‌شود. فشار خون به طور طبیعی در اثر استرس و فعالیت بدنی بالا می‌رود، اما فردی که دچار بیماری فشار خون بالاست، به هنگام استراحت نیز فشار خونش بالاتر ازحد طبیعی است.

در حالت استراحت، فشار خون طبیعیِ سیستولی (یا حداکثر فشار خون) بین ۱۰۰ تا ۱۴۰ میلی‌متر جیوه و فشار خون طبیعی دیاستولی (یا حداقل فشار خون) بین ۶۰ تا ۹۰ میلی‌متر جیوه است. در صورتی که فشار خون به‌طور مزمن برابر یا بیش از ۱۴۰ بر روی ۹۰ میلی‌متر جیوه باشد، فرد از فشار خون بالا رنج می‌برد.‌

فشار خون بالا به ویژه در افراد مسن بسیار شایع است، تقریباً در حدود یک نفر از هر چهار نفر از فشار خون بالا رنج می‌برند، در بیماران جوان‌تر در مردان شایع ترست اما در سنین بالاتر در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود، به طور کلی با افزایش سن، خطر ابتلاء افزایش می‌یابد.

* علائم فشارخون

بیشتر افراد مبتلا به فشارخون بالا حتی زمانی که فشارسنج، میزان خطرناکی را نشان می‌دهد، هیچ نوع علائم و یا نشانه‌ای از این بیماری ندارند، اگر چه تعداد کمی از افراد مبتلا به فشارخون بالا دچار سردرد، سرگیجه و یا مقدار کمی خون دماغ می‌شوند، اما این علائم تا زمانی که فشارخون بالا به سطح پیشرفته و یا حتی تهدید کننده نرسد، ظاهر نمی‌شود.

*علل ایجاد فشار خون بالا

اگر فردی دارای فشار خون بالاست به این معناست که دیواره سرخرگ او تحت فشار بیشتریست، به گفته پزشکان، علل این بیماری هنوز به طور کامل شناخته نشده، ولی برخی عوامل، فرد را مستعد ابتلاء به فشار خون می‌کند که از جمله سن بالای ۶۰ سال است و با افزایش سن احتمال بروز فشارخون افزایش می‌یابد.

چاقی، اضافه وزن، سیگارکشیدن، مصرف الکل، رژیم غذایی حاوی نمک زیاد با چربی اشباع شده و عدم مصرف میوه و سبزی، کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی کافی، استرس (به ویژه در طولانی مدت)، عوامل ژنتیکی (اگر یکی از والدین و یا هر دو دچار فشارخون بالا باشند، خطر ابتلای فرد به فشار خون بیشترست)، مصرف قرص‌های ضد حاملگی، استروییدها و بعضی از انواع داروهای مهارکننده اشتها و پشت میز نشینی از جمله دلایل ایجاد فشار خود بالاست.

یکی از عوامل خطر ابتلاء به بیماری فشارخون مصرف بیش از اندازه نمک است، عاملی که می‌تواند افراد را در معرض ابتلاء به این بیماری قرار دهد، بر اساس آمار، متوسط مصرف نمک روزانه در کشور ما ۱۱ گرم است در حالی که بر اساس استاندارد، بایستی پنج گرم باشد، تنها ۱۲ درصد افراد در کشور در رژیم غذایی خود میزان مصرف نمک را رعایت می‌کنند.

* عوارض فشارخون بالا

سکته مغزی، حمله قلبی، نارسایی کلیه، آسیب چشمی و مشکل بینایی و… از جمله عوارض فشار خون بالاست، بنا به گزارش دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هر چه میزان فشارخون بالاتر باشد، میزان امید به زندگی پایین‌تر خواهد بود.

*فشار خون، مهمترین عامل زمینه ساز بیماری‌های قلبی و عروق مغز

رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان گیلان گفت: فشار خون، مهمترین عامل زمینه ساز بیماری‌های قلبی و عروق مغز است و این دو دسته از بیماری‌ها، بیش از ۵۰ درصد علت مرگ در گیلان هستند.

شاهرخ یوسف زاده چابک روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، افزود: سال گذشته از افزون بر ۱۴ هزار مرگ در استان گیلان، هفت هزار و ۵۰۰ نفر به دلیل بیماری‌های قلبی و عروقی مغز جانشان را از دست دادند.

وی با بیان اینکه حتی فشار خون، ۱۴ بر ۹۰ نیز سه برابر میزان مرگ را افزایش می‌دهد، اظهار داشت: ۸۰ درصد افرادی که از فشار خون خود اطلاع دارند، فشار خونشان را به خوبی کنترل نمی‌کنند.

*فعالیت بدنی عاملی برای کاهش فشار خون

رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان گیلان در ادامه با تاکید بر ضرورت توجه به فعالیت بدنی برای کاهش فشار خون بیان داشت: بهبود سبک زندگی سالم، راهی برای پیشگیری از انواع بیماری‌ها از جمله بیماری فشار خون است، بنابراین ورزش و فعالیت بدنی بایستی مورد توجه جدی قرار گیرد.

شاهرخ یوسف زاده چابک با بیان اینکه در هفته سه بار به مدت ۳۰ تا ۴۰ دقیقه بایستی ورزش و فعالیت بدنی داشته و ضربان قلب نیز تا ۱۲۰ بالا رود، افزود: انجام فعالیت بدنی علاوه بر کاهش فشارخون موجب تقویت ماهیچه‌ها، استخوان‌ها، بهبود سوخت و ساز بدن، کنترل وزن و کاهش بیماری‌های مزمن می‌شود.

وی با اشاره به نقش مهم ورزش در دوران جوانی و نوجوانی اظهار داشت: افرادی که در این دوران ورزش می‌کنند، اغلب در دوران سالمندی و میانسالی می‌توانند ورزش، تحرک و فعالیت فیزیکی را داشته باشند، اگر امروز به فکر فعالیت‌های فیزیکی مناسب و ورزش نباشیم، این عادت ممکنست باقی بماند و در آینده سخت باشد.

وی با بیان اینکه در انجام فعالیت بدنی بایستی نکاتی مورد توجه قرار گیرد، خاطر نشان کرد: فعالیت بدنی بایستی متناسب با توانایی انجام داده شود، افراد بالای ۴۱ سال قبل از شروع فعالیت بدنی و ورزشی بایستی با پزشک مشورت کنند، برای کودکان ۲ تا ۱۸ سال داشتن حداقل روزانه ۶۱ دقیقه فعالیت بدنی ضروریست.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان گیلان بیان داشت: فعالیت بدنی داشتن به معنی انجام تمرینات سخت ورزشی نیست، بلکه فعالیت‌هایی شامل انجام کارهای منزل و پیاده روی جز فعالیت‌های بدنی به شمار می‌رود.

وی اظهار داشت: بهترین نوع فعالیت بدنی برای افراد مبتلا به فشارخون بالا، فعالیت‌هایی مانند پیاده روی، دویدن با سرعت کم، قایق رانی، طناب زدن، شنا، اسکی، دوچرخه سواری و استفاده از دوچرخه ثابت است، افراد مبتلا به فشار خون قبل از شروع پیاده روی، بهترست حرکات کششی انجام دهند.

وی در ادامه با اشاره به نقش مهم رژیم غذایی مناسب برای پپیشگیری از بیماری‌هایی از جمله فشارخون خاطر نشان کرد: رژیم غذایی نامناسب سلامت آینده افراد را تهدید می‌کند، غذاهای پرکالری و پرچرب اگر از حد مجاز فراتر رود، در آینده سلامت اثرگذار است.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان گیلان بیان داشت: برای پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر از جمله فشارخون و دیابت بایستی از غذاهای فست فود دوری کرد.

وی با تاکید بر ضرورت جدی گرفتن بیماری فشارخون و توجه به راه‌های پیشگیری از آن اظهار داشت: حذف نمک از رژیم غذایی از افزایش فشار خون و سکته مغزی به طور قابل توجه‌ای پیشگیری می‌کند، هنگام طبخ غذا تا حد امکان نمک کمتری به غذا اضافه شود.

* نقش تغذیه مناسب در کنترل فشار خون بالا

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان گیلان با بیان اینکه مصرف نمک زیاد موجب پرفشاری خون شده و در نهایت به بیماری‌های قلبی و عروقی، منجر می‌شود.

محمد عباسی افزود: مصرف روزانه نمک در افراد زیر ۵۰ سال، پنج گرمست که که معادل ۲ هزار میلی گرم سدیم است، افراد بالای ۵۰ سال، بیماران قلبی عروقی و کودکان باید روزانه کمتر از سه گرم (معادل هزار ۲۰۰ میلی گرم سدیم) مصرف کنند.

وی با تاکید بر ضرورت توجه به توصیه‌های کلیدی در اصلاح الگوی مصرف نمک افزود: در صورتی که فردی فشار خون بالا دارد، بایستی نمک دریافتی خود را با نظر پزشک یا متخصص تغذیه بسیار محدود کند، ضمن اینکه نمک مصرفی بایستی از نوع تصفیه شده، یددار باشد که البته این نوع نمک هم به همان اندازه سایر نمک‌ها، موجب افزایش فشار خون می‌شود.

وی با بیان اینکه سرسفره نباید به غذا نمک زده و نمکدان نیز از سفره و میز غذا حذف شود، اظهار داشت: اگر به تدریج مقدار نمک افزوده شده به غذا کاهش داده شود، ظرف چند هفته ذائقه به غذای کم نمک عادت می‌کند.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان گیلان خاطر نشان کرد: به برچسب تغذیه‌ای محصولات غذایی از نظر میزان نمک (سدیم) توجه شود، مصرف گوشت‌های فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس که حاوی نمک زیادیست به حداقل رسانده شود و مصرف غذاهای کنسروی حاوی نمک زیاد، کاهش یابد و در صورت مصرف، از انواع کم نمک آنها استفاده شود.

وی با تاکید بر این مطلب که از منابع مهم نمک، تنقلات شور مانند چیپس، پفک، انواع ساندویچ‌ها و غذاهای آماده، سس کچاپ، بیسکوئیت، غذاهای بسته بندی و کنسروی بایستی خودداری شود، اضافه کرد: به جای تنقلات شور، از میوه و آجیل خام استفاده شود.

عباسی اظهار داشت: فرزندانمان را بایستی از کودکی به مصرف غذای کم نمک عادت داد، مصرف غذاهای تهیه شده در منزل و تنقلات سالم (میوه، آجیل خام و بدون نمک، ساندویچ‌های تهیه شده در منزل) در مدارس و مهدکودک جایگزین مناسبی برای غذاهای آماده است.

وی با بیان اینکه به جای نمک، می‌توان از چاشنی‌های جایگزین مانند آب لیمو، آب نارنج و آبغوره کم نمک و سبزی‌های معطر استفاده کرد، گفت: برخی سبزی‌ها مانند چغندر، هویچ، کلم پیچ، اسفناج، کرفس، شلغم و انواع کلم‌ها سدیم زیادی دارند و مصرف آنها باید در افراد مبتلا به فشارخون بالا محدود شود.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان گیلان ادامه داد: در برنامه غذایی روزانه از میوه‌ها، سبزی‌ها، حبوبات و غلات حاوی منابع پتاسیم استفاده شود، میوه‌هایی شامل زردآلو، گوجه فرهنگی، هندوانه، موز، سیب زمینی، آب پرتقال و گریت فروت منبع خوبی از پتاسیم هستند.

* فشار خون را جدی بگیریم

برنامه بسیج ملی کنترل فشار خون با هداف شناسایی، کنترل، مراقبت و ارجاع موارد به پزشک، اطلاع رسانی و افزایش آگاهی جامعه نسبت به عوامل خطر، پیامدها و اهمیت تشخیص زودرس و کنترل فشار خون از بیست و هفتم اردیبهشت ماه گذشته، همزمان با سراسر کشور در استان گیلان آغاز شد،

اجرای این برنامه در دو مرحله شامل ۲۷ اردیبهشت تا ۱۶ خرداد (مرحله اطلاع رسانی) و ۱۷ خرداد تا ۱۵ تیر (مرحله سنجش فشار خون) ادامه دارد، در مرحله دوم اجرای این برنامه از ۱۷ خرداد تا پانزدهم تیرماه، تمامی افراد بالای ۳۰ سال، زنان باردار و بیماران کلیوی می‌توانند برای دریافت خدمات رایگان سنجش فشار خون از ساعت هشت تا ۱۴ و ۱۶ تا ۲۰ به مراکز خدمات جامع سلامت شهری و روستایی، پایگاه‌های سلامت، خانه‌های بهداشت، داروخانه‌ها و بیمارستان‌های گیلان مراجعه کنند.
در اجرای برنامه ملی کنترل فشار خون در گیلان، یک هزار و ۲۰۳ تیم در حوزه بهداشت فعال شده، قرارست تیم‌های سیار برای سنجش فشار خون به ادارات نیز اعزام شوند، پیش بینی می‌شود که در اجرای برنامه بسیج ملی فشار خون در گیلان، حداقل ۷۵۰ هزار نفر تحت غربالگری فشار خون قرار گیرند و ۱۵۰ هزار مورد جدید فشار خون بالا، در استان شناسایی شود.
 

*راه اندازی سامانه خوداظهاری ثبت فشار خون

همزمان با اجرای برنامه بسیج ملی کنترل فشار خون سامانه خوداظهاری ثبت فشار خون نیز راه اندازی شده است، مردم می‌توانند علاوه بر مراکز بهداشی، درمانی و پایگاه‌ها و ایستگاه‌های سیار فشار خون خود را در سامانه خوداظهاری به آدرس http//salamat.gov.ir ثبت کنند.

۷۲۸۶ /‏۶۰۳۰ ‌