به گزارش گروه نشریات خبری، برخی تحلیلگران در رسانه های امروز کشور، از یک سو این اظهار نظر وزیر خارجه آمریکا را عقب نشینی واشنگتن از شروط ۱۲ گانه ای که وی ماه ها قبل برای گفت وگو با ایران اعلام کرده بود، تعبیر کردند و از جهاتی شروط ۱۲ گانه پیشین را ذیل عبارت کلی و مبهم "رفتارعادی" قابل تفسیر و تعریف می دانند. فارغ از تفاسیر و تعابیری که درباره نقش و جایگاه وزیر خارجه آمریکا در فرایند تصمیم گیری های کاخ سفید وجود دارد، آنچه برای جمهوری اسلامی ملاک است و نیات واقعی آمریکا را نشان می‌دهد، لیست بلند بالای اقدامات خصمانه‌ای است که این کشور حداقل طی یک سال اخیر علیه ملت ایران اعمال کرده است.
بررسی امروز روزنامه‌ها، خبرگزاری‌ها و تارنماهای داخلی نشان می‌دهد، هر ۲ طیف اصلاح طلب و اصولگرا بر موضوع عقب نشینی آمریکا با توجه به سخنان اخیر وزیر خارجه آمریکا درباره مذاکره بدون پیش شرط تاکید داشتند. بررسی امروز (۱۳ خرداد ماه) روزنامه‌ها، خبرگزاری‌ها و تارنماهای داخلی نشان می‌دهد، هر دو طیف اصلاح طلب و اصولگرا بر موضوع عقب نشینی آمریکا با توجه به سخنان اخیر وزیر خارجه آمریکا درباره مذاکره بدون پیش شرط پرداخته اند. رسانه های اصلاح طلب افزون بر آن سفر نخست وزیر ژاپن به منظور میانجیگری بین روابط ایران و آمریکا را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده است.
رسانه های اصلاح طلب
عبارت‌های کانونی طرح شده از سوی رسانه‌های اصلاح طلب عبارتند از:
پیام رئیس‌جمهور به واشنگتن رسیده و آمریکا در حال عقب‌نشینی از شروط ۱۲ گانه خود است؛ عقب‌نشینی یا تاکتیک جدید آمریکا؟؛ تاکتیک‌های درست آقای محمدجواد ظریف؛ آمریکا یک قدم به عقب؛ شروط امریکا از سوی ایران هیچ اعتنایی به آنها نشد؛ ژاپن نیز در عمل مانند اروپا دنباله رو سیاست های آمریکا در مورد ایران بوده است؛ جنگ لفظی مقامات ایران و آمریکا وارد فاز تازه‌ای شده؛ آمریکا حاضر است بدون پیش‌شرط با ایران مذاکره کند؛ هنوز روشن نیست میانجیگری ها واقعاً میانجیگری بوده یا انتقال پیام؛ سیاست آمریکا این گونه است که پس از هر گامی که برای اعمال فشار برمی دارند، پیام های مثبتی می فرستند و اعلام آمادگی می کنند.
عقب نشینی آمریکا
روزنامه آرمان می نویسد: دشمنان از اردیبهشت سال گذشته که تحریم‌های جدیدی را علیه جمهوری اسلامی ایران وضع کردند و به تعبیر خودشان تا بالاترین فشار در طول تاریخ را بر ملت وارد کنند، دشمنان آرزوی واهی داشتند که ملت ایران را وادار به تسلیم کنند، اما تا امروز به‌رغم سختی و مشکلات، مردم در برابر فریادهای دشمن با غرش قهرمانانه مقاومت کردند». به نظر می‌رسد پیام رئیس‌جمهور به واشنگتن رسیده و آمریکا در حال عقب‌نشینی از شروط ۱۲ گانه خود است تا بتواند پیش از انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۰ دستاوردی در حوزه سیاست خارجی داشته باشد
روزنامه آرمان با تیتر «عقب‌نشینی یا تاکتیک جدید آمریکا؟» نوشت: اگر سیاست خارجی همچنان با فرمان فعلی میزان شود و از افراط و تفریط دور بماند تاکتیک‌های درست آقای محمدجواد ظریف به کمک استراتژی خواهد آمد و کارگر خواهد افتاد و دستان گروه B بیش از پیش رو خواهد شد. تاکتیک‌هایی که تا کنون جواب داده و در آنها منافع ملی محوریت اساسی دارد.
در بخشی از مطلب روزنامه اعتماد می خوانیم: جنگ اقتصادی که دونالد ترامپ با اعمال شدیدترین تحریم‌ها علیه ایران آغاز کرده و در سایه آن کشورها را برای به صفر رساندن خرید نفتی از تهران تحت فشار قرار می‌دهد باید متوقف شود. دونالد ترامپ در حال حاضر با تکمیل کلکسیون اقدام‌های ایران‌ستیزانه که ابعاد اقتصادی، سیاسی و امنیتی هم دارد تنها یک هدف را دنبال می‌کند: تسلیم تهران. هدفی که در یک سال گذشته با وجود تمام فشارها به نتیجه نرسیده و دوستان و متحدان امریکا را به دردسر انداخته است. تلاطم در قیمت نفت به دلیل تلاش امریکا برای خارج کردن نفت ایران از بازارهای بین‌المللی و سایه تنش بر خلیج‌فارس حتی متحدی دیرین چون رژیم اسراییل را هم به ترس و سکوت واداشته است.
روزنامه اعتماد همچنین در بخشی از گزارش خود با عنوان «آمریکا یک قدم به عقب» می نویسد: تعامل و دیپلماسی موفق می‌تواند بسیاری از مشکلات را برطرف کند البته باید به این موضوع هم اشاره کنم که دولت‌های ایران از ابتدا همواره بر فروش نفت و درآمدهای نفتی تاکید داشته‌اند و همین موضوع هم دلیلی شده تا با تحریم‌ها به مشکلات زیادی برخورد کنیم که جا دارد تا مسوولان نظام برای این چالش و عدم اتکا به نفت راهکار جدیدی را در نظر بگیرند. هنگامی که به تاریخ ایران مراجعه می‌کنیم تنها در ملی کردن صنعت نفت و توافقنامه موسوم به برجام نقش پررنگ دیپلماسی را مشاهده می‌کنیم البته برجام کمی شکننده بود ولی با توجه به خروج امریکا از این توافقنامه سایر کشورها همچنان بر پایدار بودن آن تاکید دارند و این نشان‌دهنده آن است که ایران می‌تواند در مسیر دیپلماسی سایر کشورها را با خود همراه کند.
خبرگزاری ایسنا عنوان داشت: وزیر امور خارجه آمریکا که برای شرکت در یک نشست غیررسمی و محرمانه به سوئیس سفر کرده اعلام کرد که کشورش حاضر است بدون پیش شرط با ایران مذاکره کند. پمپئو در حالی از آمادگی کشورش برای مذاکره بدون پیش شرط سخن گفته است که پیشتر ۱۲ شرط برای آغاز گفت‌وگو با ایران مطرح کرده بود، شروطی که البته از سوی ایران هیچ اعتنایی به آنها نشد و حتی مقامات مختلف کشورمان تاکید کردند که در شرایط فعلی و تا واشنگتن به ایران احترام نگذارد و رفتار خود را اصلاح نکند تهران با این کشور وارد مذاکره نمی‌شود.
سایت انتخاب می نویسد: مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، که به سوئیس سفر کرده در نشست خبری مشترک با وزیر خارجه این کشور گفت کشورش حاضر است «بدون پیش‌شرط» با ایران مذاکره کند. این در حالی است که او پیشتر ۱۲ شرط برای آغاز مذاکرات با ایران تعیین کرده بود. اظهارات مایک پمپئو، با واکنش های متعدد شخصیت های مختلف روبرو شده.
به گزارش ایلنا، سخنان «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا در سوئیس مبنی بر آمادگی برای مذاکره بدون پیش‌شرط با ایران، واکنش «وندی شرمن» مذاکره کننده ارشد پیشین واشنگتن را به دنبال داشت.
وی توئیتی در این‌باره نوشت: «عکس با رهبر کره شمالی چندان نتیجه مطلوبی برای ترامپ نداشت بنابراین حدس می زنم اکنون زمان آن است که وی شانس خود را با ایران آزمایش کند».
میانجیگری مقامات ژاپن و سوئس برای روابط ایران و آمریکا
با توجه به سفر نخست وزیر ژاپن به ایران به منظور میانجیگری بین ایران و آمریکا ابراهیم رحیم‌پور، معاون سابق آسیا- اقیانوسیه وزارت خارجه به روزنامه شرق گفت: سفر آقای آبه درست بعد از دیدار آقای ترامپ از ژاپن انجام می‌شود؛ بنابراین آمریکایی‌ها علاقه‌مند هستند از این کانال استفاده کنند؛ البته ما هم مخالفتی نداریم. به صورت اصولی و کلی یک میانجی تکالیف و وظایفی دارد؛ ولی معمولاً با اهداف میانجی هم آمیخته می‌شود. حالا اینکه از چند کانال این پیغام و پسغام‌ها ارسال شود، ضرری نمی‌بینم؛ اما اعتقاد دارم نباید به کسانی که پیغام می‌برند و می‌آورند، امید بست.
روزنامه ایران نوشت: با قطعی شدن سفر نخست وزیر ژاپن به تهران که خبر آن را رسانه‌های ژاپنی بلافاصله بعد از سفر ترامپ به این کشور منتشر کردند، گمانه‌زنی‌ها درباره ورود توکیو به عرصه میانجیگری میان ایران و امریکا تقویت شد. «آبه» قرار است طی روزهای ۲۲ تا ۲۴ خرداد برای نخستین بار پس از انقلاب اسلامی به ایران سفر کند و احتمال می‌رود در کنار رایزنی پیرامون روابط دوجانبه برای مهیا کردن زمینه مذاکره میان تهران و واشنگتن هم پا پیش بگذارد. با این حال چنانکه مقام‌های ایرانی تأکید کرده‌اند، به نظر می‌رسد تا زمانی که امریکا در عرصه مناسبات با تهران از سیاست فشار حداکثری خود عقب‌نشینی نکند، فراهم شدن شرایط گفت‌وگوی رو در رو امری دور از ذهن باشد.
نادر انتصار، استاد ایرانی علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه آلابامای جنوبی آمریکا در گفت و گو با روزنامه همدلی گفت: ترامپ در سفر اخیرش به ژاپن گویا از آن کشور خواسته است که برای ایجاد گفت‌وگو میان تهران و واشنگتن اقداماتی انجام دهد. ژاپن نیز با توجه به روابط نزدیکش به آمریکا و تمایل دولت کنونی آن کشور در تقویت روابط واشنگتن و توکیو به این درخواست ترامپ جواب مثبت داده است ولی من نمی توانم دورنمای چندان مثبتی در این مورد ببینم. ژاپن نیز در عمل مانند اروپا دنباله رو سیاست های آمریکا در مورد ایران بوده است و بهترین امیدی که به ژاپنی ها می توان داشت این است که آنها پیام های را بین واشنگتن و تهران رد و بدل کنند که البته کشورهای دیگری هم هستند که این نقش را می توانند بازی کنند و در گذشته هم کرده اند.
خبرگزاری ایسنا می نویسد: جنگ لفظی مقامات ایران و آمریکا در چند هفته اخیر بخصوص بعد از برخی میانجیگری‌ها، یا لااقل ابراز تمایل به میانجیگری، وارد فاز تازه‌ای شده که هرچند به منزلۀ کاهش تنش‌های دو کشور تلقی نمی‌شود اما ادبیات دو طرف را کمی متفاوت کرده است. برخی تحلیلگران مصاحبه چند وقت قبلِ محمدجواد ظریف با فاکس‌نیوز را تأثیرگذار می‌دانند. بعد از اینکه اظهارات ترامپ و اطرافیانش بیشتر به سمت ادبیات جنگ‌طلبانه سوق پیدا کرده بود، حالا عقب‌نشینی محسوسی نشان می‌دهند و حتی اخیراً گفته‌اند آمریکا حاضر است بدون پیش‌شرط با ایران مذاکره کند. در کنار همه این اخبار، یک مسأله مهمتر به نظر می‌رسد؛ سفر نخست‌وزیر ژاپن به ایران.
روزنامه مردم سالاری گزارش داد با اینکه سوئیس به عنوان حافظ منافع ایالات متحده در ایران، قبلاً نیز میان دو کشور میانجیگری کرده، اما مشخص نیست که آیا پمپئو در پی دریافت کمک ویژه ای از سوئیس بیش از آن چیزی است که تاکنون برای حمایت از شهروندان آمریکایی بازداشت شده در جمهوری اسلامی‌انجام داده است.
قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین بخش خاورمیانه وزارت خارجه در گفت و گو با تارنمای «انتخاب»، درباره اظهارات اخیر پمپئو، و اینکه آیا این موضع گیری جدید، ارتباطی به میانجیگری سوئیس و دیگر کشورها دارد یا خیر، گفت: هنوز روشن نیست میانجیگری ها واقعاً میانجیگری بوده یا انتقال پیام. اما سیاست آمریکا این گونه است که پس از هر گامی که برای اعمال فشار برمی دارند، پیام های مثبتی می فرستند و اعلام آمادگی می کنند.
رسانه های اصولگرا
ظاهر کار آمریکا این است که در چند هفته اخیر «هر روز یک عقب‌نشینی» در برابر ایران دارد؛ به نظر می‌رسد سخنان ترامپ، پمپئو و بولتون که بوی عقب‌نشینی می‌دهد؛ فریب پمپئو در طرح مذاکره بدون پیش‌شرط فقط دیوانگان را ذوق‌زده می‌کند؛ نباید عقب‌نشینی تاکتیکی ترامپ ما را به این دیوانگی بکشاند؛ پازل فریب؛ آمریکا همه تیرهای خشاب خود را علیه ایران شلیک کرد؛ چرا آمریکایی‌ها بعد از شکست مسیرهای قبلی به مذاکره رسیده‌اند؛ اظهارنظر و تناقض گفتاری مقامات آمریکایی برخی از عبارت‌های به کار رفته در رسانه‌های جریان اصولگرا است.
عقب نشینی آمریکا
روزنامه جوان عنوان داشت: ظاهر کار امریکا این است که در چند هفته اخیر «هر روز یک عقب‌نشینی» در برابر ایران دارد، اما به نظر می‌رسد سخنان ترامپ، پمپئو و بولتون که بوی عقب‌نشینی می‌دهد، بیشتر با هدف متوقع کردن فعالان سیاسی در ایران برای انجام مذاکره با امریکا و فشار بر افکار عمومی از سوی همین فعالان است.
روزنامه کیهان با تیتر «فریب پمپئو در طرح مذاکره بدون پیش‌شرط فقط دیوانگان را ذوق‌زده می‌کند» نوشت: همان‌طور که روحانی به درستی اشاره کرده بود، مذاکره مجدد با آمریکا دیوانگی است. نباید عقب‌نشینی تاکتیکی ترامپ ما را به این دیوانگی بکشاند. مذاکره از نگاه دولت‌های آمریکا هم دموکرات و هم جمهوری خواه وسیله‌ای برای چیدن محصول فشارها است و نشستن پشت میز مذاکره با آمریکایی‌ها یعنی نقد کردن همان مواردی که با فشار زمینه تحقق آن را فراهم کرده‌اند. دولت می‌بایست در شرایط فعلی با اهتمام جدی به اقتصاد مقاومتی و تلاش برای رونق تولید، واشنگتن را در اجرای نقشه‌های شوم ضدایرانی، بیش از پیش ناامید کند.
روزنامه فرهیختگان با تیتر «پازل فریب» نوشت: آمریکا همه تیرهای خشاب خود را علیه ایران شلیک کرد تا نهایتاً به آخرین گلوله رسید، امکانی که هرچند تندی و سختی مشابه درگیری و اسلحه نداشت، اما امیدها برای نتیجه دادن آن بیشتر از جنگ بود. ترامپ از این ایده اول در یکی، دو توئیت رونمایی کرد و چندی‌بعد مهم‌ترین پرده نمایش خود را در ژاپن و در نشست خبری با نخست‌وزیر این کشور اجرا کرد. او در توکیو از مذاکره، عدم تمایل برای تغییر مسئولان کشور و قدرتمندشدن ایران سخن گفت. رسانه‌های آمریکایی نیز با برنامه‌ریزی روی سفر آتی شینزو آبه به تهران پیشنهاد مذاکره با ایران و فرستادن «میانجی» را به‌صورت جدی تقویت کردند. حالا اما چند روزی از این فضاسازی نگذشته، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده که پیش از این ۱۲ شرط برای گفت‌وگو با ایران تعیین کرده بود، راهبرد جدید ترامپ را ادامه داده و با عقب‌نشینی از این شروط گفت دولت این کشور «بدون پیش‌شرط» آماده گفت‌وگو با ایران است؛ حرفی که در میان رسانه‌ها حسابی سرو وصدا به‌پا کرده است سوای این اظهارنظر و تناقض گفتاری و رفتار مقامات آمریکایی، قطعاً مهم‌ترین سوال این است که چرا آمریکایی‌ها بعد از شکست مسیرهای قبلی به مذاکره رسیده‌اند و تلاش می‌کنند اهداف خود را از این مسیر عملیاتی کنند؟
گروه نشریات خبری
پژوهشم **۹۳۵۱**۱۰۲۵