به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، جمهوری اسلامی ایران از اردیبهشت ماه تا کنون قدم‌هایی برای کاستن از تعهدات برجامی خود برداشته که از نگاه ناظران برایند دو عامل است؛ نخست خارج شدن رسمی آمریکا از توافق هسته‌ای و دوم، بی اعتنایی دیگر اعضا به تعهدات خود و برآورده نشدن مطالبات ایران.
آمریکا در فضایی فشارهای خود بر ایران را تحت سیاست فشار حداکثری افزایش داده که کشورهای دیگر یا در مقابل برجام شکنی «دونالد ترامپ» سکوت اختیار کرده و یا حمایت‌های آنها از توافق هسته‌ای از سطح شعار فراتر نرفته است. آمریکا در فضایی فشارهای خود بر ایران را تحت سیاست فشار حداکثری افزایش داده که کشورهای دیگر یا در مقابل برجام شکنی «دونالد ترامپ» سکوت اختیار کرده و یا حمایت‌های آنها از توافق هسته‌ای از سطح شعار فراتر نرفته است. این وضعیت تا جایی ادامه یافت تا سرانجام ترامپ سطح تحریم‌های خود را از حوزه اقتصادی فراتر برد و به حوزه‌های دیگر از جمله هسته‌ای نیز تسری داد.
نیمه اول اردیبهشت ماه چند روز قبل از سالروز خروج آمریکا از برجام، برخی رسانه‌های جهان از تحریم‌های هسته‌ای ایران خبر دادند. ترامپ معافیت‌های مرتبط با همکاری هسته‌ای اتحادیه اروپا، چین و روسیه با ایران را تمدید کرده اما از تمدید دو معافیت انتقال آب سنگین مازاد به عمان و همچنین مبادله اورانیوم غنی شده با کیک زرد سر باز زده بود.
تحریم‌هایی از این دست و همچنین برداشتن معافیت‌های در نظر گرفته شده برای هشت خریدار عمده نفت ایران شامل چین، هند، ژاپن، کره جنوبی، تایوان، ترکیه، یونان و ایتالیا کار را به جایی رساند که تهران چاره را در کاهش تعهدات برجامی یافت و در این مدت گام‌هایی در این مسیر برداشته است.
دیروز دوشنبه بیست وهفتم خردادماه «بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی در جریان بازدید نمایندگان رسانه‌ها از مجتمع آب سنگین اراک در سخنانی هشدارآمیز به اعضای برجام، اظهار کرد: از امروز شمارش معکوس برای عبور از ذخیره ۳۰۰ کیلو اورانیوم غنی شده آغاز می‌شود و تا ۱۰ روز دیگر یعنی ۲۷ ژوئن (۶ تیرماه) از این سقف عبور می‌کنیم.
وی پیشتر نیز از چهار برابر شدن ظرفیت غنی سازی ایران خبر داده بود و اواخر اردیبهشت ماه در جریان بازدید خبرنگاران از تأسیسات مجتمع غنی سازی شهید احمدی روشن نطنز گفته بود که «ایران از امروز ۳۰ اردیبهشت ماه و پس از اولتیماتوم ۱۸ اردیبهشت به طرف‌های اروپایی، در چارچوب مواد توافقنامه برجام، میزان تولید اورانیوم با غنای ۳.۶۷ درصد خود را به حدود چهار برابر قبل افزایش داد.»
بر اساس برجام ایران مجاز به ذخیره سازی اورانیوم غنی شده با غنای ۳.۶۷ درصد تا سقف ۳۰۰ کیلوگرم است. همچنین برجام در زمینه آب سنگین نیز به ایران اجازه ذخیره سازی ۱۳۰ تن داده که به گفته سخنگوی سازمان انرژی اتمی قرار است از این پس در مورد مصارف پزشکی و صنعتی در داخل کشور مورد استفاده قرار گرفته و به خارج از کشور صادر نشود.
گام‌های متقابل ایران در موضوع برجام و بازبینی در اجرای توافق هسته‌ای پس از آن انجام گرفت که مقامات عالی رتبه کشور در شورای عالی امنیت ملی تصمیم قطعی خود را در این باره گرفتند. آنها به این نتیجه دست یافتند که با رجوع به برخی بندهای مندرج در برجام از میزان تعهدات خود بکاهند.
معاون سازمان انرژی اتمی معتقد است که اقدامات جمهوری اسلامی ایران در راستای پاراگراف ۲۶ و ۳۶ برجام انجام شده که بخش‌های اولیه برجام مربوط به تعهدات ایران و از آن به بعد تعهدات سایر کشورها است. وی اظهار می‌کند «وقتی به پاراگراف ۲۶ و ۳۶ برجام می رسیم حقوقی هم برای کشورها قائل شده اند و اگر ایران احساس کند که تحریم‌ها برداشته نشده می‌تواند بخشی از تعهدات خود را به حالت تعلیق درآورد.»
موضوع مورد توجه دیگر، مهلت ۶۰ روزه‌ای است که ایران برای اعضای باقی مانده در برجام تعیین کرده است؛ ضرب الاجلی که حدود سه هفته از آن باقی مانده و از نگاه مقامات جمهوری اسلامی قابل تمدید نیست.
در همین ارتباط بود که «سیدعباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه روز شنبه در دیدار با «هلگا اشمید» دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا تاکید کرد: مهلت ۶۰ روزه که ۲۵ روز آن سپری شده به هیچ عنوان تمدید نمی‌شود و ایران اقدامات بعدی یا همان گام دوم را اجرایی می‌کند مگر اینکه آنها خواسته‌های ما را تأمین کنند.
از طرفی، حجت الاسلام «حسن روحانی» رئیس جمهوری دیروز دوشنبه هنگام دریافت استوارنامه «فیلیپ تی یبو» سفیر جدید فرانسه، فرصت اروپا را برای جبران تبعات ناشی از برجام گریزی آمریکا بسیار کوتاه دانست و اظهار کرد که «شرایط کنونی حساس است و فرانسه همچنان فرصت دارد در کنار دیگر اعضای برجام و در فرصت بسیار کوتاهی که وجود دارد، نقش تاریخی خود را برای حفظ این توافق ایفا کند چرا که بی‌تردید از بین رفتن برجام، به نفع ایران، فرانسه، منطقه و جهان نیست.»
از نگاه کارشناسان، بازی اروپا با مهره اینستکس و خودداری از اجرای سازوکارهای مختلف دیگر کارایی خود را از دست داده است. اینک توپ در زمین اروپا قرار دارد و می‌تواند با برآورده کردن خواسته‌های تهران به قول خود آن را نجات دهد یا اینکه شاهد شکست توافقی باشد که بیش از یک دهه برای به ثمر رسیدن آن اهتمام ورزیده است. اینک توپ در زمین اروپا قرار دارد و می‌تواند با برآورده کردن خواسته‌های تهران به قول خود آن را نجات دهد یا اینکه شاهد شکست توافقی باشد که بیش از یک دهه برای به ثمر رسیدن آن اهتمام ورزیده است.
نظر شما