وجود چندین نرخ برای ارز باعث بروز مشکلات و حتی فساد و سوءاستفاده‌هایی شده است؛ بنابراین کارشناسان توصیه می‌کنند که دامنه تفاوت نرخ برای انواع ارز در کشور کاهش یافته و در صورت امکان از بین برود.
با توجه به شرایط خاص اقتصادی در کشور، اکنون امکان حذف ارزهای ۴۲۰۰ تومانی و نیمایی وجود ندارد، اما تلاش شده است که گستره توزیع ارز ۴۲۰۰ تومانی به کالاهای اساسی محدود شده و فاصله ارز نیمایی با نرخ بازار آزاد نیز کاهش یابد تا بدین ترتیب بازار ارز تا حد ممکن ساماندهی شود.
کاهش نرخ در بازار آزاد، همزمان با رشد قیمت در سامانه نیما
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ماه‌های اخیر از یک سو نرخ یورو در بازار آزاد رو به کاهش بوده و از کانال ۱۶ هزار تومانی به سوی کانال ۱۴ هزار تومانی حرکت کرده و از سوی دیگر نرخ یورو در سامانه نیما نیز از کانال ۹ هزار تومانی وارد کانال ۱۲ هزار تومانی شده است.
میانگین نرخ یورو در بازار آزاد در فروردین و اردیبهشت امسال در محدوده ۱۶ هزار تومان بوده که اکنون به مرز ۱۵ هزار تومان رسیده است. نرخ فروش یورو در صرافی‌های بانکی در روز ۲۹ فروردین رقم ۱۵ هزار تومان ثبت شد.
میانگین نرخ یورو در سامانه نیما نیز از ۹ هزار و ۵۰۰ تومان در زمان آغاز معاملات سامانه نیما در سال ۹۸ (پنجم فروردین) اکنون به حدود ۱۲ هزار و ۴۰۰ تومان افزایش یافته است که نشان می‌دهد فاصله ۶ هزار تومانی نرخ ارز نیمایی از بازار آزاد در آغاز امسال اکنون به کمتر از سه هزار تومان رسیده است.
بالاترین نرخ در سامانه نیما از ابتدای امسال تاکنون به روز ۲۵ خرداد با قیمت ۱۳ هزار و ۲۷۱ تومان برای هر یورو اختصاص داشته است.
پایین‌ترین قیمت نیز مربوط به روز پنجم فروردین با نرخ ۹ هزار و ۴۹۲ تومان بوده است.
بازار متشکل ارز، جایگزین سامانه نیما نمی‌شود
با توجه به راه اندازی بازار متشکل ارز در روزهای آینده، برخی شایعات مطرح شد مبنی بر اینکه قرار است سامانه نیما کنار گذاشته شود که این موضوع تکذیب شده است.
رئیس کل بانک مرکزی روز چهارشنبه در حاشیه نشست هیأت دولت در واکنش به این موضوع، گفت: سامانه نیما حذف نمی‌شود.
در واقع، قرار است در روزهای آینده بازار متشکل ارزی با هدف معاملات نقد و اسکناس ارزهای عمده راه اندازی شود، اما معاملات حواله‌های ارزی همچنان در سامانه نیما باقی خواهد ماند.
مزایای کاهش فاصله نرخ ارز نیمایی و بازار آزاد
نزدیک شدن قیمت حواله‌های ارزی در نیما به نرخ بازار نقد می‌تواند در آینده به یکسان‌سازی قیمت‌ها در آینده کمک کند. البته فعلاً چنین برنامه‌ای در دستور کار قرار ندارد.
فاصله زیاد ارز در نیما نسبت به بازار آزاد که گاهی به بیش از ۶ هزار تومان می‌رسید باعث می‌شد که صادرکنندگان انگیزه‌ای برای عرضه ارز خود در سامانه نیما نداشته باشند؛ بنابراین آنها به هر شیوه قانونی و غیرقانونی متوسل می‌شدند که بتوانند ارز خود را به نرخ آزاد به فروش برسانند.
اما کاهش فاصله ارز نیمایی با بازار آزاد سبب شده که صادرکنندگان ارز بیشتری را روانه سامانه نیما کنند، پیگیری ایرنا نشان می دهدکه در روزهای اخیر، حجم زیادی از حواله‌های ارزی صادرکنندگان پتروشیمی و غیر پتروشیمی به سوی سامانه نیما سرازیر شده است.
رئیس کل بانک مرکزی نیز درباره کاهش فاصله ارز نیمایی با بازار آزاد گفت: نرخ آن به قیمت بازار آزاد نزدیک شده است. اکنون نرخ حواله نیما با نرخ حواله بازار آزاد تفاوتی ندارد.
وی خاطر نشان کرد: دلیل اینکه در روزهای اخیر ارز زیادی در سامانه نیما عرضه می‌شود این است که عرضه حواله‌های ارزی در سامانه نیما برای صادرکنندگان مطلوب‌تر است.
برخی کارشناسان می‌گویند که قرار است روند نزدیک شدن نرخ ارز نیما به نرخ بازار آزاد تا زمان یکسان شدن نرخ‌ها در این دو بازار تداوم یابد تا بدین ترتیب امکان تک نرخی شدن ارز فراهم شود، اما پیگیری‌های خبرنگار ایرنا نشان می‌دهد چنین طرح هنوز در دستور کار قرار ندارد.
در واقع تا زمان پایان یافتن التهابات اقتصادی ناشی از فشارهای سیاسی بیرونی، سامانه نیما به کار خود ادامه خواهد داد و هر چند فاصله نرخ ارز در نیما با بازار آزاد و بازار متشکل ارز کاهش بیشتری خواهد یافت، اما یکسان نخواهد شد.
